Kwas mlekowy – co to jest? Jak usunąć? Objawy, badanie

Kwas mlekowy ma wiele zastosowań. Przede wszystkim kojarzy się jednak z bólem mięśni po wykonywanych ćwiczeniach. Czym jest zatem kwas mlekowy? W jaki sposób powstaje i z czym wiąże się jego nadmiar? 

Co to jest kwas mlekowy?

Kwas mlekowy jest to związek organiczny, wytwarzany w organizmie pod wpływem przemian metabolicznych. W chemii określany jest mianem kwasu 2-hydroksypropanowego, natomiast w przemyśle oznaczany jest jako E270. Zaliczany jest on do grupy hydroksykwasów.

Kwas mlekowy występuje nie tylko w ludzkim organizmie, ale także w skwaśniałym mleku, jogurtach, serach, kefirach, śmietanie. Wykorzystuje się go również przemyśle chemicznym, tekstylnym oraz garbarskim. Ma on wpływ na naszą skórę, stan przewodu pokarmowego oraz narządów rodnych. Co jeszcze warto o nim wiedzieć? Sprawdź.

Kwas mlekowy w mięśniach

Kwas mlekowy powstaje u ludzi w procesie beztlenowej glikolizy, czyli spalania glukozy, będącej głównym źródłem energii dla pracujących mięśni. Cały proces, tak już powiedzieliśmy się, odbywa się podczas niedoboru tlenu – kiedy jest go za mało, dochodzi do fermentacji mlekowej, w wyniku której powstaje kwas mlekowy.

Kwas mlekowy w mięśniach pojawia się po wzmożonej aktywności fizycznej. Jest to przezroczysta ciecz, która wspomaga różne procesy fizjologiczne, podczas gdy organizm ulega obciążeniom – pomaga mu ona sobie lepiej z nimi poradzić. Już w ciągu jednej lub dwóch godzin wydalany jest on jednak z mięśni i transportowany jest z krwią do wątroby, gdzie pomaga w przeprowadzaniu różnego rodzaju procesów.

Istnieją dwie teorie dotyczące tzw. zakwasów. Pierwsza z nich mówi, że to nagromadzenie jonu wodorowego, a nie kwasu mlekowego, powoduje uczucie pieczenia, przez co odczuwalne jest zmęczenie mięśniowe. Według drugiej, ból mięśni spowodowany jest mikrouszkodzeniami włókien mięśniowych, które są efektem zbyt intensywnego obciążenia.

Błędem jest więc myślenie, że to kwas mlekowy powoduje ból mięśni. W rzeczywistości bierze on udział w wytwarzaniu energii podczas ćwiczeń i jest swego rodzaju paliwem dla wątroby, dzięki czemu pomaga pokonywać stres związany z wysiłkiem.

Badanie kwasu mlekowego – wskazania

Badanie kwasu mlekowego zleca się przy podejrzeniu:

• kwasicy mleczanowej,
• zaburzeń glukozy,
• zatrucia alkoholem,
• zatrucia tlenkiem węgla,
• zatruciem cyjankami,
• zatruciem salicylanami.

Badanie kwasu mlekowego przeprowadza się również w medycynie sportowej. Dzięki niemu można ocenić ilość kwasu przed i po treningu, co z kolei pozwala lepiej go planować.

Badanie polega na pobraniu krwi z żyły łokciowej. Aby mogło być wykonane, należy być na czczo, przynajmniej przez 8 godzin. Na wynik trzeba czekać 1 dzień. Prawidłowy wynik powinien wynosić mniej niż 1,3 mmol/l.

Kwasica mleczanowa – objawy i przyczyny

Kwasica mleczanowa to stan zwiększonej kwasowości krwi (pH < 7,30), będący efektem nagromadzenia kwasu mlekowego w ilości powyżej 5 mmol/l. Może dojść do niej na skutek niedotlenienia tkanek lub uszkodzenia narządów bogatokomórkowych. Kwasica mleczanowa może powstawać w przebiegu niewydolności oddechowej, cukrzycy, wstrząsu kardiogennego oraz septycznego, ostrego zawału serca, udaru mózgu, jak również i sepsy.

Do objawów kwasicy mleczanowej można zaliczyć:

• objawy ze strony układu pokarmowego: wymioty, nudności, biegunkę, bóle brzucha,
• objawy ze strony układu oddechowego: duszności, oddech kwasiczy (przyspieszony i pogłębiony),
• objawy odwodnienia: obniżone ciśnienie, głęboki i szybki oddech, suchość w ustach, silne pragnienie, ból głowy,
• inne objawy: skąpomocz, hipotermię (obniżoną temperaturę), majaczenie, senność, zaburzenia świadomości.

Jak usunąć kwas mlekowy z mięśni?

Nie da się samodzielnie usunąć kwasu mlekowego, jednak można złagodzić ból i dyskomfort w mięśniach. Pomoże w tym zwłaszcza gorąca kąpiel w wannie lub pobyt w saunie – wówczas zwiększa się przepływ krwi, co doprowadza do szybszego rozprzestrzeniania się kwasu mlekowego. Jeśli nie chcesz, aby ból w mięśniach pojawił się po treningu, pij dużo płynów, najlepiej 3 litry wody dziennie. Dzięki wodzie możesz przyspieszyć procesy metaboliczne oraz szybciej pozbyć się produktów rozpadu z organizmu.

Kwas mlekowy w kosmetyce

Kwas mlekowy wykorzystywany jest także w kosmetyce. W tym przypadku powstaje w wyniku fermentacji cukru, za sprawą bakterii kwasu mlekowego (Lactobacillus). Ma on bardzo różne zastosowania – dużo zależy od jego stężenia.

• Kwas mlekowy posiada właściwości przeciwstarzeniowe, dlatego też chętnie jest wykorzystywany w kosmetykach przeciwzmarszczkowych. Jego działanie polega na spłycaniu drobnych zmarszczek i bruzd. Stymuluje on również produkcję kolagenu, wpływając na lepszą jędrność i elastyczność skóry.
• Kwas mlekowy w formie L wspomaga wytwarzanie ceramidów, dzięki czemu bariera ochronna naskórka jest wzmocniona. To z kolei uodparnia skórę na działanie czynników zewnętrznych oraz mimowolne parowanie wody.
• Kwas wykazuje się zbawiennym działaniem na przebarwienia i blizny po trądziku. Skutecznie rozjaśnia nieestetyczne zmiany oraz pomaga wygładzić powierzchnię skóry, eliminując z niej nierówności.
• Kwas mlekowy odpowiedzialny jest za odbudowę właściwego pH skóry. Jest on również regulatorem odnowy komórkowej, co z kolei sprawia, że stosuje się go w peelingach skóry twarzy. Wyrównuje skórę, eliminuje martwe komórki naskórka, zapewniając jej gładkość i równomierny koloryt.
• Kwas ma również działanie antybakteryjne. Dzięki niemu odblokowuje pory i ułatwia ich oczyszczanie. Doskonale sprawdza się w leczeniu trądziku oraz w jego profilaktyce, chroniąc skórę przed wypryskami, zaskórnikami oraz stanem zapalnym.

Źródła:

1. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK470202/
2. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1272352/
3. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/27522622/