Kwas moczowy we krwi – badanie, niskie i wysokie stężenie

Kwas moczowy we krwi oznacza się najczęściej u pacjentów z podejrzeniem lub diagnozą dny moczanowej, zapalnej choroby stawów związanej z występowaniem napadów dolegliwości bólowych. Ważny element leczenia stanowi obniżanie stężenia tego związku w surowicy, które możliwe jest przy zastosowaniu terapii farmakologicznej i/lub odpowiedniej diety. Co można jeść, a czego unikać w przypadku dny moczanowej i innych chorób związanych z podwyższonym stężeniem kwasu moczowego we krwi?

Czym jest kwas moczowy we krwi?

Kwas moczowy jest produktem przemiany puryn, czyli związków wchodzących w skład komórek organizmu pod postacią kwasów nukleinowych (czyli np. DNA). Kwas moczowy powstaje, gdy dochodzi do degradacji tych naturalnie występujących w organizmie substancji. Może być również dodatkowo dostarczany wraz z pożywieniem, głównie pochodzenia zwierzęcego.

Kwas moczowy w surowicy – badanie

Badanie na stężenie kwasu moczowego w surowicy krwi wykonuje się najczęściej u pacjentów z podejrzeniem dny moczanowej, a także w monitorowaniu wyników leczenia tej choroby. Test jest również przydatny w diagnostyce kamicy nerkowej i stanu przedrzucawkowego. Poziom kwasu moczowego we krwi kontroluje się także u pacjentów poddawanych radioterapii i chemioterapii.

Jak wygląda badanie kwasu moczowego?

Podstawowym sposobem na sprawdzenie stężenia kwasu moczowego we krwi jest pobranie próbki z żyły łokciowej do analizy laboratoryjnej. Alternatywnie poziom tego związku w surowicy można określić również na podstawie próbki pobranej z całodobowej zbiórki moczu.

Przygotowanie do badania kwasu moczowego we krwi

Badanie kwasu moczowego we krwi najczęściej wykonuje się na czczo, w godzinach porannych. Pacjent w dobie poprzedzającej badanie powinien unikać intensywnego wysiłku fizycznego, picia alkoholu oraz intensywnego głodzenia (wszystkie te czynniki mogą zwiększać stężenie kwasu moczowego).

Kwas moczowy we krwi – normy

Stężenie kwasu moczowego mieszczące się w przedziale od 3 do 7 mg/dl uznajemy za prawidłowe. Stan, w którym poziom tego związku w surowicy jest wyższy nazywamy hiperurykemią. Obniżone stężenie kwasu moczowego określamy mianem hipourykemii.

Zbyt wysokie stężenie kwasu moczowego we krwi

Hiperurykemia może być spowodowana przez szereg czynników:

• nadmierną produkcję kwasu moczowego w organizmie,
• trudności z oczyszczeniem krwi z wytwarzanego kwasu moczowego (mogą być one spowodowane np. chorobą nerek),
• leczenie środkami moczopędnymi,
• defekt genetyczny,
• niektóre nowotwory,
• radioterapię i chemioterapię,
• kwasicę,
• stan przedrzucawkowy,
• nadużywanie alkoholu.

Zbyt niskie stężenie kwasu moczowego

Zbyt niskie stężenie kwasu moczowego obserwowane jest znacznie rzadziej niż hiperurykemia. Do możliwych przyczyn hipourykemii zalicza się:

• niektóre choroby nerek i wątroby,
• ekspozycją na związki toksyczne.

Kwas moczowy a dna moczanowa

W prawidłowych warunkach kwas moczowy jest całkowicie rozpuszczalny we krwi. Jeśli jednak stężenie związku stanie się zbyt wysokie, wytrącają się z niego kryształy. Kiedy kryształy moczanowe zaczną odkładać się w stawach, mogą stanowić przyczynę rozwoju dny moczanowej, czyli choroby zapalnej układu ruchu.

Dna moczanowa, inaczej nazywana podagrą, objawia się przede wszystkim występowaniem napadów silnego bólu i obrzęku stawów. Leczenie dny moczanowej polega na łagodzeniu dolegliwości związanych z okresami zaostrzenia choroby (przede wszystkim z wykorzystaniem kolchicyny, ibuprofenu, sterydów), a także wprowadzeniem terapii obniżającej stężenie kwasu moczowego we krwi.

Jak obniżyć stężenie kwasu moczowego we krwi?

Stężenie kwasu moczowego we krwi można zmniejszać za pomocą środków farmakologicznych. Jednocześnie bardzo ważne jest wprowadzenie zmian w stylu życia, które pomogą unikać nadmiernego obciążania organizmu tą substancją. Dieta przy hiperurykemii i dnie moczanowej zakłada:

• zredukowanie ilości spożywanych produktów o wysokiej zawartości puryn – szczególnie mięsa, podrobów, ryb i owoców morza (w potrawach możesz je zastępować nasionami roślin strączkowych lub jajkami spożywanymi w ograniczonej ilości),
• eliminowanie z diety alkoholu, przede wszystkim piwa i napojów wysokoprocentowych,
• picie przynajmniej dwóch litrów wody dziennie,
• ograniczenie spożycia cukru i słodyczy,
• regularne spożywanie czterech-pięciu posiłków dziennie i unikanie głodówek,
• częste podejmowanie aktywności fizycznej o niskiej lub umiarkowanej intensywności.

Bibliografia:

1. American Association for Clinical Chemistry,Uric Acid Test, dostęp z: https://labtestsonline.org/understanding/analytes/uric-acid/tab/test/.
2. Narodowe Centrum Edukacji Żywieniowej, Jaka dieta w dnie moczanowej? Zalecenia i jadłospis do pobrania, dostęp z: https://ncez.pzh.gov.pl/choroba-a-dieta/jaka-dieta-w-dnie-moczanowej-zalecenia-i-jadlospis-do-pobrania/.