Co daje L-karnityna? Efekty suplementacji w różnych wskazaniach

L-karnityna to substancja popularna zwłaszcza wśród sportowców. Cieszy się opinią suplementu, który wspomaga mięśnie podczas i po treningach, jednak to nie jedyne jej zastosowanie. Okazuje się, że może wspomóc odchudzanie oraz pracę organizmu w różnych schorzeniach przewlekłych. Sprawdź, co daje L-karnityna i jakich efektów można się spodziewać podczas suplementacji.
L-karnityna – co to jest?
Karnityna to substancja witaminopodobna produkowana naturalnie w wątrobie, nerkach i mózgu z aminokwasów – lizyny i metioniny. Jej cząsteczki układają się w przestrzeni na 2 sposoby, dając izomery optyczne: L-karnitynę i D-karnitynę. Aktywna biologicznie jest wyłącznie L-karnityna. Dzienne zapotrzebowanie na tę substancję wynosi ok. 15 mg i u zdrowych osób jest łatwo pokrywane przez syntezę w organizmie oraz podaż w diecie. Jednak w określonych warunkach to może nie wystarczyć, przez co rozwija się niedobór L-karnityny.
Działanie L-karnityny w organizmie
L-karnityna transportuje długołańcuchowe kwasy tłuszczowe do mitochondriów, które są centrum energetycznym komórek. Tam ulegają one procesom utleniania, w wyniku których powstają cząsteczki ATP. To swego rodzaju baterie – ich wysokoenergetyczne wiązania dostarczają komórkom energii niezbędnej do przeprowadzenia wszystkich procesów. Z tego względu 95% zapasów L-karnityny jest magazynowane w mięśniach (w tym w sercu), gdzie zapotrzebowanie na energię jest największe.
Oprócz tego L-karnityna odprowadza niektóre związki toksyczne z mitochondriów. Zwiększa też wydajność reakcji energetycznych i wpływa na przemiany tłuszczów, przez co może prowadzić do stopniowej utraty tych zmagazynowanych w organizmie. Bierze udział także w metabolizmie aminokwasów i ogranicza stres oksydacyjny wywołany niedoborem tlenu w organizmie. Wpływa przez to korzystnie na funkcjonowanie serca oraz mięśni szkieletowych, ponieważ poprawia zdolność wykorzystania przez nie tlenu oraz przyspiesza regenerację po wysiłku.
Objawy niedoboru L-karnityny
Niedobór L-karnityny może być:
- pierwotny – wynika z wad genetycznych. Ujawnia się zwykle w okresie niemowlęcym lub wczesnym dzieciństwie,
- wtórny – jest spowodowany zaburzeniami we wchłanianiu i wydalaniu L-karnityny oraz jej niedostateczną podażą z pożywieniem.
U dzieci najcięższe objawy niedoboru to epilepsja i encefalopatia, czyli uszkodzenie mózgowia. Oprócz tego mogą pojawić się drgawki, problemy z oddychaniem i zaburzenia pracy serca. Symptomy u osób dorosłych to z kolei:
- złe samopoczucie,
- osłabienie i wiotkość mięśni,
- męczliwość,
- drgawki,
- hipoglikemia – spadek stężenia glukozy we krwi,
- hiperurykemia – nadmiar kwasu moczowego w organizmie.
Gdzie występuje L-karnityna? Naturalne źródła i suplementy diety
L-karnityna jest obecna w produktach pochodzenia zwierzęcego, w składnikach roślinnych praktycznie nie występuje. Najbogatsze jej źródła to:
- czerwone mięso, np. wołowina, a bardziej egzotycznie – mięso kangurze i konina,
- ryby,
- produkty mleczne, np. jogurt, mleko odtłuszczone, mleko w proszku.
W przypadku niedoborów wymagane dawkowanie L-karnityny przekracza możliwości, jakie daje jej podaż z dietą. Zalecane dzienne porcje nie są do końca ustalone. Dawki obecne w suplementach diety wahają się od 250 mg do 2000 mg – to najwyższa bezpieczna wartość.
Co daje L-karnityna?
L-karnityna znana jest głównie ze swoich właściwości poprawiających pracę mięśni i wydolność organizmu, przez co chętnie suplementują ją sportowcy. Ponieważ przyspiesza utlenianie tłuszczów, oszczędza tym samym wykorzystanie aminokwasów jako źródła energii w czasie ćwiczeń, przez co są one dostępne do syntezy nowych białek. Zmniejsza też akumulację mleczanów w mięśniach, które odpowiadają za powstawanie tzw. zakwasów. Przez to tkanki szybciej się regenerują. Inne efekty L-karnityny to obniżenie tętna i zużycia tlenu, a także ogólnego wysiłku po treningu.
Kolejne popularne zastosowanie L-karnityny to wspomaganie odchudzania. Chociaż wyniki badań w tej dziedzinie nie są jednoznaczne, wskazują na pewną skuteczność w redukcji wagi, jednak w połączeniu z dietą, ćwiczeniami, a w niektórych przypadkach także innymi lekami. U osób badanych, podczas przyjmowania L-karnityny odchudzanie było bardziej efektywne w porównaniu z pacjentami przyjmującymi placebo. Oprócz powyższych wskazań wykazano też inne właściwości L-karnityny. Efekty jej suplementacji obejmują poprawę pracy organizmu pacjentów w przypadku:
- dusznicy bolesnej – lepsza tolerancja wysiłku,
- niewydolności serca – większa wydolność fizyczna,
- choroby wieńcowej – poprawa poziomu cholesterolu HDL i ograniczenie stresu oksydacyjnego,
- cukrzycy – lepszy metabolizm glukozy, parametry lipidowe i kontrola wagi.
Pewną skuteczność wykazano też m.in. w leczeniu męskiej niepłodności, wzmacnianiu funkcji poznawczych u osób z Alzheimerem i demencją oraz łagodzeniu zaburzeń depresyjnych. Warto także brać L-karnitynę, kiedy na co dzień nie spożywa się pokarmów pochodzenia zwierzęcego, np. na diecie wegańskiej.
Potencjalne skutki uboczne L-karnityny
L-karnityna jest dobrze tolerowana i zwykle nie wywołuje skutków ubocznych. Mogą się one pojawić w przypadku przyjmowania zbyt dużych dawek, ale najczęściej są lekkie, np.:
- nudności,
- wymioty,
- skurcze brzucha,
- biegunka,
- osłabienie mięśni.
Czy L-karnityna działa? Trudno jednoznacznie odpowiedzieć na to pytanie. W wielu wskazaniach jej skuteczność jest potwierdzona badaniami, ale niektóre obszary wymagają przeprowadzenia większej liczby doświadczeń. Jednak substancja ta jest na tyle bezpieczna, że warto rozważyć jej suplementację.
Bibliografia:
- https://ods.od.nih.gov/factsheets/Carnitine-HealthProfessional/ [dostęp 12.05.2024].
- Tuszyński P. K. (red.), Składniki suplementów diety, Wydawnictwo Farmaceutyczne, Kraków 2021.
- Włochal M., Grzymisławski M., Bogdański P., Wykorzystanie żywności niskoenergetycznej, CLA i karnityny w leczeniu otyłości, Forum Zaburzeń Metabolicznych 2014, 5(4): 178-186.
Polecamy

„Płynne złoto”. To drogocenny skarb dla twojego zdrowia

Chronią przed szkodliwym wpływem antybiotyków. Nie każdy jednak wie, jak je poprawnie zażywać

Farmaceutka zdradza, jakie są główne grzechy popełniane przy suplementowaniu witaminy D

Witamina B zmniejsza zmęczenie i chroni wzrok. Jakie są jej źródła?
się ten artykuł?