Łąkotka przyśrodkowa – funkcje, uszkodzenie, rehabilitacja

Uszkodzenie łąkotki przyśrodkowej to jeden z najczęstszych urazów kolana, szczególnie często występujący u osób uprawiających sport. Pęknięta łąkotka przyśrodkowa objawia się bólem w części przyśrodkowej kolana, nasilającym się podczas wysiłku fizycznego. Łąkotka ma znikome zdolności do regeneracji, a zatem leczenie zachowawcze nie przynosi pożądanych efektów. Wykonywany jest zabieg chirurgiczny, po czym realizowana jest fizjoterapia. Jak rozpoznać uszkodzenie łąkotki przyśrodkowej, jak leczyć uraz i czy można mu zapobiec?

Co to jest łąkotka przyśrodkowa?

W stawie kolanowym znajdują się dwie łąkotki – boczna i przyśrodkowa. Łąkotki to struktury chrzęstno – włókniste, posiadające kształt półksiężyca. Łąkotki zlokalizowane są między stawowymi powierzchniami kości udowej i piszczelowej. Rolą łąkotek stawowych jest stabilizowanie stawu, pogłębienie ruchu stawu, umożliwienie wykonywania ruchów obrotowych przy zgiętym kolanie. Ponadto łąkotki kolanowe dopasowują powierzchnie stawów, absorbują drgania i wstrząsy oraz rozprowadzanie płynu stawowego.

W kolanie zlokalizowane są dwie łąkotki – boczna oraz przyśrodkowa. Łąkotka przyśrodkowa ma kształt półksiężycowaty, jest dłuższa i szersza niż łąkotka boczna. Gdzie jest łąkotka przyśrodkowa? Łąkotka ta ciągnie się od przedniej części guzka międzykłykciowego bocznego do pola międzykłyciowego tylnego. Jest połączona z więzadłem pobocznym piszczelowym, dlatego jest mniej ruchoma niż łąkotka boczna. Łąkotka boczna jest krótsza i tworzy bardziej zakrzywioną, okrągłą strukturę.

Funkcje łąkotki przyśrodkowej

Łąkotki kolanowe usprawniają ruchy stawu kolanowego. Podczas ruchów kolana łąkotki przesuwają się na panewkach kości piszczelowych. Podczas zginania łąkotki przesuwają się do tyłu, a wyprostowi kolana towarzyszy przesunięcie łąkotek do przodu. Taki zakres ruchu łąkotek to co najmniej jeden centymetr. Także wykonywaniu ruchów obrotowych stawu kolanowego towarzyszy przesuwanie łąkotek po powierzchni kości piszczelowych. Rotacja zewnętrzna goleni wyzwala ruch łąkotki przyśrodkowej w tył, a podczas rotacji wewnętrznej sekwencja ruchów jest odwrotna.

Poza aktywnym uczestniczeniem w ruchu stawu kolanowego, łąkotka przyśrodkowa zabezpiecza torebkę stawową i błonę maziową przed zakleszczeniem. Kolejna istotną funkcją jest przeniesienia obciążenia z powierzchni stawowych na nadkłykciach kości udowej na powierzchnie stawowe na kłykciach kości piszczelowej. Ponadto łąkotka przyśrodkowa uczestniczy w procesie propriocepcji, czyli stabilizacji stawu kolanowego.

Na czym polega uszkodzenie łąkotki przyśrodkowej?

Łąkotka przyśrodkowa ulega uszkodzeniom częściej niż łąkotka boczna, co wynika z jej ograniczonej ruchomości. Pęknięcie łąkotki przyśrodkowej zazwyczaj nie występuje jako samodzielny uraz, a towarzyszy innym urazom stawu kolanowego. W przebiegu urazu powstaje poziome pęknięcie rogu tylnego łąkotki przyśrodkowej, czy rozerwanie struktury łąkotki. Często takiemu urazowi towarzyszy uszkodzenie więzadła krzyżowego przedniego i pobocznego.

Poza uszkodzeniem rogu tylnego łąkotki przyśrodkowej, które występuje najczęściej, może dojść także do uszkodzenia części centralnej łąkotki przyśrodkowej, towarzyszące skręceniu kolana. Rzadkim urazem jest uszkodzenie rogu przedniego łąkotki przyśrodkowej, spotykane u piłkarzy wykonujących ruch kopania i przeprostu kolana.

Przyczyny uszkodzenia łąkotki przyśrodkowej

Pozioma szczelina pęknięcia łąkotki przyśrodkowej może pojawić się w efekcie urazu mechanicznego kolana. Wówczas czynnikiem generującym uraz może być nagłe wyprostowanie kolana, znajdującego się w częściowym zgięciu i rotacji. Na uszkodzenie łąkotki przyśrodkowej narażone są ponadto osoby przebywające długotrwale w pozycji na kucki, np. pracownicy zajmujący się kładzeniem płytek podłogowych. Uszkodzenie łąkotki przyśrodkowej możliwe jest także u osób cierpiących na zmiany zwyrodnieniowe i degeneracyjne stawu kolanowego.

Jakie objawy daje uszkodzona łąkotka przyśrodkowa?

Nie każdy uraz łąkotki przyśrodkowej daje dolegliwości bólowe. Takie urazy określane są mianem uszkodzeń stabilnych i charakteryzują się tym, że w przebiegu urazu nie dochodzi do wpuklenia się łąkotki do wnętrza stawu. Z kolei w przebiegu urazów niestabilnych łąkotka wpukla się do wnętrza stawu i zakleszcza – a to jest źródłem dolegliwości bólowych. Gdy wystąpi uraz łąkotki, objawy mają przede wszystkim charakter bólowy. Ból łąkotki pojawia się w przyśrodkowej części kolana i nasila się podczas ruchu. Obserwowane jest ograniczenie ruchu w stawie kolanowym, określane jako „zablokowanie” kolana – nie ma możliwości wykonania ruchu zgięcia lub wyprostu kolana.

Jakie jeszcze objawy może dawać łąkotka przyśrodkowa? Uszkodzenie tej struktury może prowadzić do obrzęku kolana, trzaskania i przeskakiwania w kolanie, a także niestabilności stawu.

Diagnostyka uszkodzenia tylnego rogu łąkotki przyśrodkowej

W celu rozpoznania pękniętej łąkotki przyśrodkowej konieczne jest wykonanie badań obrazowych. Zdjęcie rtg kolana, badanie USG lub rezonans magnetyczny pozwalają na zlokalizowanie urazu i ocenę jego rozległości. Na podstawie wyniku badania, pacjent jest kwalifikowany do odpowiedniej terapii.

Pęknięta łękotka – jak leczyć?

Gdy zdiagnozowane zostanie uszkodzenie łąkotki przyśrodkowej, leczenie zachowawcze jest mało skuteczne, gdyż łąkotka ma małe zdolności do regeneracji. Wskazane jest leczenie zabiegowe, polegające na zeszyciu uszkodzonego fragmentu łąkotki lub usunięciu uszkodzonego fragmentu. Przy pęknięciu rogu tylnego łąkotki przyśrodkowej, leczenie najczęściej ma charakter artroskopii. Zabieg polega na wykonaniu dwóch nacięć skóry, przez jedno wprowadzana jest kamera, a przez drugie – narzędzie chirurgiczne. Wykonane może być zszycie pękniętej łąkotki, częściowe usunięcie uszkodzonego fragmentu, przyczepienie zerwanej łąkotki do miejsca anatomicznego przyczepu. Ile kosztuje operacja łąkotki? Koszt to około 5500-7500 zł.

Operacja to pierwszy etap leczenia, obejmujący wycięcie uszkodzonego fragmentu lub szycie łąkotki. Ile o kulach trzeba chodzić po operacji? Kolano powinno być odciążane przez około sześć lub osiem tygodni. Potem konieczny jest drugi etap leczenia pękniętej łąkotki przyśrodkowej – rehabilitacja. Po operacyjnym wyleczeniu uszkodzenia tylnego rogu łąkotki przyśrodkowej, rehabilitacja zapobiega powstaniu zrostów oraz przywraca pełny zakres ruchu w stawie kolanowym.

Bibliografia:

1. Korpanty J. i in., Uszkodzenie więzadeł, łąkotki stawu kolanowego – narciarstwo alpejskie; Journal of Clinical Healthcare, 4/ 2017