Lamotrygina – zastosowanie i skutki uboczne leku

Lamotrygina jest lekiem wykorzystywanym przede wszystkim w leczeniu padaczki, ale też migreny czy choroby afektywnej dwubiegunowej. Mimo że jest to lek nowej generacji, może wywołać skutki uboczne. Objawy niepożądane występują zwłaszcza przy zbyt szybkim zmienianiu dawek na wyższe. Jakie powikłania może wywołać lamotrygina? Kiedy jej stosowanie jest uzasadnione? Kiedy terapia jest przeciwwskazane?

Czym jest lamotrygina? 

Lamotrygina jest lekiem przeciwpadaczkowym nowej (trzeciej) generacji. Do grupy tej należą też okskarbazepina i felbamat. Do środków starszej generacji zaliczane są natomiast fenytoina, karbamazepina oraz fenobarbial (aromatyczne środki przeciwdrgawkowe). Lamotrygina jest pochodną fenylotriazyny. Badania nad jej działaniem przeciwpadaczkowym rozpoczęto pod koniec XX w., mechanizm opiera się na: 

• blokowaniu napięciowo zależnych kanałów sodowo-wapniowych, 
• hamowaniu wydzielania pobudzających neuroprzekaźników, 
• wywieraniu wpływu na neuroplastyczność neuronalną, czyli zdolność neuronów do regenerowania i tworzenia nowych połączeń, 
• hamowanie kindlingu, czyli zdolności do rozniecania chorób afektywnych z ich ognisk w układzie limbicznym.

Jakie są wskazania do stosowania lamtryginy? 

Lekarz może zalecić Ci stosowanie lamotryginy, jeśli zmagasz się z napadami padaczkowymi (częściowymi i pierwotnymi). Lek może być stosowany samodzielnie lub w połączeniu z innym środkiem. Lamotrygina znajduje też zastosowanie w terapii migreny i innych zespołów bólowych (np. neuralgia nerwu trójdzielnego). Jak wynika z przeprowadzonych badań, dawka 200 mg/dobę wyraźnie zmniejsza ból towarzyszący niektórym chorobom neurologicznym. 

Na tym jednak możliwości wykorzystania leku w celach terapeutycznych się nie kończą. Lamotrygina może być podawana pacjentom z chorobą afektywną dwubiegunową. Wykazuje właściwości normorytymiczne – ma zdolność do stabilizowania zaburzeń nastroju. Zapobiega tym samym nawrotom choroby, czyli występowaniu po sobie w cyklach napadów manii i depresji. 

Lamotrygina wykazuje działanie przeciwdepresyjne. Jak wykazały badania, stosowanie dawki 50 mg/dobę przynosi wyraźną poprawę po siedmiu tygodniach terapii, a 200 mg/dobę – już po upływie pięciu tygodni. Lek może być stosowany do łagodzenia przebiegu depresji zarówno przy chorobie afektywnej dwubiegunowej, jak i chorobie afektywnej jednobiegunowej. Korzystne jest stosowanie lamotryginy w połączeniu z klozapiną przez osoby cierpiące na schizofrenię. Okazuje się, że taka terapia wyraźnie łagodzi objawy towarzyszące zaburzeniu.

Kiedy stosowanie lamotryginy jest przeciwwskazane? 

Stosowanie lamotryginy nie może być praktykowane bez ograniczeń. Jak każdy lek, ten również może wywoływać szereg objawów niepożądanych. Dlatego też terapia z wykorzystaniem środków farmakologicznych zawierających lamotryginę jest przeciwwskazana w przypadku osób wykazujących nadwrażliwość na tę substancję czynną lub którąkolwiek z substancji pomocniczych zawartych w preparacie. Stosowanie leku może zostać wykluczone także ze względu na możliwe do wystąpienia interakcje z innymi stosowanymi środkami farmakologicznymi, takimi jak: 

• okskarbazepina, 
• karbamazepina, 
• kwas walproinowy, 
• sertralina, 
• doustne środki antykoncepcyjne. 

Konsekwencją łącznego stosowania niektórych preparatów może być obniżenie stężenia leku we krwi i tym samym zredukowanie efektu terapeutycznego albo podwyższenie ryzyka wystąpienia reakcji niepożądanych. Niewłaściwe może być też łączenie lamotryginy z lekami dostępnymi bez recepty. Tak jest w przypadku paracetamolu. Taki duet pobudza wydalanie środka przeciwpadaczkowego wraz z moczem i tym samym zmniejsza jego stężenie we krwi. Wówczas terapia staje się mniej skuteczna. 

Jakie są skutki uboczne stosowania lamotryginy? 

Terapia z wykorzystaniem lamotryginy może wywołać szereg niekorzystnych skutków ubocznych. Do tych najczęściej zgłaszanych należą: 

• bóle i zawroty głowy, 
• objawy niestrawności (np. nudności, wymioty), 
• infekcje, 
• wysypka skórna, 
• utrzymująca się senność, 
• bezsenność, 
• bóle odcinka krzyżowego kręgosłupa, 
• przypadkowe skaleczenia, 
• grypa, 
• biegunka, 
• epizody maniakalne, hipomaniakalne, mieszane, 
• uczucie suchości w ustach, 
• drżenie, 
• nieżyt nosa. 

Co ciekawe, występowanie skutków niepożądanych nie jest wprost związane z dawką leku. Przykładowo, bóle głowy są często diagnozowane przy dawkach 50 mg/dobę i 400 mg/dobę, podczas gdy nieco rzadziej występują przy dawce 200 mg/dobę. Podobnie rzecz się ma z wysypką. Najczęściej występuje przy niskiej dawce, czyli 50 mg/ dobę. 

Wszystkie objawy niepożądane zgłoś lekarzowi. Ich wystąpienie nie zawsze jest tylko dokuczliwe, czasami stanowi zagrożenie dla życia. Tak jest m.in. w przypadku zmian skórnych. Najczęściej ten skutek uboczny ma przejściowy i łagodny charakter. Bywa jednak i tak, że przybiera postać zespołu Stevensa-Johnsona czy martwicy toksyczno-rozpływnej naskórka, które bezpośrednio zagrażają życiu. W takim wypadku konieczna jest hospitalizacja i przerwanie terapii lamotryginą.

Jak stosować lamotryginę? 

Sposób stosowania lamotryginy i jej dobową dawkę każdorazowo ustala lekarz. W przypadku osób, które przerwały stosowanie środka, konieczne jest ustalenie potrzeby powolnego zwiększania dawki wraz z czasem, aż do poziomu dawki podtrzymującej. Takie postępowanie ma na celu uniknięcie wystąpienia reakcji niepożądanych przez szybkie wprowadzenie wysokich dawek lamotryginy. Wyjątek stanowi przerwanie terapii ze względu na intensywną i utrzymującą się wysypkę, w takim przypadku przeciwwskazane jest ponowne stosowanie leku. 

Schemat ustalania dawek lamotryginy jest zmienny w zależności od weku pacjenta. Inny sposób stosowania przewidziany został dla osób dorosłych niż dla dzieci powyżej 13. roku życia, czy tych pomiędzy 2. a 12. rokiem życia. Lekarz podczas przepisywania leku poza wiekiem pacjenta musi też uwzględnić rodzaj terapii. Inne dawki są przewidziane dla monoterapii, a inne dla terapii skojarzonej (z walproinianem czy induktorami glukuronidacji lamotryginy). 

W czasie stosowania dawki podtrzymującej (zwłaszcza u dzieci) konieczne jest monitorowanie masy ciała. W razie jej zmiany lekarz może zmodyfikować dawkę. Najczęściej już około 6. roku życia dziecko zaczyna przyjmować najwyższe zakresy dawek lamotryginy, ale nie jest to regułą. 

W przypadku kobiet stosujących jednocześnie lamotryginę i środki antykoncepcyjne często dawka tego pierwszego środka musi być aż dwukrotnie wyższa, aby uczynić terapię skuteczną. Problematyczny okazuje się tydzień przerwy w stosowaniu pigułek antykoncepcyjnych. Wówczas stężenie lamotryginy drastycznie wzrasta, co rodzi ryzyko wystąpienia skutków ubocznych. W takim wypadku lekarz może zalecić zrezygnowanie z tygodniowej przerwy w stosowaniu środków hormonalnych lub zaproponować inną formę zapobiegania nieplanowanej ciąży.

Jaka jest cena lamotryginy? 

Lamotrygina jest lekiem wydawanym na receptę. Preparat ma postać tabletek do połknięcia, kapsułek do rozgryzania i żucia albo sporządzania zawiesiny przyjmowanej doustnie. Cena nie jest stała, zależy od producenta leku, liczby kapsułek w opakowaniu oraz dawki. Za opakowanie 30 tabletek z dawką 25 mg lamotryginy zapłacisz nie więcej niż 20 zł, podczas gdy za podobne opakowanie z dawką 50 mg leku – prawie 30 zł. 

Niektóre z leków zawierających lamotryginę są objęte ryczałtem. Dotyczy to pacjentów, którym środek przepisywany jest ze względu na chorobę afektywną dwubiegunową lub padaczkę. Mogą z niego skorzystać także osoby z neuralgią i neuropatią twarzy oraz po epizodzie padaczkowym wywołanym przerzutami do ośrodkowego układu nerwowego. Co ważne, wiele leków z lamotryginą jest bezpłatnych w czasie ciąży. 

Bibliografia: 

1. Murawiec S., Gondek T., Sterna W., Farmakoterapia objawów zaburzeń nastroju i lęku w kontekście procesów separacyjnych i przekształcania relacji z rodzicami w kierunku dojrzałości i samodzielności emocjonalnej – spostrzeżenie kliniczne, Psychiatria Spersonalizowana 2022, nr 1(1), s. 43-48. 
2. Setkowicz M., Dziunikowska A., Woroń J., Wojas-Pelc A., Lamotrygina – lek przeciwdrgawkowy nowej generacji prawdopodobną przyczyną ostrej dermatozy polekowej – opis przypadku, Postepy Dermatologii i Alergologii 2009, t. XXVI, nr 6: s. 555-560. 
3. Tuszewska M., Rybakowski J., Normotymiczne działanie lamotryginy, Farmakoterapia w Psychiatrii i Neurologii 2004, nr 3, s. 325-334. 
4. Woroń J., Filipczak-Bryniarska I., Wordliczek J., Dobrogowski J., Niekorzystne interakcje leków przeciwpadaczkowych i przeciwdepresyjnych stosowanych w leczeniu bólu, Anestezjologia i Ratownictwo 2013, nr 7, s. 94-99.