Laparotomia – wskazania, przebieg i dieta po operacji jamy brzusznej

Laparotomia jest zabiegiem, w trakcie którego dochodzi do otwarcia powłok brzusznych w celach diagnostycznych lub operacyjnych. Laparotomia ginekologiczna stosowana jest do rozpoznania zmian w obrębie narządów rodnych, np. endometriozy czy nowotworów jajników i macicy. Laparotomia wykorzystywana jest też do wykrywania i leczenia schorzeń układu pokarmowego i moczowego. Jak przebiega i ile trwa zabieg laparotomii? Jaka dieta wskazana jest po operacji brzucha? 

Co to jest laparotomia?

Laparotomia to technika endoskopowa, która polega na wykonaniu nacięcia w jamie brzusznej.  Zabieg wykonuje się przy użyciu endoskopu, dzięki któremu można zarówno diagnozować choroby (laparotomia zwiadowcza), jak i przeprowadzać operacje lecznicze. Słowo „laparotomia” wywodzi się od greckich słów lapara – oznaczającego bok ciała oraz tomy – tłumaczonego jako cięcie.

Chirurg wykonujący laparotomię przecina skórę, mięśnie i otrzewną, aby dotrzeć do narządów znajdujących się w jamie brzusznej. Nacięcie zazwyczaj przebiega w płaszczyźnie pośrodkowej, od zakończenia mostka do pępka. Przez powstałe otwory wprowadza się mikronarzędzia. Cała procedura przeprowadzana jest w znieczuleniu ogólnym. Ile kosztuje operacja brzucha metodą laparotomii? Zabieg laparotomii finansowany jest z Narodowego Funduszu Zdrowia. Jeśli pacjent leczy się prywatnie, laparotomia jest kosztowną procedurą. Operacje ginekologiczne drogą laparotomii kosztują średnio 5–7 tysięcy złotych.

Laparotomia – wskazania do zabiegu

Laparotomię wykonuje się dopiero momencie, gdy inne, mniej inwazyjne metody diagnostyczne nie są możliwe lub nie dały odpowiedzi dotyczącej poszukiwanej przyczyny  występowania schorzenia. Laparotomia diagnostyczna, określana jako laparotomia zwiadowcza, stosowana jest w celu rozpoznania chorób układu pokarmowego, moczowego czy rozrodczego. Wskazania do laparotomii ginekologicznej są następujące:

• endometrioza,
• mięśniaki macicy,
• torbiele na jajnikach,
• niepłodność,
• ciąża pozamaciczna,
• nowotwory macicy i jajników,
• pęknięcia macicy,
• wady anatomiczne narządów płciowych,
• zaburzenia miesiączkowania o nieznanej przyczynie,
• masywne krwawienia z narządów rodnych.

Wskazaniem do przeprowadzenia laparotomii są również stany nagłe, w tym:

• niedrożność jelit,
• perforacja jelita,
• ostre krwawienie śródotrzewnowe,
• zapalenie otrzewnej,
• niedokrwienie jelita,
• sepsa,
• zapalenie jelit,
• przetoka jelitowa,
• rozejścia rany pooperacyjnej powłok,
• zaplanowana relaparotomia,
• urazy brzucha.

Laparotomia wykorzystywana jest także do przeprowadzania planowych zabiegów, w tym pankreotoduodenektomii (operacji Whipple’a), przeszczepu trzustki czy jelita.

Jak przebiega laparotomia?

Większość zabiegów laparotomii przeprowadza się w trybie planowanym. Pacjent udaje się do szpitala 1-2 dni przed zabiegiem w celu wykonania odpowiednich badań. Na ich podstawie oraz po analizie danych medycznych oceniany jest stan zdrowia chorego i możliwość podania znieczulenia. W przypadku braku przeciwwskazań anestezjolog dobiera rodzaj znieczulenia i informuje pacjenta o możliwych powikłaniach po zastosowaniu sedacji. Operacja przeprowadzana jest na czczo, ostatni posiłek może być zjedzony ok. 10-12 godzin przed zabiegiem. Czas trwania laparotomii jest bardzo zróżnicowany i zależy od rodzaju schorzenia oraz tego, czy jest to zabieg planowany, czy będzie wykonywany w trybie nagłym.

Laparotomię przeprowadza się jedną z wybranych technik. Może to być m.in. nacięcie górne pośrodkowe, nacięcie niższe pośrodkowe lub nacięcie od końca mostka do spojenia łonowego. Rzadziej wykonuje się nacięcie Kochera (cięcie poprzeczne pod łukami żebrowymi) lub nacięcie Pfannenstiela (cięcie poziome nad spojeniem łonowym i pionowe nad łukami żebrowymi). Po otwarciu jamy brzusznej możliwe jest pobranie wycinków do badań, przeprowadzenie biopsji bądź operacyjne usunięcie zmian. Laparotomia diagnostyczna trwa średnio kilkadziesiąt minut, natomiast interwencja chirurgiczna może trwać nawet kilka godzin.

Okres rekonwalescencji po laparotomii wynosi kilka-kilkanaście dni. Aż do czasu wygojenia się rany pooperacyjnej pacjent powinien powstrzymać się od nadmiernej aktywności fizycznej i dźwigania ciężkich przedmiotów, gdyż prowadzi to do zwiększenia napięcia  powłok brzusznych i w konsekwencji utrudnionego gojenia się rany oraz tworzenia się przepuklin.

Laparotomia – przeciwwskazania

Laparotomii nie można przeprowadzić bez zgody pacjenta na zabieg. Przeciwwskazaniem jest brak możliwości zastosowania znieczulenia, m.in. z powodu niestabilności hemodynamicznej, posocznicy lub rozległej choroby nowotworowej z przerzutami. Do innych przeciwwskazań należą:

• niewydolność krążeniowo-oddechowa,
• zapalenie otrzewnej,
• zaburzenia krzepnięcia krwi,
• duża otyłość,
• zaawansowany wiek.

Dieta po operacji laparotomii

Co jeść po operacji? W okresie rekonwalescencji po zabiegach chirurgicznych wskazana jest dieta lekkostrawna. Łatwostrawne posiłki dostarczą choremu niezbędnych składników odżywczych, nie obciążając przy tym układu pokarmowego. Jadłospis powinien być indywidualnie dopasowany do potrzeb pacjenta, uwzględniając jego stan zdrowia i współistniejące choroby. Kiedy można jeść po operacji? Żywienie należy wprowadzić tak szybko, jak to możliwe. Jeśli nie istnieją przeciwwskazania, chory powinien zjeść posiłek już w pierwszej dobie po operacji.

Laparotomia a laparoskopia

Laparoskopia i laparotomia to dwie różne procedury medyczne. Do podstawowych różnic zalicza się metody nacięcia i użyte narzędzia chirurgiczne. Laparotomia jest metodą inwazyjną, w której wykonuje się duże nacięcie w obrębie jamy brzusznej. Zaletą laparotomii jest możliwość bardzo dobrego wglądu w jamę brzuszną. W przypadku laparoskopii nacięcie jest zdecydowanie mniejsze. Zabieg laparoskopowy wykonuje się m.in. wtedy, gdy jest już zdiagnozowana choroba i chirurg wie, gdzie powinien operować. W przypadku trudności diagnostycznych konieczne może okazać się otwarcie brzucha metodą laparotomii. Jeśli tylko istnieje możliwość, wybierana jest laparoskopia, jako mniej inwazyjna metoda, która wymaga krótszej rekonwalescencji i pozostawia mniejszą bliznę.

Powikłania laparotomii

Laparotomia, jak i inne zabiegi operacyjne, może wiązać się z ryzykiem powikłań. Należą do nich:

• krwawienia,
• infekcje,
• siniaki,
• krwiaki,
• przepukliny,
• uszkodzenia struktur narządów.

Źródła:

1. Jacek Wadełek, „Opieka anestezjologiczna nad pacjentem zakwalifikowanym do laparotomii ze wskazań pilnych”,Borgis – Nowa Medycyna 3/2020, s. 86-98.
2. Kowalczyk-Steglińska Maria, Maciołek-Blewniewska Grażyna, Malinowski Andrzej, „Leczenie operacyjne łagodnych nowotworów jajnika u dziewcząt: laparotomia czy laparoskopia?”Ginekol Pol. 2008, 79, 483-489.