Cukrzyca typu 2 – przyczyny, objawy, leczenie, dieta, powikłania

Cukrzyca typu 2 (insulinozależna) to jedna z najczęściej diagnozowanych chorób przewlekłych. Rozwija się w efekcie zaburzeń gospodarki glukozowo-insulinowej. Cukrzyca typu 2 występuje przede wszystkim u dorosłych, choć coraz częściej diagnozowana jest u dzieci i młodzieży. Wymaga leczenia oraz zmiany stylu życia i diety, gdyż nieleczona cukrzyca typu 2 prowadzi do rozwoju licznych, groźnych powikłań.

Przyczyny cukrzycy typu 2

Cukrzyca typu 2 to choroba, która rozwija się stopniowo, a za jej pojawienie się odpowiada insulinooporność. W warunkach prawidłowego funkcjonowania organizmu insulina jest syntetyzowana przez trzustkę w odpowiedzi na podwyższenie poziomu glukozy we krwi. Natomiast zjawisko insulinooporności sprowadza się do braku wrażliwości komórek na działanie insuliny, przez co nie mogą one pobierać glukozy jako źródła energii. Wówczas pogłębia się problem hiperglikemii, czyli zbyt wysokiego poziomu glukozy we krwi, a jednocześnie – nadmiernego stymulowania trzustki do syntezy insuliny. Gdy stan insulinooporności utrzymuje się przez dłuższy czas, wówczas nadmiernie stymulowane komórki wydzielnicze trzustki ulegają zniszczeniu. Prowadzi to do stopniowego spadku syntezy insuliny, z jednocześnie coraz bardziej narastającej hiperglikemii – i rozwija się cukrzyca.

Za pojawienie się insulinooporności mogą odpowiadać predyspozycje genetyczne, a także rozmaite czynniki środowiskowe i schorzenia współistniejące. Najistotniejsze z nich to:

• otyłość,
• stres,
• schorzenia trzustki,
• zespół policystycznych jajników,
• nadciśnienie tętnicze,
• przebyta cukrzyca ciążowa,
• podwyższony poziom trójglicerydów we krwi,
• siedzący tryb życia,
• niewłaściwa dieta.

Objawy cukrzycy typu 2

Objawy cukrzycy typu 2 u dorosłych przede wszystkim dotyczą podwyższonego poziomu cukru. Bardzo często cukrzyca nie daje innych objawów lub objawy te nie stanowią dla chorych czytelnego sygnału, że w organizmie coś dzieje się nie tak. Czy bowiem zmęczenie, nadmierne pragnienie albo większy apetyt natychmiast wiązać należy z cukrzycą typu 2? Objawy te są nieoczywistą wskazówką dla większości chorych, jednak dla osób, które w rodzinie mają kogoś chorego na cukrzycę, powinny stanowić jednoznaczny sygnał, że należy udać się na badania.

Pierwsze objawy cukrzycy typu 2 są bardzo niewinne i wielokrotnie przypisywane są przez chorych zupełnie innym chorobom i problemom. Do najczęściej pojawiających się sygnałów, że gospodarka glukozy w organizmie jest zaburzona, należą:

• nadmierne pragnienie,
• częste lub bardzo częste oddawanie moczu (także w nocy),
• zwiększony apetyt, który nie wynika ze zwiększonego wysiłku energetycznego,
• apatyczność i rozdrażnienie.

Chorzy na cukrzycę są głodni nawet po zjedzeniu posiłku. Mimo częstszego spożywania posiłków, o niejednokrotnie zwiększonej kaloryczności, chorzy wyraźnie nie tyją, a czasami wręcz chudną. Jednak u części diabetyków występuje nagły przyrost masy ciała. To także jeden z bardziej widocznych objawów cukrzycy.

Jeśli rozwija się cukrzyca typu 2, objawy skórne to zaczerwienienie i świąd skóry, spowolnione gojenie się ran, większa częstość występowania zakażeń skóry. Ponadto chorzy zaobserwować mogą częstsze infekcje dróg moczowo-płciowych, a także pleśniawki w obrębie błon śluzowych jamy ustnej. Może pojawić się senność i apatia, a także zaburzenia widzenia. Jakie jeszcze symptomy daje cukrzyca typu 2? Objawy, które są bardzo charakterystyczne do specyficzny, acetonowy oddech oraz „owocowy” zapach moczu.

Cukrzyca typu 2 u dzieci – objawy

Objawy cukrzycy typu 2, podobnie jak i sama choroba, nie dotyczą już tylko dorosłych. Coraz częściej obserwujemy przypadki cukrzycy u dzieci i nastolatków. Coraz młodszy wiek pacjentów zmagających się z tą chorobą wiąże się przede wszystkim z nieodpowiednią dietą. Dzieci i nastolatki jedzą coraz gorzej, spożywają coraz mniej warzyw i owoców, rośnie natomiast wśród nich spożycie cukrów i tłuszczów, głównie tych niezdrowych. Coraz więcej młodych pacjentów boryka się także z problemem nadwagi. Pojawienie się u dzieci cukrzycy typu 2 było więc do przewidzenia. U dzieci i nastolatków daje ona podobne objawy jak u dorosłych. Cukrzycę typu 2 można u młodych pacjentów rozpoznać po następujących objawach:

• pojawienie się poliurii,
• pojawienie się polidypsji,
• wzrost apetytu i jednoczesna utrata masy ciała.

Rozpoznanie cukrzycy typu 2 – jakie badania wykonać?

W celu zdiagnozowania cukrzycy typu 2 konieczne jest wykonanie badań krwi – oznaczenie poziomu glukozy we krwi bądź poziomu hemoglobiny glikowanej HbA1c. Kryteria rozpoznania cukrzycy typu 2 są następujące:

• występowanie objawów cukrzycy oraz glukoza przygodna powyżej 11,1 mm0l/ l (200 mg/ dl); glukoza przygodna oznaczana jest w dowolnym momencie dnia, nie na czczo,
• glukoza na czczo w co najmniej dwóch pomiarach przekraczająca 7 mmol/ l (125 mg/ dl),
• poziom hemoglobiny glikowanej powyżej 6,5 proc.,
• w doustnym teście tolerancji glukozy – poziom glikemii po 2 h od wypicia 75 g glukozy przekracza 11,1 mmol/ l (200 mg/ dl).

Cukrzyca typu 2 może być poprzedzona wystąpieniem stanów pośrednich – nieprawidłowej glikemii na czczo oraz upośledzonej tolerancji glukozy. O nieprawidłowej glikemii na czczo mówimy, gdy poziom glukozy na czczo wynosi 5,6 – 6,9 mmol/ l. Z kolei upośledzona tolerancja glukozy diagnozowana jest wówczas, gdy w doustnym teście tolerancji glukozy uzyskany jest wynik w przedziale 7,8 – 11,1 mmol/ l.

Leczenie cukrzycy typu 2 – leki

Odpowiedź na pytanie: jak leczyć cukrzycę typu 2 jest złożona. Przede wszystkim – cukrzyca typu 2 wiąże się z koniecznością zmiany trybu życia na zdrowszy. Ponadto konieczne jest stosowanie leków na cukrzycę, a niekiedy także insuliny. W przypadku cukrzycy typu 2 leczenie farmakologiczne sprowadza się do stosowania leków hipoglikemizujących, czyli normalizujących poziom glukozy we krwi. Jednym z najczęściej stosowanych leków jest metformina, która działa na drodze hamowania wchłaniania glukozy z przewodu pokarmowego oraz zmniejszająca insulinooporność. Z kolei pochodne sulfonylomocznika zwiększają syntezę insuliny przez trzustkę. Dużym powodzeniem cieszą się także najnowsze leki na cukrzycę typu 2. Mowa m. in. o lekach inkretynowych, czyli syntetycznych hormonów o działaniu naśladującym hormony występujące fizjologicznie w jelicie cienkim. Działanie tych leków polega na zmniejszeniu syntezy glukozy w wątrobie, a jednocześnie – zwiększenia wydzielania insuliny przez trzustkę. Natomiast gliflozyny stabilizują nie tylko wartość glikemii, ale także ciśnienia tętniczego i masy ciała.

Gdy glikemia przekracza 300 mg/dl, a zatem farmakoterapia nie przynosi pożądanych efektów – wówczas konieczne jest włączenie do leczenia cukrzycy typu 2 iniekcji insuliny. Zazwyczaj ma to miejsce po kilku – kilkunastu latach trwania cukrzycy typu 2, gdy dochodzi do wyczerpania czynności wydzielniczych trzustki i spadku poziomu insuliny we krwi.

Naturalne leczenie cukrzycy typu 2

Leczeniem cukrzycy typu 2 zajmują się również specjaliści od medycyny niekonwencjonalnej. Tak naprawdę nie ma jednego skutecznego lekarstwa na tę chorobę, niemniej jednak same zioła nie wystarczą, ale można je traktować jako wsparcie i uzupełnienie terapii. Równie ważny jest tryb życia, jaki prowadzi osoba z taką diagnozą. Dzięki ćwiczeniom fizycznym i spożywaniu zdrowych posiłków można skutecznie ograniczyć rozwój choroby. Naturalne metody walki z cukrzycą mają wielu zwolenników na całym świecie, a ich liczba rośnie z roku na roku. Ziołolecznictwo to prężna dziedzina nauki, która ma wiele do zaoferowania, a wspomaganie leczenia cukrzycy typu 2 ziołami ma wiele zalet.

Zwolennicy wspomagającego naturalnego leczenia cukrzycy typu 2 często korzystają z liści jagód. Przygotowuje się z nich napar, który pozwala złagodzić objawy choroby. Warto też wspomnieć, że podobne właściwości mają liście czereśni. Napój z wykorzystaniem liści jagody jest prosty do przyrządzenia. Aby go wykonać, należy zagotować litr wody i dodać do niego garstkę listków. Proces zaparzania trwa około 10 minut. Po tym czasie można go wypić lub połączyć np. z warzywnym koktajlem.

Wspomagające leczenie cukrzycy typu 2 przy użyciu berberyny jest również proste. Na rynku dostępny jest wyciąg z berberyny. Roślina obniża cholesterol we krwi i redukuje poziom cukru. To jedno ze skuteczniejszych ziół w leczeniu cukrzycy typu 2. Co więcej, wpływa korzystnie na różne stany zapalne. Jednak powinno się ją spożywać w ograniczonych dawkach. Skutkami ubocznymi mogą być bóle brzucha i wzdęcia.

Pomocna jest także  rutwica lekarska, która wspomaga działanie insuliny i obniża poziom glukozy. Można także stosować wyciąg z suszonej naowocni (czyli strąków bez ziaren) fasoli zwyczajnej – zapobiega wahaniom poziomu cukru we krwi. Z kolei morwa biała obniża poziom glukozy we krwi, blokując wchłanianie glukozy z przewodu pokarmowego.

Produktów jak curry, cynamon czy kurkuma nie można określić mianem najnowszych leków na cukrzycę typu 2. W gastronomii znane są od dawna, lecz z powodzeniem można z nich korzystać również w walce z cukrzycą typu 2.
Czarne curry potrafi obniżyć poziom cukru we krwi. Co więcej, zwalcza infekcje bakteryjne oraz redukuje poziom cholesterolu. Aby uzyskać zadowalający efekt, należy tej przyprawy używać regularnie.

Cynamon także nie jest nową metodą w leczeniu cukrzycy typu 2, gdyż przyprawa jest znana od wieków. Zmniejsza wchłanianie glukozy po jedzeniu i obniża cholesterol. Cukrzykom zalecane jest korzystanie z cynamonu chińskiego, czyli cynamonu Cassia. Jednak jego dawkowanie należy przeprowadzać w granicach zdrowego rozsądku – zbyt duże spożycie przyprawy może uszkodzić wątrobę!

Kurkumę wystarczy zjeść raz w ciągu dnia. Nawet niewielka ilość umożliwi obniżenie poziomu glukozy we krwi oraz spowalnia rozwój choroby. Choć przyprawa nie należy do nowości w leczeniu cukrzycy typu 2, to wciąż cieszy się dużą popularnością.

Należy pamiętać, że naturalne środki mogą wchodzić w interakcje z lekami, najlepiej zawsze konsultować się z lekarzem prowadzącym.

Cukrzyca typu 2 – dieta

Jako że cukrzyca typu 2 jest głównie wynikiem złego odżywiania, zapewne pierwszym zaleceniem lekarza będzie konieczność trzymania diety i wprowadzenia większej dawki ruchu. Według najnowszych międzynarodowych badań najlepsza dieta przy cukrzycy typu 2 to dieta niskowęglowodanowa ze zwiększoną zawartością dobrej jakości tłuszczu. Należy pilnować, by węglowodany nie stanowiły więcej niż 30 proc. kalorii w diecie. Jeśli węglowodany znajdują się w diecie diabetyka, powinny to być węglowodany o niskim indeksie glikemicznym. Świetnym źródłem takich węglowodanów są m. in. pełnoziarniste produkty zbożowe. Zawarty w nich błonnik przyczynia się do spowolnienie wchłaniania glukozy z przewodu pokarmowego. Kolejna wątpliwość pojawiająca się u chorych na cukrzycę typu 2 to „jakie owoce można jeść?”. Można bez obaw spożywać takie owoce o niskim indeksie glikemicznym jak grejpfruty, owoce jagodowe, czarna i czerwona porzeczka, marakuja, brzoskwinie czy jabłka.

Jeśli zastanowić się, co jeść przy cukrzycy typu 2, jadłospis powinien być komponowany zgodnie z ogólnymi zasadami zdrowego żywienia, z jak najmniej przetworzonych produktów. Oprócz tego należy pamiętać o zalecanej niskiej zawartości węglowodanów w diecie. Nie trzeba bać się zdrowych tłuszczów – oliwa z oliwek, awokado, pestki, orzechy – to doskonałe źródło nienasyconych kwasów tłuszczowych. Internet jest pełen przepisów na zdrowe i sycące dania. Przy zdiagnozowanej cukrzycy typu 2 warto mieć opracowany jadłospis na każdy dzień. Jeśli posiłki na każdy dzień będą planowane i przygotowywane konsekwentnie, łatwiej będzie utrzymać dietę.

Powikłania cukrzycy typu 2

W przypadku nieprawidłowego leczenia cukrzycy typu 2 lub braku leczenia, istnieje duże ryzyko rozwoju powikłań cukrzycy. Wynikają one z długotrwałego utrzymywania się zbyt wysokiego poziomu glukozy we krwi, przyczyniającego się do uszkodzenia struktur białkowych na drodze zjawiska glikacji. W efekcie może dojść do uszkodzenia mikronaczyń krwionośnych lub dużych naczyń, co prowadzi do rozwoju takich schorzeń jak:

• retinopatia cukrzycowa, czyli zmiany w siatkówce oka, zaburzające widzenie,
• nefropatia cukrzycowa, czyli uszkodzenie kłębuszków nerkowych, mogące prowadzić do niewydolności nerek,
• neuropatia cukrzycowa, czyli uszkodzenie nerwów obwodowych, objawiające się m. in zaburzeniami czucia oraz mrowieniem kończyn,
• stopa cukrzycowa, czyli rozległe owrzodzenia stopy, rozwijające się jako konsekwencja zaburzeń krążenia krwi, a także neuropatii; nie bez znaczenia jest także większa podatność diabetyków na infekcje skórne oraz spowolnione gojenie się ran,
• choroby układu sercowo-naczyniowego (miażdżyca, nadciśnienie, choroba niedokrwienna serca, zawał serca, udar mózgu), będące konsekwencją zaburzeń gospodarki lipidowej, uszkodzenia ścian naczyń krwionośnych.

Powikłaniem cukrzycy typu 2 może być także hipoglikemia, czyli zbyt niski poziom glukozy we krwi. Powikłanie to może rozwinąć się przede wszystkim u chorych stosujących insulinę, u których zastosowana została zbyt wysoka dawka hormonu. Hipoglikemia może rozwinąć się także w efekcie przyjęcia zbyt dużej dawki leków hipoglikemicznych, a także nieregularnego przyjmowania posiłków.

Bibliografia:

1. Olokoba A. i in., Type 2 diabetes mellitus: A review of current trends; Oman Med. J, 2012, Jul 27 (4)
2. Wu Y. i in., Risk factors contributing to type 2 diabetes and recent advances in the treatment and prevention; Int J Med. Sci, 2014, 11(11)