Leczenie kanałowe, czyli ostatnia deska ratunku dla zęba

Leczenie kanałowe to często już jedyna szansa dla zniszczonego próchnicą zęba na utrzymanie go w jamie ustnej. Jak się jednak okazuje, przez lata narosło wokół niego wiele mitów i mimo że wykonywane jest stosunkowo często, pacjenci niewiele o nim wiedzą. Czym jest zatem leczenie kanałowe? Kiedy się je wykonuje i czy zawsze boli? Co dzieje się z zębem po leczeniu kanałowym?

Co to jest leczenie kanałowe? 

Leczenie kanałowe to potoczne określenie leczenia endodontycznego, które polega na usunięciu z komory zęba i jego kanałów korzeniowych zmienionej zapalnie lub martwej miazgi oraz wypełnieniu tej przestrzeni materiałem leczniczym. Jego celem jest utrzymanie zęba, który bez przeprowadzenia leczenia musiałby zostać usunięty. Czym jest miazga? To tkanka, stanowiąca pozostałość brodawki zębowej, która wypełnia jamę zęba – komorę i kanały – i przez otwór wierzchołkowy korzeni łączy się z ozębną. Miazga jest bardzo mocno unaczyniona i unerwiona, stąd potocznie nazywana się ją „nerwem zęba”. 

Zabiegi leczenia kanałowego są uznawane za bardzo skuteczną metodę leczenia. W przypadku, gdy mamy do czynienia z tzw. leczeniem pierwotnym, sukcesem kończy się około 83 proc. z nich, zaś w razie zębów leczonych powtórnie – około 50 proc. Warto pamiętać, że na rezultat leczenia wpływ ma dokładne opracowanie kanałów, szczelne zamknięcie jamy zęba, ale też sama anatomia zęba, w tym m.in. stopień zakrzywienia kanału.

Ząb do leczenia kanałowego – czyli jaki? 

Jakie są wskazania do przeprowadzenia leczenia kanałowego? Wśród nich wymienić należy: 

• nieodwracalne uszkodzenie lub martwicę miazgi, której może towarzyszyć stan zapalny tkanek okołowierzchołkowych, 
• dewitalizację poprzedzającą leczenie protetyczne,  
• urazy zęba, np. ukruszenie, pęknięcie. 

Pacjenci, którzy kierowani są przez specjalistę na leczenie kanałowe, na ogół zgłaszają się do gabinetu z silnym bólem oraz reakcją zęba na zmiany temperatury. Należy jednak pamiętać, że jeżeli dojdzie do martwicy miazgi, wówczas pacjent nie odczuwa bólu. Dlaczego? Doszło bowiem do obumarcia nerwów. Istnieje także grupa okoliczności, w których pacjent nie powinien zostać objęty leczeniem kanałowym. Jakie są przeciwskazania do leczenia endodontycznego? Są to przede wszystkim: 

• daleko posunięty stan zapalny, który mimo zabiegu może nie zostać wyleczony, 
• brak możliwości przywrócenia funkcji zęba po zakończeniu leczenia, 
• brak szansy na odbudowę zęba, 
• zęby nie są wystarczająco podparte kością, 
• zła higiena jamy ustnej pacjenta, której nie można poprawić w terminie umożliwiającym przeprowadzenie leczenia kanałowego. 

Leczenie kanałowe zęba krok po kroku 

Leczenie kanałowe zęba rozpocząć należy od szczegółowego określenia zmian chorobowych oraz budowy kanału. W tym celu lekarz poza wywiadem i standardowym badaniem wykonuje zdjęcie RTG zęba do leczenia kanałowego, potocznie nazywane prześwietleniem lub rentgenem zęba. Niekiedy istnieją także wskazania do profilaktycznego podania antybiotyków przed rozpoczęciem leczenia.  

W kolejnym etapie ząb zostaje otwarty i oczyszczony ze zmian próchniczych, by można dostać się do kanałów. Następnie lekarz usuwa z kanałów zmienioną chorobowo lub martwą miazgę, dezynfekuje, osusza oraz szczelnie wypełnia powstałą przestrzeń. Dokładne wypełnienie kanałów i zęba jest o tyle istotne, że tylko tak można zabezpieczyć je przed ponownym zakażeniem.  

Po zakończonym leczeniu kanałowym często wykonywane jest powtórne zdjęcie RTG po to, aby ocenić jego skuteczność. Dla zachowania funkcji zęba dokonuje się także jego odbudowy. Odbudowa zęba po leczeniu kanałowym polega na jego wypełnieniu kompozytowym, jeżeli ubytek jest nieduży i możliwe jest odtworzenie kształtu zęba lub na odbudowie protetycznej, np. za pomocą korony. 

Standardem współczesnego leczenia kanałowego jest stosowanie koferdamu. Jest to arkusz specjalnej gumy – lateksowej lub bezlateksowej – którym odizolowywany jest ząb leczony kanałowo. Koferdam został wdrożony do stomatologii już pod koniec XIX wieku, a wśród zalet jego stosowania wymienia się przede wszystkim możliwość pełnego skupienia się stomatologa na leczeniu.  

Koferdam chroni przed połknięciem lub aspiracją narzędzi używanych podczas zabiegu, zabezpiecza błonę śluzową przed środkami chemicznymi stosowanymi przez specjalistę, gwarantuje suchość pola zabiegowego, ale też umożliwia pacjentowi samodzielne połykanie śliny podczas zabiegu. 

Czy leczenie kanałowe boli? 

Z leczeniem kanałowym kojarzy się przede wszystkim ból. Jak się jednak okazuje, współcześnie zabieg przeprowadzany jest w większości przypadków w znieczuleniu miejscowym, stąd pacjent nie odczuwa żadnych dolegliwości. Należy jednak pamiętać, że ząb po leczeniu kanałowym może nieco boleć przy nacisku lub być tkliwy. Dolegliwości te pojawiają się wtedy, gdy znieczulenie przestaje działać i wynikają z podrażnienia tkanek, ale też z procesów regeneracyjnych. Powinny jednak ustąpić po kilku dniach. Dodatkowo możesz je łagodzić dostępnymi bez recepty środkami przeciwbólowymi.  

Jeżeli jednak ból zęba po leczeniu kanałowym utrzymuje się przez kilka tygodni lub pojawia się ponownie po kilku miesiącach, a nawet latach, konieczne jest zweryfikowanie przeprowadzonego zabiegu. Najprawdopodobniej został on wykonany w sposób niewłaściwy, tj. kanały zębowe nie zostały dokładnie oczyszczone z miazgi.  

Leczenie kanałowe zęba – cena 

Leczenie kanałowe, a także ewentualna odbudowa zęba po leczeniu są kosztowne. Cena leczenia zęba z jednym kanałem to wydatek rzędu 400-600 zł i wrasta on wraz z każdym kolejnym kanałem. Leczenie kanałowe jest także częściowo refundowane przez NFZ. Refundacja obejmuje jednak wyłącznie leczenie od kła do kła w przypadku osób dorosłych, a kobietom w ciąży i połogu oraz dzieciom do ukończenia 18. roku życia przysługuje w stosunku do wszystkich zębów.  

Bibliografia: 

1. http://www.nfz-warszawa.pl/dla-pacjenta/co-kazdy-pacjent-wiedziec-powinien/leczenie-stomatologiczne/ [dostęp 25.07.2023]. 
2. Jańczuk Z., Stomatologia zachowawcza. Zarys kliniczny, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa. 
3. Łukasiewicz B., Koferdam. (Nie)zbędny element leczenia, Twój Przegląd Stomatologiczny 2017, 11. 
4. Olczak K., Leczenie endodontyczne zębów z zakrzywionymi kanałami, The Stomatology Edu Journal 2017, 70. 
5. Szczerba-Gwóźdź J. M., Sochaczewska-Dolecka A., Rahnama M., Jakiel J., Budowa histologiczna miazgi zęba dwoistego, The Stomatology Edu Journal 2017, 70.