Osocze bogatopłytkowe – efekty i bezpieczeństwo zabiegów 

Osocze bogatopłytkowe to nic innego jak odwirowana krew. Proces pozwala uzyskać wyższe stężenie płytek krwi w niewielkiej ilości osocza. Teoretycznie nie ma w nim nic wyjątkowego, jednak jego siła tkwi właśnie w innych proporcjach. Wysokie stężenie trombocytów, które uwalniają płytkopochodne czynniki wzrostu, w nadzwyczajny sposób pobudza procesy regeneracyjne. Jak z tych właściwości czerpie medycyna i kosmetologia? Jakie są efekty osocza bogatopłytkowego podawanego podczas różnych zabiegów? 

Czym jest osocze bogatopłytkowe? 

Osocze bogatopłytkowe (ang. platelet rich plasma) jest preparatem krwiopochodnym o podwyższonej zawartości trombocytów, czyli płytek krwi, w zmniejszonej ilości osocza. Zawiera ich 2-9 razy więcej niż to ma miejsce w przypadku krwi krążącej w naczyniach krwionośnych, co daje aż ok. 1000 G/l. Jest preparatem autologicznym, to znaczy, że pochodzi od pacjenta, u którego wykonuje się zabieg.  

Aby uzyskać osocze bogatopłytkowe, od pacjenta pobierana jest krew, którą następnie się wiruje (po dodaniu cytrynianu sodu, zapobiegającego krzepnięciu). To pozwala na odseparowanie poszczególnych elementów morfotycznych: leukocytów, erytrocytów i trombocytów. Dzięki temu możliwe jest pobranie płytek krwi z niewielką tylko ilością osocza. Natychmiast po pozyskaniu (co trwa ok. 20 minut) preparat jest gotowy do użycia. 

W czym tkwi sekret właściwości osocza bogatopłytkowego? 

W omawianym preparacie znajduje się wysokie stężenie płytkopochodnych czynników wzrostu (ang. platelet-derived growth factor). Są to białka, które odpowiadają zarówno za podziały, jak i różnicowanie się komórek, co jest kluczowe w procesie regeneracji uszkodzonych tkanek. Do tych najważniejszych, które mają największe znaczenie dla procesów regeneracyjnych, należą: 

• transformujący czynnik wzrostu beta1 (TGF-b1), 
• płytkopochodny czynnik wzrostu (PDGF), 
• insulinopodobny czynnik wzrostu 1 (IGF-1),  
• naczyniowo-śródbłonkowy czynnik wzrostu (VEGF), 
• nabłonkowy czynnik wzrostu (EGF), 
• czynnik wzrostu fibroblastów (FGF). 

Naturalnie białka te uwalniane są szybko przez najliczniejsze ziarnistości alfa płytek krwi w czasie aktywacji. Pozyskując osocze bogatopłytkowe, można ten proces odbudowy pobudzić, odpowiednio podając preparat pacjentowi. Ponadto, ponieważ pozyskany preparat pochodzi od dawcy, który jest też biorcą, unika się reakcji alergicznych i szeregu powikłań z nimi związanych. 

Dane z dotychczasowych analiz dowodzą, że osocze bogatopłytkowe o stężeniu trombocytów co najmniej dwukrotnie większym niż normalnie istotnie przyczynia się do przyspieszonej regeneracji tkanek. Jednocześnie taka poprawa widoczna jest przy stężeniu w zakresie 2-9 razy większym. Wyższa koncentracja nie przekłada się na szybsze procesy regeneracyjne. 

Ponad 95 proc. płytkopochodnych czynników wzrostu uwalnia się w ciągu pierwszej godziny po aplikacji preparatu. Nie będzie więc nadużyciem stwierdzenie, że rezultaty zabiegów z użyciem osocza bogatopłytkowego zauważalne są niemal natychmiast. Warto jednak zaznaczyć, że proces ten może być nieco szybszy lub wolniejszy, w zależności od zastosowanego aktywatora.  

Udowodniły to prace badawcze pod kierownictwem Harrisona. Zastosowanie trombiny lub chlorku wapnia powoduje automatyczne uwolnienie płytkopochodnych czynników wzrostu. Natomiast ten sam proces po kontakcie kolagenu z tkanką pacjenta zachodzi stopniowo, przez co tkanki poddawane są dłużej oddziaływaniu preparatu. 

Jakie są efekty osocza bogatopłytkowego w zabiegach kosmetycznych? 

Kiedy mowa jest o osoczu bogatopłytkowym, często pierwszym skojarzeniem jest zabieg kosmetyczny nazywany „wampirzym liftingiem”. W istocie preparat ten ma szczególne miejsce w obszarze zabiegów upiększających. W ich trakcie przy pomocy igły wstrzykuje się w skórę pacjenta osocze bogatopłytkowe (najczęściej w twarz, szyję i dekolt).  

Taki zabieg przeprowadzany jest po zastosowaniu kremu miejscowo znieczulającego. Pojedyncza procedura trwa nawet 60 min, a aby uzyskać pożądane rezultaty, sugeruje się wykonanie od trzech do sześciu serii, w zależności od potrzeb. Wówczas można spodziewać się: 

• poprawy owalu twarzy, 
• wygładzenia zmarszczek, 
• redukcji przebarwień, 
• ujędrnienia skóry. 

Osocze bogatopłytkowe wykorzystywane jest też w leczeniu cellulitu, blizn (w tym rozstępów), a nawet łysienia. Dzięki regularnemu wstrzykiwaniu preparatu w partie skóry na głowie włosy zostają wzmocnione, a ich wypadanie spowolnione. Dlatego na zabieg chętnie decydują się kobiety po ciąży, a także osoby osłabione po chorobie czy chemioterapii. 

Jakie są efekty osocza bogatopłytkowego w zabiegach medycznych? 

Osocze bogatopłytkowe wykorzystywane jest także w medycynie, w chirurgii twarzowo-szczękowej, ortopedii czy kardiochirurgii. Jak wynika z analiz prowadzonych pod kierownictwem Cieślik-Bieleckiej, podanie osocza bogatopłytkowego z dużą zawartością leukocytów (uzyskiwane przez szybsze lub dwukrotne odwirowanie) przyspiesza regenerację zakażonych tkanek miękkich. 

Zastosowanie osocza bogatopłytkowego w medycynie nie jest taką nowością, jak jego wykorzystywanie w kosmetologii. Pierwszy zabieg kardiochirurgiczny z preparatem przeprowadził już w 1987 r. zespół pod kierownictwem Ferrari. Okazało się, że ograniczyło to zapotrzebowanie na transfuzje krwi w czasie operacji. Z kolei analizy pod kierownictwem Serraino wykazały, że osocze bogatopłytkowe zastosowane w czasie operacji pomostowania aortalno-wieńcowego redukuje częstotliwość występowania zakażeń mostka. 

Preparat wykorzystuje się tez powszechnie przy operacjach twarzowo-szczękowych. Podanie go pacjentom, u których wykonano rekonstrukcję kości, istotnie wpływa na tempo zwiększania ich gęstości. Osocze bogatopłytkowe pomaga w stomatologii. Podanie go po usunięciu zęba redukuje ból i przyspiesza gojenie. Korzystne efekty obserwowane są też przy inwazyjnej terapii dolegliwości przyzębia czy po wszczepieniu implantów. 

U osób zmagających się ze stopą cukrzycową lub innymi przewlekłymi ranami, zastosowanie osocza bogatopłytkowego w odstępach dwutygodniowych przyczynia się do szybszego gojenia i zapobiega zakażeniom. Przeprowadzono też badania dotyczące wpływu preparatu na chorobę zwyrodnieniową stawów kolanowych. Okazuje się, że taka terapia przynosi poprawę, nie powodując jednocześnie skutków ubocznych. 

Bibliografia: 

1. Gołos A., Treliński J., Kliniczne zastosowanie osocza bogatopłytkowego, Hematologia 2014, t. 5, nr 3, s. 252-259. 
2. Klonowska J., Mezoterapia igłowa skóry głowy osoczem bogatopłytkowym jako metoda redukcji nadmiernego wypadania włosów, Kosmetologia Estetyczna 2017, vol. 6, nr 6, s. 613-617. 
3. Korzonek-Szlacheta I., Hudzik B., Zubelewicz-Szkodzińska B., Gąsior M., Płytki krwi – ogniwo łączące zakrzepicę ze stanem zapalnym, Folia Cardiologica 2018, t. 13, nr 4, s. 303-308.