Leczenie SIBO farmakoterapią i dietą. Jakie daje rezultaty?

Zespół rozrostu bakteryjnego jelita cienkiego (SIBO) to stan, w którym zaburzona zostaje równowaga mikrobiologiczna przewodu pokarmowego. Aby uniknąć nieprzyjemnych dolegliwości związanych z chorobą, ważne jest wdrożenie odpowiedniego leczenia, zarówno farmakologicznego, jak i dietetycznego. Na czym polega i ile trwa leczenie SIBO? Do jakiego lekarza się udać? 

Na czym polega leczenie rozrostu bakteryjnego?

Leczenie SIBO ukierunkowane jest na przywrócenie prawidłowej flory bakteryjnej i eliminację objawów. Osoby podejrzewające u siebie dysbiozę jelitową powinny skorzystać z pomocy gastroenterologa i dietetyka. Jeżeli znana jest przyczyna choroby, np. gdy SIBO wynika z przewlekłego stosowania inhibitorów pompy protonowej (IPP) lub leków hamujących perystaltykę jelit, zalecana jest modyfikacja farmakoterapii. U osób ze zmianami w budowie anatomicznej przewodu pokarmowego pomocna możne okazać się interwencja chirurgiczna. Rozrost bakteryjny leczy się też farmakologicznie, korzyści przynosi również dietoterapia. 

Leczenie farmakologiczne SIBO

Podstawę leczenia farmakologicznego dysbiozy jelitowej stanowi antybiotykoterapia. Jej celem nie jest  eradykacja wszystkich bakterii, lecz zmiana składu flory bakteryjnej. Lek pierwszego rzutu to ryfaksymina, którą stosuje się przez 2 tygodnie. Antybiotyk ten cechuje się wysoką skutecznością, a przy tym nie prowadzi do powstawania oporności bakteryjnej. Preparaty z ryfaksyminą działają zarówno na bakterie gram ujemne, jak i gram dodatnie oraz te produkujące amoniak. Inne antybiotyki, które stosowane są w leczeniu SIBO, to: 

• cyprofloksacyna,     
• kotrimoksazol, 
• norfloksacyna, 
• metronidazol, 
• amoksycylina z kwasem klawulanowym, 
• doksycyklina, 
• tetracyklina. 

Ile trwa leczenie SIBO? Jeśli w czasie do 3. miesięcy od pierwszej farmakoterapii ponownie dojdzie do rozrostu bakteryjnego, wymagany jest drugi cykl leczenia antybiotykiem. Brak efektów terapeutycznych będzie wskazaniem do pogłębienia diagnostyki i wykonania badań w kierunku nietolerancji pokarmowych czy niedoborów disacharydaz. 

Leczenie naturalne SIBO – dieta FODMAP 

Odpowiednia dieta uznawana jest za skuteczny sposób redukcji objawów SIBO. Pacjentom z zespołem rozrostu bakteryjnego jelita cienkiego zaleca się dietę low-FODMAP (ang. Fermentable Oligosaccharides, Disaccharides, Monosaccharides And Polyols). To sposób żywienia, w którym w diecie ogranicza się fermentujące oligosacharydy, disacharydy, monosacharydy oraz poliole. Do substancji tych zaliczane są: 

• fruktoza, 
• fruktany i galaktany, 
• laktoza, 
• ksylitol, mannitol i maltitol. 

Wymienione związki chemiczne słabo wchłaniają się w jelitach i szybko fermentują, co skutkuje nieprzyjemnymi dolegliwościami. Aby zapobiec tym procesom, wskazane jest stosowanie diety, którą wprowadza się w trzech etapach: 

• etap 1. to czasowa eliminacja produktów będących dobrym źródłem FODMAP i zastąpienie ich żywnością o niskim poziomie FODMAP. Taką dietę stosuje się przez 2-6 tygodni, 
• etap 2. polega na stopniowym przywracaniu do diety wyeliminowanych produktów, najlepiej po jednym produkcie co kilka dni wraz z obserwowaniem, czy pojawiają się objawy chorobowe. Takie żywienie należy utrzymywać przez 2-3 miesiące, 
• etap 3. umożliwia ułożenie takiej diety, w której wyeliminowane zostaną wyłącznie produkty nasilające objawy SIBO. Po pewnym czasie można dodawać pojedynczo do diety produkty, które wywoływały niepożądane objawy, aby sprawdzić, czy nadal są one źle tolerowane. 

Produkty wskazane i niewskazane w diecie FODMAP przedstawia poniższa tabela. 

Zioła i probiotyki w terapii SIBO

Probiotyki mogą mieć potencjalny korzystny wpływ na zmniejszenie objawów SIBO. W badaniach, w których podawano pacjentom antybiotyk oraz probiotyk zaobserwowano zahamowanie takich objawów SIBO jak biegunka, wzdęcia, nudności czy ból brzucha. W metaanalizie 18. badań stwierdzono, iż stosowanie probiotyków przyczynia się do zmniejszenia rozrostu bakterii w jelicie cienkim. 

Naturalne metody leczenia dysbiozy jelitowej uwzględniają terapię ziołami o działaniu antybakteryjnym. Pozytywne rezultaty w łagodzeniu objawów rozrostu bakteryjnego zanotowano przy stosowaniu mieszanek takich ziół jak tymianek, oregano, szałwia i melisa czy imbir, lukrecja chińska i rabarbar chiński. Dotychczasowe badania nie potwierdzają jednak jednoznacznie, czy zioła są skuteczne w leczeniu SIBO, dlatego fitoterapię warto stosować jako leczenie wspomagające. 

Bibliografia: 

1. Bartuzi-Lepczyńska M., Ukleja-Sokołowska M., Zespół rozrostu bakteryjnego jelita cienkiego – kontrowersje i zalecenia, Alergia Astma Immunologia 2024, 29(1): 39-45. 
2. Zadrozna K., Wysokińska O., Małek A., Iwaniszyn-Zapołoch K., Wójcik B., Fabiś M., Żyga J., Diagnosis and treatment of small intestinal bacterial overgrowth, Journal of Education, Health and Sport 2022, 12(12): 42-48. 
3. Zhong, C., Qu, C., Wang, B., Liang, S., Zeng B., Probiotics for Preventing and Treating Small Intestinal Bacterial Overgrowth: A Meta-Analysis and Systematic Review of Current Evidence 2017, Journal of Clinical Gastroenterology 51(4): 300-311.