Leczenie świerzbu, czyli ważny krok ku zdrowej skórze

Podejrzewasz u siebie świerzb? Skontaktuj się ze swoim lekarzem rodzinnym, który w razie wątpliwości skieruje cię do dermatologa. Nie jest to poważna choroba, ale wymaga przeprowadzenia odpowiedniej kuracji, nie ustępuje bowiem sama. Na czym polega leczenie świerzbu? O czym należy pamiętać? Odpowiadamy. 

Czym jest świerzb? 

Świerzb to zakaźna choroba, którą u ludzi wywołuje tzw. świerzbowiec ludzki (łac. Sarcoptes scabiei var. hominis). Jej znakiem rozpoznawczym jest silny świąd, któremu towarzyszy wysypka grudkowo-pęcherzykowa. Schorzenie przenosi się na skutek kontaktu z pacjentem, a także przez odzież czy pościel. Warto zaznaczyć, że w przypadku świerzbu leczenie powinno obejmować wszystkich członków gospodarstwa domowego oraz osoby, które miały przez długi czas styczność z chorym. To ważne, bo objawy mogą się pojawić nawet po kilku tygodniach. Najczęściej świerzb rozwija się w domach opieki, u bezdomnych, a także w szpitalach psychiatrycznych. 

Leczenie świerzbu u ludzi 

Leczenie świerzbu przy pomocy permetryny 

Jak leczyć świerzb? Najczęściej lekarze zalecają w takim przypadku permetrynę (organiczny związek chemiczny) w postaci balsamu, płynu lub kremu (5%). Można ją aplikować nawet już u maluchów, które ukończyły 2. miesiąc życia, u kobiet w ciąży, a także w okresie karmienia piersią. Znajdują się w niej substancje, które zabijają roztocza odpowiedzialne za wywoływanie omawianej dolegliwości.  

Preparat należy zaaplikować na obszarze od szyi w dół (zwłaszcza tam, gdzie mogą być zlokalizowane pasożyty), łącznie z dłońmi i nadgarstkami, podeszwami stóp, przestrzeniami pomiędzy palcami, łokciami, pośladkami, okolicami narządów płciowych oraz łokciami. Jednocześnie trzeba unikać okolic oczu, nosa i ust. U dzieci należy nasmarować także skórę głowy, twarz, jak i uszy. Po zastosowaniu permetryny nie należy myć rąk. 

Następnie trzeba pozostawić maść na całą noc lub dzień, a więc na około 8-14 godzin. Po tym czasie należy dokładnie się umyć. Jeżeli w międzyczasie pojawi się potrzeba zmycia kremu z ciała, należy go ponownie zaaplikować. Zanim się go nałoży, skóra powinna być dokładnie oczyszczona i osuszona, zatem najlepiej wcześniej odbyć kąpiel trwającą min. 10 minut. Czasem, jeżeli w wyniku choroby powstało wiele zmian skórnych, zaleca się powtórzenie kuracji – po tygodniu lub dwóch, w celu zabicia ostatnio wyklutych roztoczy. 

Inne leki i sposoby leczenia świerzbu 

U pacjentów, u których nie można stosować permetryny, wykorzystuje się malation (0,5%). Oprócz tego rekomenduje się leki z benzoesanem benzylu (10-25%) oraz iwermektyną (w ciężkich przypadkach). Czasem lekarze przepisują również preparaty z krotamitonem (10%), który wykorzystywany jest w leczeniu klasycznej postaci świerzbu, przy czym raczej działa na świąd, niż na samego świerzbowca. Takie środki dostępne są wyłącznie na receptę i zazwyczaj stosuje się je przez 3 kolejne dni, często 2 razy dziennie. W celu zmniejszenia swędzenia stosuje się także leki przeciwhistaminowe. 

W niektórych przypadkach polecane są preparaty z lindanem oraz kalaminą. U pacjentów ze świerzbem hiperkeratotycznym skuteczna może okazać się terapia acytretyną. Lekarze rekomendują w dalszym leczeniu także mydło potasowe, siarkę i dziegć. Jeżeli doszło do nadkażenia bakteryjnego skóry na skutek drapania, lekarz może przepisać również antybiotyk. Po wyleczeniu świerzbu lekarze z reguły rekomendują dermokosmetyki, które niwelują problemy związane ze świądem oraz suchością skóry. 

Wypranie i wyprasowanie ubrań 

Ważnym elementem terapii jest również wypranie (najlepiej w 60 stopniach) oraz wyprasowanie ubrań, pościeli, ręczników i koców stosowanych przez zarażonego – wynika to z tego, że wysoka temperatura zabija pasożyty. Konieczna jest także dezynfekcja przedmiotów, z których pacjent korzystał. Co zrobić, kiedy nie jesteś w stanie wyprać uprań w taki wysokiej temperaturze? Najlepiej wówczas włożyć je do zamykanej torby i przechowywać przez 3 dni w temperaturze 25 stopni Celsjusza lub niższej. 

Jak długo leczy się świerzb u człowieka? 

Świerzb można wyleczyć zazwyczaj w ciągu kilku dni. Sporo jednak zależy od poziomu nasilenia objawów, wieku pacjenta, a także typu przepisanych leków. Zastanawiasz się, jak długo po leczeniu świerzbu swędzi skóra? Jak się okazuje, taki stan może trwać nawet do 4-6. tygodni od zakończenia terapii. Jest to efekt tego, że mimo iż roztocza zostały zabite, nadal pozostają na skórze. Świąd zniknie dopiero wtedy, gdy zostaną one w 100% usunięte. 

Świerzb – leczenie domowe bez recepty 

W ramach domowych sposobów na świerzb można podczas kąpieli stosować olejki: lawendowy oraz cynamonowy. Raczej należy zrezygnować jednak z olejku herbacianego czy kamforowego, które nierzadko podrażniają skórę, chyba że wymieszasz je z wodą i miodem. Warto dodać, że można przemywać ciało naparami, np. z takich roślin jak: 

• tymianek, 
• nagietek, 
• kminek zwyczajny, 
• babka wąskolistna, 
• rumianek, 
• wrotycz, 
• piołun pospolity. 

Domowa terapia świerzbu bez recepty polega też na przemywaniu ciała octem, którego zapach może być jednak dla wielu osób trudny do zniesienia. Warto jednak pamiętać, że zabija on roztocza oraz jaja, które złożył świerzbowiec. Standardowe leczenie można wspomóc także mydłem z pewną ilością siarki. Ze względu na to, że może ono wysuszać skórę, należy ją wówczas odpowiednio nawilżać. 

Bibliografia: 

1. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK544306/ [dostęp 09.11.2023]. 
2. Sunderkötter C., Wohlrab J., Hamm H., Scabies: Epidemiology, Diagnosis, and Treatment, Deutsches Ärzteblatt International, 2021, 10, s. 28. 
3. Welch E., Romani L., Whitfeld M. J., Recent advances in understanding and treating scabies, Faculty Reviews, 2021, 10, s. 28.