Lęk wysokości – jak go oswoić i pokonać? Przyczyny fobii

Lęk wysokości jest jedną z częściej występujących fobii. Nie każdy strach przed wysokością przyjmuje jednak postać zaburzenia lękowego. Można bowiem uznać, że strach przed upadkiem jest naturalnym odruchem każdego człowieka, w pewien sposób dziedziczonym wraz z kodem genetycznym. U niektórych osób lęk wysokości przyjmuje większe natężenie, które niejednokrotnie powoduje wystąpienie określonych objawów somatycznych.

Lęk wysokości to inaczej akrofobia. Pojęcie to pochodzi z języka greckiego i jest połączeniem dwóch słów: akros (szczyt, wierzchołek) oraz phobos (strach). U 3–5% populacji przyjmuje on postać panicznego strachu, który utrudnia codzienne funkcjonowanie.

Lęk wysokości – jest się czego bać?

Niektórzy badacze wiążą lęk wysokości z naturalnym mechanizmem obronnym człowieka. Część naukowców chciałaby więc widzieć lęk wysokości jako naturalny element ludzkiej psychiki przekazywany wraz z kodem genetycznym. Miałby on chronić ludzkość przed wyginięciem. Wysokość jest bowiem związana z naturalnym niebezpieczeństwem dla życia i zdrowia. Koncepcję tę jednak obala fakt, że nie wszyscy ludzie odczuwają tego typu lęk.

Lęk wysokości można natomiast uznać za element przekazywany przez środowisko, w którym wychowuje się dana osoba. Jeśli jedno z rodziców cierpi na agorafobię i dzieli się tymi obawami ze swoimi dziećmi, można uznać za prawdopodobne, że one również będą odczuwać taki lęk silniej niż ich rówieśnicy.

Najczęściej jednak lęk wysokości rozumiany jako fobia wiąże się z traumatycznymi przeżyciami. Na przykład jeśli w dzieciństwie spadło się z wysokości i doznało w związku z tym poważnych obrażeń lub przeżyło się znaczący stres, jest prawdopodobne, że wydarzenie to będzie wpływało na rozwój lęku wysokości.

Ostatecznie jednak bardzo trudno dociec przyczyn pojawiania się lęku wysokości u ludzi. W każdym przypadku jest to sprawa indywidualna. Aby nauczyć się, jak zwalczyć lęk wysokości, najpierw należy dociec przyczyny problemu. Nie zawsze jest to łatwe zadanie.

Lęk wysokości – objawy

Lęk wysokości to tylko jedna z form strachu przed wysokością, którą odczuwa właściwie każdy człowiek. Różne jest natomiast natężenie tego strachu. Jeśli wywołuje on u człowieka paraliż, uniemożliwia mu normalne funkcjonowanie, a dodatkowo strachowi towarzyszą objawy somatyczne, w takiej sytuacji trzeba mówić o lęku wysokości jako fobii.

Psychiczne objawy lęku wysokości to różnorodne negatywne przekonania:

• poczucie znajdowania się na niestabilnym gruncie,
• lęk przed upadkiem,
• lęk przed śmiercią.

Do najczęstszych somatycznych objawów lęku wysokości należą:

• przyśpieszenie pracy serca,
• wzmożona potliwość,
• zawroty głowy,
• znaczna bladość.

Najcięższe przypadki lęku wysokości wiążą się z napadami paniki i silnymi objawami somatycznymi, takimi jak: napady duszności, problemy z oddychaniem, ból w klatce piersiowej.

Jak pokonać lęk wysokości?

Lęk wysokości z pewnością nie sprzyja skokom na bungee, przejażdżkom na rollercoasterze czy górskim wspinaczkom. Ze wszystkich tych rozrywek można jednak zrezygnować bez większego problemu. Trudno jednak wyobrazić sobie normalne funkcjonowanie bez gotowości znalezienia się na wyższych kondygnacjach danego budynku, jazdy windą lub wejścia po drabinie na strych. Lęk wysokości, szczególnie w ciężkiej postaci, znacznie utrudnia normalne funkcjonowanie. Stąd też naturalnie pojawiają się pytania: jak pokonać lęk wysokości i czy jest to w ogóle możliwe? Na szczęście współczesna medycyna zna sposoby walki z lękiem wysokości. Są to przede wszystkim różnego rodzaju terapie, natomiast w niektórych przypadkach w leczeniu wykorzystuje się również środki farmakologiczne.

Lęk wysokości – leczenie

Lęk wysokości leczy się przede wszystkim z wykorzystaniem kilku typów terapii:

• terapia ekspozycyjna – polega na stopniowym wystawianiu pacjenta na bodziec wywołujący w nim lęk, oswajaniu go z warunkami i na wspólnej nauce pokonywania sytuacji lękowej;
• techniki wirtualnej rzeczywistości – pozwalają na symulowanie sytuacji lękowych i stopniowe oswajanie z nimi pacjenta; w ten sposób można się m.in. nauczyć, jak pokonać lęk wysokości w górach;
• terapia poznawczo-behawioralna (czyli typ psychoterapii) – polega na wspólnym dotarciu do źródeł lęku i przepracowaniu przyczyny strachu.

Decyzja, jak leczyć lęk wysokości, w dużej mierze zależy od indywidualnej sytuacji pacjenta, a także potencjalnych przyczyn jego lęku. W najcięższych przypadkach lęku wysokości niektórym pacjentom podaje się leki:

• przeciwdepresyjne,
• przeciwlękowe z grupy benzodiazepin,
• beta-blokery (przy występowaniu silnych objawów somatycznych).