Z jakimi objawami udać się do reumatologa? Co diagnozuje?

Reumatolog to lekarz, który specjalizuje się w diagnozowaniu i leczeniu chorób reumatycznych, a więc schorzeń w obrębie układu ruchu (mięśni, kości i stawów) oraz stanów zapalnych tkanki łącznej. Rozpoznanie stawiane jest na podstawie badań fizykalnych, biochemicznych, serologicznych i obrazowych. Z jakimi objawami zgłosić się do reumatologa? Jak wygląda wizyta u tego specjalisty? 

Czym zajmuje się reumatolog?

Reumatolog to lekarz, którego ścieżka edukacyjna objęła kilka etapów. Pierwszym z nich jest ukończenie wyższej uczelni medycznej wraz ze zdaniem Lekarskiego Egzaminu Końcowego. Następnie przyszli lekarze odbywają staż podyplomowy, po którym uzyskują prawo do wykonywania zawodu. Kolejnym krokiem jest odbycie rezydentury oraz zdanie egzaminu państwowego – uprawnia to do otrzymania specjalizacji w dziedzinie reumatologii.  

Aby zostać reumatologiem dziecięcym, należy mieć specjalizację z reumatologii i pediatrii. Rolą reumatologa jest diagnostyka chorób układu mięśniowo-szkieletowego oraz autoimmunologicznych chorób tkanki łącznej, a następnie wdrażanie odpowiedniego leczenia. Może obejmować ono farmakoterapię oraz skierowanie pacjenta na fizjoterapię lub rehabilitację. 

Jakie choroby leczy specjalista reumatologii?

W Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób ICD-10 wyszczególnionych jest ok. 200 chorób reumatycznych. Do najpowszechniejszych schorzeń leczonych przez reumatologa należą: 

• dna moczanowa, 
• reumatoidalne zapalenie stawów, 
• młodzieńcze idiopatyczne zapalenie stawów, 
• odczynowe zapalenie stawów, 
• zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa, 
• zapalenie stawów krzyżowo-biodrowych, 
• zespoły bólowe kręgosłupa, 
• toczeń rumieniowaty układowy, 
• twardzina układowa, 
• łuszczycowe zapalenie stawów, 
• fibromialgia. 

Objawy, które powinny skłonić cię do wizyty u reumatologa

Jednym z symptomów, który może wskazywać na chorobę reumatyczną, jest ból stawów, mięśni lub kości, niesprowokowany urazem ani nadmiernym wysiłkiem fizycznym. Zaniepokoić powinny cię też obrzęk, zaczerwienienie i zniekształcenie stawów oraz zmiany skórne, takie jak wysypka i nadmierne rogowacenie skóry. 

Do objawów chorób reumatycznych zalicza się również sztywność poranną, ograniczoną ruchomość stawów i parestezje. Na zwyrodnienia kręgosłupa wskazuje silny ból, często promieniujący do kończyn górnych lub dolnych. Dolegliwości bólowe nasilają się po wykonaniu niektórych ruchów, długotrwałym staniu lub siedzeniu. Ponadto mogą pojawić się objawy towarzyszące, takie jak gorączka, zmęczenie i osłabienie, problemy żołądkowo-jelitowe. 

Jak wygląda wizyta u reumatologa?

Aby udać się na konsultację do reumatologa, potrzebne jest skierowanie od lekarza rodzinnego. Alternatywą jest wizyta prywatna, której koszt wynosi ok. 200-350 zł. Diagnostyka chorób reumatycznych jest złożona i wymaga holistycznego podejścia lekarza do pacjenta. Podczas pierwszej wizyty przeprowadzany jest dokładny wywiad medyczny, w którego czasie zadawane są pytania dotyczące rodzaju odczuwanych dolegliwości oraz okoliczności ich pojawienia się, współistniejących schorzeń czy stosowanych leków. Ważną rolę odgrywa wywiad rodzinny, ponieważ pozwala on ocenić ryzyko wystąpienia schorzeń o podłożu genetycznym. 

Kluczowym elementem wizyty jest badanie przedmiotowe uwzględniające ocenę postawy i ruchomości stawów. Następnie lekarz przechodzi do zlecenia badań diagnostycznych, niezbędnych do rozpoznania choroby. Wiele osób zastanawia się, jakie badania wykonać przed wizytą u reumatologa. Jeśli wcześniej trafisz do lekarza POZ, może on wystawić skierowanie na podstawowe badania diagnostyczne, czyli morfologię krwi, badanie OB i CRP.  Reumatolog pokieruje cię z kolei na dalsze badanie, np.: 

• badania biochemiczne: czynnik reumatoidalny, przeciwciała anty-CCP, kwas moczowy, ASO (antystreptolizyna), 
• badanie genetyczne: oznaczanie antygenu HLA-B27, 
• badania obrazowe: USG, rezonans magnetyczny, tomografia komputerowa. 

Z reguły jedna wizyta nie wystarczy, by postawić rozpoznanie. Może istnieć też potrzeba, by pacjent został skierowany do lekarzy innych specjalizacji, aby wykluczyć choroby, które mogą dawać objawy podobne do symptomów schorzeń reumatycznych. 

Reumatolog czy ortopeda – do którego lekarza się udać?

U chorych często pojawia się wątpliwość, do jakiego lekarza udać się z dolegliwościami dotyczącymi układu kostno-stawowego. Reumatologia i ortopedia to pokrewne dyscypliny medyczne, których uwaga skupia się na nieprawidłowościach w działaniu narządu ruchu. Wizyta u ortopedy wskazana jest, gdy dolegliwości bólowe są skutkiem zwichnięcia, złamania czy skręcenia lub wynikają z dysfunkcji narządu ruchu. Z kolei reumatolodzy niosą pomoc pacjentom z chorobami o podłożu zapalnym. Zwykle przyczyna wystąpienia objawów u tych chorych jest nieuchwytna, tj. nie doszło do wypadku czy przeciążenia. 

Bibliografia: 

1. Marcol-Majewska A., Majewski G., Kotyla P., Reumatoidalne zapalenie stawów – propozycje postępowania diagnostycznego, Forum Reumatologiczne 2017, tom 3, nr 2, 88-92. 
2. Maślińska M., Kostyra Grabczak K., Urban Tychmanowicz A., Choroby reumatyczne w nauce, publikacjach i w systemie ochrony zdrowia, Narodowy Instytut Geriatrii, Reumatologii i Rehabilitacji, 2020. 
3. Wiland P., Filipowicz-Sosnowska A., Głuszko P., Kucharz E., Maśliński W., Samborski W., Szechiński J., Tłustochowicz W., Brzosko M., Rekomendacje w postępowaniu diagnostycznym i terapeutycznym u chorych na zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa. Opracowane przez Zespół Konsultanta Krajowego z dziedziny Reumatologii, Reumatologia 2008, 46, 4: 191-197.