Co to leukocytoza? Jak interpretować poziom białych krwinek?

W badaniu morfologii krwi często obserwuje się odchylenie w postaci wysokiej ilości białych krwinek. Co robić, gdy w rutynowo wykonanym badaniu zauważysz nieprawidłowy poziom WBC? Czym jest leukocytoza i kiedy stanowi ostrzeżenie dla lekarza oraz pacjenta?

Co to są leukocyty? 

Leukocyty to inaczej białe krwinki (WBC, z ang. white blood cells). Są niejednorodną grupą komórek obejmującą: 

• limfocyty; 
• monocyty; 
• neutrofile; 
• eozynofile; 
• bazofile.  

Podstawowym badaniem pozwalającym na określenie poziomu leukocytów we krwi obwodowej jest morfologia. Norma dla białych krwinek to 4-10 tys/ul. Zbyt niski poziom WBC określany jest mianem leukopenii, a za wysoki nazywa się właśnie leukocytozą.

Leukocytoza – co to jest?

U osób dorosłych o leukocytozie mówi się, kiedy dochodzi do namnożenia się liczby białych krwinek powyżej 11 000/ul. Taka nieprawidłowość w badaniach laboratoryjnych jest obserwowana stosunkowo często, dlatego wszelkie odchylenia w tym zakresie powinny być interpretowane przez lekarza internistę. On oceni je obiektywnie, w odniesieniu do liczebności poszczególnych subpopulacji leukocytów.

Przyczyny leukocytozy

Przyczyny wysokiego poziomu leukocytów we krwi obwodowej są bardzo zróżnicowane i nie zawsze oznaczają stan poważnego zagrożenia. Interpretacja wyniku opiera się na objawach klinicznych występujących u pacjenta, stopniu leukocytozy, a także liczebności poszczególnych subpopulacji białych krwinek. Najczęściej wyróżnia się następujące sytuacje: 

1. Leukocytoza z przewagą eozynofili jest charakterystyczna dla reakcji alergicznych i dla zakażeń pasożytniczych. W dalszej kolejności wymienia się układowe choroby tkanki łącznej, niektóre białaczki czy eozynofilię; 
2. Wysoki poziom bazofili często koreluje z występowaniem nowotworów mieloproliferacyjnych czy ze schorzeniami o podłożu reumatoidalnym jak np. reumatoidalne zapalenie stawów; 
3. Leukocytoza z przewagą neutrofili w rozmazie morfologii krwi jest podstawowym odchyleniem w przypadku infekcji o podłożu bakteryjnym. Im wyższa leukocytoza, tym zakażenie poważniejsze i bardziej rozwinięte. Poziom neutrofilii rośnie również istotnie w przebiegu chorób nowotworowych, w tym nowotworów hematologicznych czy nowotworów litych. Często wzrasta również, kiedy pacjent cierpi na chorobę zapalną jelit albo układowe choroby tkanki łącznej; 
4. Krew ze zdiagnozowaną leukocytozą, w której wykryto wysoki poziom limfocytów, może oznaczać rozmaite choroby wirusowe, takie jak np. odra, świnka, gruźlica czy wirusowe zapalenia wątroby. Ponadto tu również należy wymienić rozrosty nowotworowe, np. białaczki z dojrzałych limfocytów. 

Najważniejszym zadaniem lekarza w przypadku wystąpienia u pacjenta leukocytozy jest ukierunkowanie diagnostyki w taki sposób, by jak najszybciej móc uchwycić ewentualny, rozwijający się proces nowotworowy.

Leukocytoza – czy zawsze oznacza chorobę? 

Leukocytoza zawsze jest stanem patologicznym, natomiast zdarza się, że podwyższony poziom leukocytów wynika z innych przyczyn niż poważna choroba. W takich wypadkach odchylenie od normy zwykle nie jest duże. Najczęstszymi przyczynami mogą być: 

• obfity posiłek czy nadmierny wysiłek fizyczny przed badaniami – oba czynniki mogą wywołać przejściowy wzrost poziomu leukocytów we krwi. Dlatego też morfologię wykonuje się na czczo i najlepiej rano, przed ewentualnym treningiem; 
• zakończenie leczenia – leukocytoza może być obserwowana u pacjentów, którzy zakończyli poważne i długie leczenie, np. cykl chemioterapii; 
• operacje, urazy – kiedy organizm regeneruje się po zabiegu lub urazie, w określonym miejscu pojawia się stan zapalny, który może być widoczny w badaniach; 
• ciąża – u kobiet w ciąży może występować fizjologiczna, naturalna leukocytoza. Poziom WBC nie powinien jednak przekraczać w tym wypadku 15 tys/ul.

Wysoki poziom białych krwinek w moczu 

Białe krwinki to jeden z podstawowych elementów składowych krwi. Zdarza się jednak, że leukocyty pojawią się w moczu, a taki stan określa się terminem „leukocyturia”. Może on świadczyć o chorobie układu moczowego lub układu rozrodczego, najczęściej jednak diagnozuje się w ten sposób infekcję bakteryjną.

Leukocyty w moczu – leczenie 

Obecność białych krwinek w moczu wymaga konsultacji z lekarzem pierwszego kontaktu, który dokładnie oceni stan pacjenta zarówno pod kątem wyników badań, jak i ogólnego stanu i ewentualnych objawów fizjologicznych. Leukocyturia często wymaga wdrożenia leczenia antybiotykowego lub przeciwbólowego, kiedy dojdzie do infekcji nerek. W skrajnych przypadkach może się skończyć wizytą w szpitalu.

Bibliografia 

1. Życińska K., Wardyn K.A., Zakażenia układu moczowego u dorosłych, Nefrologia i Nadciśnienie Tętnicze 2005; 6:8.
2. Szczeklik A., Gajewski P., Interna Szczeklika, Medycyna Praktyczna, 2022.