Leukoplakia – jakie czynniki predysponują do jej powstania? Czym jest stan przedrakowy?

Leukoplakia najczęściej kojarzona jest z błoną śluzową jamy ustnej, choć może dotyczyć każdego innego miejsca, gdzie występuje błona śluzowa i czynnik drażniący. Do jej powstania dochodzi zarówno w przewodzie pokarmowym (jamie ustnej, gardle, przełyku), jak i w obrębie sromu, szyjki macicy czy innych miejsc.

Leukoplakia, określana inaczej jako rogowacenie białe, to zmiany w obrębie błon śluzowych wyglądające jak białe osady. Częściej pojawiają się na błonach śluzowych jamy ustnej, jednak obserwuje się je także w obrębie narządów płciowych. Leukoplakia sama w sobie nie jest nowotworem, lecz stanem przedrakowym, co oznacza, że zwiększa prawdopodobieństwo wystąpienia nowotworu w danym obszarze. Podstawowym mechanizmem powstawania leukoplakii jest przewlekłe drażnienie. Obejmuje to np. palenie tytoniu, picie wysokoprocentowego alkoholu czy nieprawidłowe dopasowanie protezy zębowej.

Leukoplakia – czym jest i jakie są jej przyczyny?

Leukoplakia to zjawisko nadmiernego rogowacenia należące do zaburzenia z grupy keratoz. Polega na tworzeniu się białych płytek na błonie śluzowej, których nie da się usunąć, a przede wszystkim trudno dane zmiany zakwalifikować jako cokolwiek innego. Leukoplakia stanowi zjawisko tzw. stanu przedrakowego. Oznacza to, iż na jej podłożu istnieje większe ryzyko rozwoju nowotworu złośliwego niż w innych obszarach błon śluzowych. Leukoplakia może być zjawiskiem idiopatycznym, czyli pojawiającym się bez żadnego istotnego czynnika ryzyka. Często jednak można wysunąć podejrzenie związku pojawienia się leukoplakii z paleniem papierosów czy innymi czynnikami ryzyka. To, co predysponuje do pojawienia się leukoplakii, to przewlekłe drażnienie. Jest to więc nie tylko palenie papierosów, ale również nadmierne spożywanie alkoholu, przygryzanie błony śluzowej policzka, niedobory witaminowe, zakażenia grzybicze czy bakteryjne w obrębie jamy ustnej. Są osoby predysponowane do rozwoju raka błony śluzowej jamy ustnej posiadające pewne predyspozycje genetyczne, a także osoby zakażone wirusem brodawczaka ludzkiego HPV, a konkretnie jego onkogennymi podtypami.

Jakie są objawy leukoplakii?

Pierwsze objawy leukoplakii to jedynie biały nalot na błonie śluzowej jamy ustnej, którego nie da się w żaden sposób usunąć. Zmiany tego typu nie mają żadnych konkretnych wielkości czy kształtu. Mogą ponadto lokalizować się wszędzie na błonie śluzowej jamy ustnej, przez co zdarza się, że są niezauważalne. Obserwuje się je przede wszystkim na policzkach. Powierzchnia zmian może być gładka lub nierówna. Ta druga forma częściej wykazuje tendencję do zezłośliwienia.

Leukoplakia włochata i HIV

Leukoplakia włochata może powstać w efekcie zakażenia wirusem HIV w wyniku nadkażenia wirusem EBV. Jest jednym z zakażeń pojawiających się jako powikłanie upośledzonej odporności w fazie objawowej zakażenia HIV. Chory jest wtedy bardziej podatny na występowanie zapaleń płuc, półpaśca, gruźlicy płuc, kandydozy jamy ustnej, kryptosporydiozy, mięsaka Kaposiego czy właśnie leukoplakii włochatej, która objawia się powstawaniem rogowaciejących zmian przede wszystkim na powierzchni języka. Należy jednak pamiętać, że w przeciwieństwie do wcześniej opisywanej leukoplakii, w tym wypadku nie ma ryzyka przemiany w nowotwór złośliwy.

Diagnostyka leukoplakii i leczenie

Aby rozpoznać leukoplakię, należy uwidocznić w jamie ustnej czy na błonach śluzowych narządów rodnych zmiany niepokojące (błona miejscowo jest biała i pogrubiała). Zmiana nie znika, ma charakter przewlekły, a na rozpoznanie ostateczne ma wpływ wynik badania histopatologicznego.

Podstawą leczenia leukoplakii jest modyfikacja czynników ryzyka, np. rzucenie tytoniu. Stosuje się miejscowe leczenie farmakologiczne lub wdraża leczenie chirurgiczne. Można również zastosować laseroterapię bądź krioterapię.

Leukoplakia sromu, przełyku czy błon śluzowych

Leukoplakia pojawia się na błonach śluzowych, a więc może dotyczyć nie tylko jamy ustnej, lecz także sromu, szyjki macicy, przełyku czy innych odcinków błon śluzowych. Mimo iż zmiana w tych okolicach niczym się nie różni, to jednak należy pamiętać, że są to zmiany całkowicie bezobjawowe. Nie dają objawu w postaci swędzenia, bólu czy dyskomfortu, dlatego predysponują do zezłośliwienia, gdyż chory nie zdaje sobie sprawy z ich istnienia. Nie są to zmiany częste, jednak niestety mają niepomyślne rokowanie. Zwykle pozostają niezauważone bądź wykryte przypadkowo. Leczenie jest zależne od umiejscowienia i wyniku badania histopatologicznego.