Przewodnik po limfocytach – jaki wynik stanowi powód do niepokoju?

Limfocyty to białe krwinki, które są elementem układu odpornościowego. Walczą z procesami nowotworowymi, ale także z innymi patogenami, takimi jak wirusy, pasożyty czy bakterie. Ich poziom można sprawdzić w próbce krwi. Jaki poziom limfocytów jest niepokojący? Czy normy diagnostyczne w tym przypadku są takie same dla każdego człowieka?

Co to są limfocyty?

Jak wspomniano, limfocyty to jeden z rodzajów białych krwinek i jak większość z nich, bierze udział w reakcji obronnej organizmu. Jednak jaką dokładnie rolę odgrywają omawiane komórki? To zależy od ich rodzaju, a wyróżnia się dwa główne typy, tj.:

• limfocyty T – są odpowiedzialne za kontrolę odpowiedzi układu immunologicznego na zagrożenie,
• limfocyty B – to one wytwarzają przeciwciała, czyli białka atakujące chore komórki, bakterie, wirusy, pasożyty oraz inne patogeny.

Rodzaje limfocytów – szczegółowy podział

Wiesz już, że ogólnie limfocyty dzielą się na dwie grupy – obie rodzą się z komórek macierzystych w szpiku kostnym. Dopiero potem różnicują się i specjalizują. Część dorosłych krwinek zostaje w szpiku – to limfocyty B. Pozostałe, czyli limfocyty T, wędrują do grasicy.

Limfocyty T jako skuteczna linia obrony

Limfocyty T zabijają zainfekowane komórki, a także kontrolują odpowiedź immunologiczną organizmu. Żeby jednak mogły zadziałać, potrzebują do aktywacji innych komórek odpornościowych, dzięki czemu specjalizują się w innych zadaniach. Wśród nich wyróżniamy:

• cytotoksyczne limfocyty T – zabijają one wrogie komórki oraz organizmy, niszcząc ich błonę i wypuszczając do wnętrza śmiercionośne enzymy,
• pomocnicze komórki T – jak sama nazwa wskazuje, pełnią funkcję pomocniczą, a ich cel zmienia się w zależności od potrzeb. Mogą np. wytwarzać przeciwciała albo aktywować inne limfocyty T,
• komórki T regulatorowe – są odpowiedzialne za wyciszenie reakcji odpornościowej, kiedy przychodzi na to odpowiedni moment. To bardzo ważne zadanie, ponieważ pozwala m.in. uniknąć przedłużającego się stanu zapalnego.

Limfocyty B do obrony długofalowej

Limfocyty B tworzą przeciwciała. To możliwe, dzięki ich budowie – na powierzchni tych komórek znajdują się receptory wchodzące w kontakt z antygenami patogenów. Podczas takiego zbliżenia białe krwinki uczą się dużo na temat nowego zagrożenia i w razie ponownego „spotkania” rozpoznają je zdecydowanie szybciej, dzięki czemu mogą od razu wznieść alarm i rozpocząć produkcję przeciwciał. Limfocyty B wykazują dwa typy odpowiedzi na pojawienie się obcych lub zainfekowanych komórek. To:

• pierwotna odpowiedź immunologiczna – mowa o niej w sytuacji, kiedy organizm po raz pierwszy ma kontakt z patogenem. Cały proces identyfikacji zagrożenia oraz produkcji właściwych przeciwciał może zająć nawet kilka dni,
• wtórna odpowiedź immunologiczna – ma miejsce, gdy dany patogen pojawia się w organizmie kolejny raz, więc limfocyty B szybko go rozpoznają i od razu zaczynają produkcję przeciwciał, nie tracąc czasu na szczegółową identyfikację.

Limfocyty – normy w badaniach krwi

Limfocyty to bardzo ciekawe komórki, dla których nie ustalono jednolitych norm w społeczeństwie. Mogą się one bowiem różnić w zależności od wielu czynników, niekoniecznie związanych ze stanem pacjenta czy oznaczeniem wykonywanym w laboratorium. Są to m.in.:

• płeć,
• rasa,
• miejsce zamieszkania,
• codzienne nawyki,
• styl życia.

Jak zatem sama widzisz, samodzielna interpretacja wyniku poziomu limfocytów we krwi jest w zasadzie niemożliwa. Jeżeli zdecydujesz się na takie badanie, koniecznie musisz się skonsultować ze specjalistą, który weźmie pod uwagę wszystko to, co osobie niedoświadczonej mogłoby umknąć. Pamiętaj jednak, że obecność limfocytów we krwi jest ważna, bo determinują one gotowość organizmu do obrony przed patogenami. Aby zobrazować różnorodność norm, w poniższej tabeli przedstawiliśmy zakresy właściwej liczby limfocytów we krwi:

Limfocyty podwyższone – czy to powód do zmartwień?

Poziom limfocytów wzrasta, kiedy organizm broni się przed zagrożeniem. Taka sytuacja może być niegroźna i przejściowa, np. spowodowana infekcją. Czasami jednak podwyższony poziom limfocytów jest objawem limfocytozy, co wskazuje na poważniejszy stan, który może być związany m.in. z:

• infekcjami wirusowymi, np. HIV,
• infekcjami pasożytniczymi, np. toksoplazmozą,
• infekcjami bakteryjnymi, np. bartonelozą,
• gruźlicą,
• nowotworem, takim jak chłoniak nieziarniczy.

Jeżeli badania krwi wykażą limfocytozę, lekarz zleci dodatkowe badania oraz testy, które pozwolą na określenie przyczyny takiego stanu. Może się też okazać, że to nic poważnego, ponieważ bardzo podwyższone limfocyty występują podczas reakcji na niektóre leki albo kiedy doświadczasz przewlekłego, silnego stresu.

Jak obniżyć poziom limfocytów?

Jeżeli zostanie określona konkretna przyczyna wysokiego poziomu limfocytów, wówczas stan pacjenta unormuje się po wdrożeniu odpowiedniego leczenia. Leczenie może zatem obejmować stosowanie leków przeciwzapalnych i przeciwbólowych, antybiotyków, ale także chemioterapię lub zabieg chirurgiczny.

Jeżeli chcesz wspomóc swój układ odpornościowy domowymi sposobami, z pewnością pomoże ci unikanie sytuacji stresowych. Jeżeli czujesz się nadmiernie obciążona, a codzienne życie cię przytłacza, możesz umówić się na wizytę u psychoterapeuty, który wspomoże cię w walce ze stresem. Dobrym rozwiązaniem mogą się okazać także ćwiczenia relaksacyjne – oddechowe lub rozciągające. Wielu osobom pomaga także regularna aktywność fizyczna.

Niski poziom limfocytów – gdzie tkwi przyczyna?

Tak jak w przypadku podwyższonych limfocytów, tak poziom poniżej normy może być przejściowy lub oznaczać poważny stan. Kiedy limfocyty są bardzo niskie, mówi się o limfocytopenii, co może być wynikiem:

• zaburzonej produkcji limfocytów,
• chorobie, która niszczy dorosłe komórki limfocytów,
• zastój limfocytów w węzłach chłonnych.

Limfocytopenia może być dziedziczna, np. w przypadku zespołu Wiskotta-Aldricha, gdzie przyczyną niskiego poziomu limfocytów są mutacje genetyczne, zmniejszające zdolność organizmu do produkcji tego rodzaju białych krwinek. Poza tym limfocytopenia występuje w przebiegu innych chorób, może być też następstwem terapii leczniczych. Obserwuje się ją w przypadku:

• radioterapii lub chemioterapii,
• nowotworów krwi,
• terapii sterydowej,
• niektórych chorób autoimmunologicznych,
• różnych infekcji, np. wirusowego zapalenia wątroby.

Jak podnieść poziom limfocytów?

Nie każdy przypadek limfocytopenii wymaga interwencji – jeżeli stan jest lekki, często mija samoistnie i żadna dodatkowa terapia nie jest konieczna. Kiedy jednak pacjent został zdiagnozowany, a przyczyna niskiego poziomu limfocytów wydaje się jasna, tak jak przy podwyższonych limfocytach, tak i tutaj należy wdrożyć odpowiednie leczenie, które oczywiście zależy od pierwotnego schorzenia.

Bibliografia:

1. Corsini E., Iulini M., Immune system, Reference Module in Biomedical Sciences 2023.
2. https://my.clevelandclinic.org/health/body/23342-lymphocytes [dostęp 08.07.2023].
3. https://www.cancer.gov/publications/dictionaries/cancer-terms/def/lymphocyte [dostęp 08.07.2023].
4. https://www.genome.gov/genetics-glossary/Lymphocyte [dostęp 08.07.2023].