Lipidogram – jak interpretować wynik profilu lipidowego?

Lipidogram (lub inaczej profil lipidowy) jest określany celem wczesnego wykrycia i profilaktyki dodatkowych czynników ryzyka zgonu na tle sercowo-naczyniowym. Badanie można wykonać za darmo w ramach NFZ albo prywatnie. Cena różni się w zależności od laboratorium.

Lipidogram jest badaniem laboratoryjnym wykonywanym z krwi żylnej, które pozwala określić zawartość w niej lipidów, czyli substancji tłuszczowych. Lipidogram obejmuje pomiar cholesterolu całkowitego, cholesterolu frakcji LDL, HDL i triglicerydów. Nieprawidłowe wartości lipidogramu stanowią sygnał alarmowy, że pacjent znajduje się w grupie zwiększonego ryzyka chorób sercowo-naczyniowych. Nieprawidłowy wynik lipidogramu można obserwować u osób z cukrzycą, otyłych, nadużywających alkoholu i węglowodanów.

Co to jest lipidogram i na czym polega badanie?

Lipidogram to badanie mające na celu określenie poziomu poszczególnych frakcji cholesterolu i trójglicerydów w organizmie, a mianowicie:

• lipoprotein o wysokiej gęstości (HDL),
• lipoprotein o niskiej gęstości (LDL),
• cholesterolu całkowitego,
• triglicerydów.

Czasami określa również poziom cholesterolu nie-HDL, cząsteczek o bardzo małej gęstości (VLDL).

Lipidy, bo tak określa się te substancje, produkowane są w wątrobie i dostarczane wraz z pożywieniem. Cholesterol stanowi element konieczny dla właściwej budowy błon komórkowych, produkcji kwasów żółciowych czy syntezy hormonów steroidowych. Jest również potrzebny, by możliwa była właściwa synteza witaminy D3. Pośredniczy w przekazywaniu impulsów nerwowych, a triglicerydy stanowią bardzo wartościowe źródło energii. Uznaje się, że HDL to cholesterol „dobry”, a LDL to „zły” cholesterol. To bardzo ogólne spojrzenie, które nie powinno być stosowane. Wynika po prostu z faktu, że HDL transportuje przede wszystkim nadmiar cholesterolu z obwodowych komórek ciała do wątroby, dzięki czemu może on być w nich odpowiednio zmieniony. Ma więc niejako protekcyjne działanie na organizm. LDL natomiast cieszy się złą sławą, ponieważ przyczynia się do nadmiernego odkładania się cholesterolu w komórkach, ścianach naczyń i rozwoju miażdżycy. W rzeczywistości konieczna jest obecność obu tych frakcji cholesterolu, żeby organizm prawidłowo funkcjonował. Oczywiście ich poziom powinien utrzymywać się w granicach referencyjnych.

Badanie krwi – kiedy wykonać badanie lipidogramu?

Lipidogram należy do badań przesiewowych wykonywanych celem określenia ryzyka choroby niedokrwiennej serca. Zaleca się, by raz na 5 lat każdy człowiek miał oznaczony poziom lipidów, a w grupie ryzyka chorób sercowo-naczyniowych nawet częściej. Jest to ważne, gdyż wczesne wykrycie nieprawidłowości w zakresie lipidogramu pozwoli podjąć odpowiednie leczenie hipolipemizujące, jak również stanowi bodziec dla szybkiego wdrożenia odpowiedniej diety i aktywności fizycznej, by nie doprowadzić do postępu choroby. Zmiany, które są generowane wraz z czasem utrzymywania się nieprawidłowości w zakresie gospodarki lipidowej, są nieodwracalne, dlatego im wcześniej podejmie się odpowiednie działania, tym lepiej dla chorego. Wskazaniem do częstszego niż co 5 lat badania lipidogramu jest współistnienie innych czynników ryzyka choroby sercowo-naczyniowej. Są to przede wszystkim: palenie papierosów, starszy wiek, nadciśnienie tętnicze, cukrzyca, zawał serca w wywiadzie, otyłość.

Lipidogram – jak wygląda badanie i jak się do niego przygotować?

Lipidogram, a właściwie profil lipidowy, to badanie wykonywane z krwi żylnej na czczo. Nie wymaga szczególnego przygotowania, choć fakt bycia na czczo jest bardzo istotny. Nie wolno spożywać alkoholu co najmniej dobę przed badaniem, nie powinno się także zmieniać diety na kilka dni przed badaniem. Nie ma żadnych przeciwwskazań do wykonania badania.

Lipidogram: wyniki, ich interpretacja i normy

Lipidogram jest badaniem, którego normy są różne w zależności od populacji, do której się odnoszą. Poziom cholesterolu całkowitego powinien wynosić poniżej 190 mg/dl. Poziom cholesterolu frakcji HDL różni się w zależności od płci. U kobiet poziom HDL powinien wynosić co najmniej 45 mg/dl, natomiast u mężczyzn nie powinien być niższy niż 40 mg/dl. Poziom frakcji LDL, do którego należy dążyć, jest uzależniony od stanu klinicznego chorego:

• osoby bez współistniejących schorzeń sercowo-naczyniowych (<115 mg/dl);
• osoby posiadające co najmniej jeden dodatkowy czynnik ryzyka choroby sercowo-naczyniowej (np. cukrzyca czy nadciśnienie tętnicze) – 100 mg/dl;
• osoby z rozpoznaną chorobą sercowo-naczyniową czy powikłaniami narządowymi cukrzycy powinny utrzymywać poziom cholesterolu LDL poniżej 70 mg/dl.

Nieprawidłowy wynik lipidogramu zwiększa istotnie ryzyko wystąpienia chorób sercowo-naczyniowych. Wynik zawsze należy interpretować w porozumieniu z lekarzem, gdyż powinno się określić przyczynę tych nieprawidłowości w badaniach laboratoryjnych, a następnie podjąć ewentualne leczenie.