Listerioza – objawy zakażenia. Czym grozi listerioza w ciąży?

Listerioza to choroba bakteryjna, którą można zarazić się, spożywając zanieczyszczony pokarm. W większości przypadków listerioza przebiega bezobjawowo. Listerioza w ciąży może przynieść ciężkie komplikacje mającemu się narodzić dziecku.

Objawy listeriozy w jej cięższym przebiegu przypominają zwykle zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych lub posocznicę. Leczenie listeriozy antybiotykami podejmuje się na podstawie wyników badań bakteriologicznych oraz dolegliwości.

Listerioza – co to jest?

Listerioza to choroba zakaźna wywoływana przez bakterie z gatunku Listeria monocytogenes. Bakterie te występują powszechnie w glebie oraz w wodzie.

Zarażenie następuje przez spożycie zakażonego pokarmu – najczęściej niepasteryzowanych produktów mlecznych – w szczególności serów pleśniowych, camembert, żółtych tartych oraz brie, niedokładnie umytych owoców i warzyw, surowego mięsa, owoców morza, ryb.

Listerioza u dorosłych rozwija się częściej u osób starszych, z upośledzoną odpornością, w przebiegu chorób nowotworowych, w trakcie leczenia immunosupresyjnego, m.in. po przeszczepach, a także u kobiet ciężarnych.

Listeriozą może zarazić się rozwijający się płód. Listerioza noworodków dzieli się na postać wczesną i późną. Zakażenie może być przyczyną poronienia lub przedwczesnego porodu.

Listerioza – objawy

Człowiek chory na listeriozę może nie prezentować żadnych objawów – dzieje się tak zazwyczaj u osób z prawidłowo wykształconą odpornością. Choroba może jednak objawiać się gorączką, dreszczami, bólami mięśniowymi oraz niespecyficznymi objawami ze strony przewodu pokarmowego, które trwają od 1 dnia do 3 dni.

Listerioza u noworodka może wywołać zapalenie opon mózgowych (jeśli doszło do zakażenia w drogach rodnych kobiety), posocznicę, ciężkie zapalenie płuc, mikroropnie, ciężkie zaburzeniami oddychania oraz uszkodzenia centralnego układu nerwowego.

U dorosłych listerioza rozwija się zwykle w postaci zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych. Można zaobserwować sztywność karku, drżenia, nagłe drgawki, nudności, wymioty, przeczulicę, światłowstręt, zaburzenia równowagi, zaburzenia świadomości. Choroba jest bardzo poważna, ma nagły początek, a w przypadku nieleczenia zgon może nastąpić w przeciągu 48–72 godzin.

Postać septyczna ma przebieg charakterystyczny dla innych rodzajów posocznic, czyli reakcji organizmu na znajdujący się we krwi patogen. Dojść może do wstrząsu – dużego spadku ciśnienia, gorączki, przyspieszenia lub zwolnienia oddechu, a także do wykrzepiania krwi wewnątrz naczyń. Ogniska zakażenia mogą lokalizować się w nietypowych miejscach.

Listerioza w ciąży wysyła objawy podobne do grypy. Wygląda z pozoru niewinnie – kobieta zgłasza zmęczenie oraz bóle mięśni. Objawy listeriozy w ciąży mogą być z tego względu niemal niezauważalne.

Listerioza – diagnostyka

Rozpoznanie listeriozy stawia się na podstawie obrazu klinicznego oraz badania bakteriologicznego – czyli posiewu (w zależności od przypadku): krwi, płynu mózgowo-rdzeniowego, treści pęcherzyków, ropy, wymazu z pochwy, wód płodowych, a u noworodków ze smółki. Inne badania serologiczne, takie jak odczyn aglutynacji, wiązania dopełniacza, hemaglutynacja bierna, są również wykorzystywane w diagnostyce listeriozy.

W rozpoznaniu może pomóc badanie płynu mózgowo-rdzeniowego. Można zaobserwować zwiększenie liczby komórek zapalnych, nieznaczne zwiększenie stężenia białka oraz zmniejszenie stężenia glukozy. Czasami w preparacie pod mikroskopem obserwuje się charakterystycznie wyglądające bakterie, które poruszają się, „koziołkując”.

Listeriozę u noworodków należy różnicować z innymi chorobami zakaźnymi, takimi jak: kiła, cytomegalia, toksoplazmoza. U dorosłych różnicowanie jest bardzo trudne.

Badanie na listeriozę w ciąży nie jest rutynowo zalecane, jednak można je zwykle wykonać na własną rękę, odpłatnie. Polega ono na określeniu przeciwciał w klasie IgM oraz IgG przeciwko listerii we krwi. Kiedy zrobić badanie na listeriozę w ciąży? Zwykle przeprowadza się je w momencie zaistnienia możliwości zakażenia, po spożyciu ryzykownych produktów i wystąpieniu niecharakterystycznych objawów.

Badanie na listeriozę kosztuje około 50 zł.

Listerioza – leczenie

Lekiem z wyboru stosowanym w listeriozie jest antybiotyk podawany dożylnie. Czas kuracji wynosi zwykle od 3 do 8 tygodni.

Dodatkowo stosuje się leki przeciwobrzękowe, przeciwbólowe, przeciwzapalne, a w bardzo ciężkich przypadkach – krótkotrwale sterydy.