Lunatykowanie – definicja, objawy, przyczyny. Lunatykowanie u dzieci – czy jest niebezpieczne?

Lunatykowanie u dzieci zdarza się dość często. Nie jest to zjawisko, które powinno szczególnie mocno niepokoić, tym bardziej, że w przypadku sporej grupy dzieci, lunatykowanie mija z wiekiem.

Lunatykowanie rozpoczyna się u większości pacjentów w szczytowym momencie snu wolnofalowego (NREM). Dochodzi do niego około godzinę, dwie po zaśnięciu. Lunatykowanie może się ograniczać do takich czynności, jak siadanie na łóżku, może jednak obejmować bardziej skomplikowane czynności. Najczęściej trwa od kilku minut do pół godziny.

Co to jest lunatykowanie?

Lunatykowanie to potoczna nazwa somnambulizmu, czyli zaburzenia polegającego na automatycznym podejmowaniu aktywności ruchowej w trakcie snu. Lunatykowanie, albo inaczej chodzenie we śnie, dotyka zarówno osoby dorosłe, jak i dzieci. Lunatykowanie u dzieci zdarza się dużo częściej niż u osób dorosłych. Dotyczy ono około 15% najmłodszych. Somnambulizm obejmuje bardzo szeroki zakres aktywności ruchowych – od siadania na łóżku, mówienia, gotowania, po schodzenie po schodach, a nawet wychodzenia przez okno. Stan somnambuliczny trwa czasami kilka sekund, niekiedy parę minut. Zdarzają się jednak przypadki, gdy stan aktywności ruchowej we śnie trwa dłużej niż pół godziny.

Lunatykowanie – przyczyny

Lunatykowanie dorosłych, jak i dzieci może mieć bardzo zróżnicowane przyczyny. Właściwie należy uznać, że przyczyny lunatykowania nie zostały jednoznacznie ustalone. Przyjmuje się jednak podział ich na:

• genetyczne,
• środowiskowe,
• medyczne.

W przypadku tych pierwszych mowa o sytuacji, kiedy w najbliższej rodzinie osoby lunatykującej zdarzały się wcześniej przypadki chodzenia we śnie. Mechanizm genetyczny skłonności do lunatykowania nie został jednak precyzyjnie opisany.

Przyczyny lunatykowania środowiskowe i medyczne obejmują bardzo szeroki wachlarz czynników wpływających na skłonność do lunatykowania. Do przyczyn środowiskowych zalicza się stres, brak snu, niedobór magnezu, przyjmowanie niektórych leków (przede wszystkim środków uspokajających, nasennych, neuroleptyków, leków przeciwhistaminowych).

Lunatykowanie po alkoholu jest jak najbardziej możliwe, podobnie jak po przyjęciu substancji psychoaktywnych.

Wśród medycznych przyczyn lunatykowania wymienia się:

• ciążę,
• menstruację,
• zaburzenia rytmu serca,
• refluks,
• astmę nocną,
• nocne napady padaczki,
• obturacyjny bezdech senny,
• zaburzenia psychiczne.

Jak leczyć lunatykowanie?

Lunatykowanie u dorosłych na pierwszym etapie diagnostyki wymaga wykluczenia organicznych przyczyn zaburzenia, czyli nerwicy lub padaczki. W następnej kolejności wyklucza się przyczyny związane z układem oddechowym i zaburzeniami oddychania podczas snu (skrzywienie przegrody nosowej, obturacyjny bezdech senny). W przypadku wskazania tego typu przyczyn leczenie lunatykowania jest bezpośrednio związane z chorobą, która stanowi bezpośredni impuls do lunatykowania.

W pozostałych przypadkach leczenie lunatykowania obejmuje:

• naukę medytacji,
• ćwiczenia relaksacyjne i wyciszające,
• redukcję bodźców słuchowych i wzrokowych przed snem,
• organizację bezpiecznego środowiska snu (blokady okien i drzwi, zabezpieczenie ostrych krawędzi, usunięcie przeszkód).

W leczeniu lunatykowania sięga się (choć rzadko) również po środki farmakologiczne. Są to przede wszystkim benzodiazepiny oraz trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne. Dużą wagę przywiązuje się do prowadzenia zdrowego stylu życia.

Lunatykowanie dzieci

Lunatykowanie u nastolatków, jak i mniejszych dzieci pojawia się dość często i dotyczy kilkunastu nawet procent najmłodszego pokolenia. Przyczyny lunatykowania u dzieci najczęściej wiążą się z kwestiami środowiskowymi. Przed snem dzieci są bardzo często pobudzone, zdarza im się jeść zbyt ciężkostrawne posiłki. W przypadku nastolatków nie bez znaczenia pozostaje fakt, że ostatnią rzeczą, którą widzą przed zaśnięciem, jest coraz częściej ekran komputera. Wszystkie te czynniki przeszkadzają w relaksie i wyciszeniu, które są warunkiem spokojnego snu.

Na szczęście w większości przypadków lunatykowanie u dzieci mija z wiekiem. Aby ograniczyć problem chodzenia w śnie przez dzieci, zaleca się unikanie podawania im napojów z kofeiną oraz innymi środkami pobudzającymi, przygotowywanie lekkostrawnych kolacji, dbałość o odpowiednie wyciszenie dziecka i odcięcie go od zbędnych bodźców słuchowych i wzrokowych.

W przypadku nastolatków szczególnie ważne, choć i trudne do zrealizowania, jest wieczorne rozstanie się z komputerem, tabletem i smartfonem. Warto również nieco większą uwagę poświęcić nawykom żywieniowym, odpowiedniej porcji ruchu, a także nauce wyciszenia i relaksu. Dobrze jednak upewnić się, czy za lunatykowaniem nie stoi jakaś obciążająca nastolatka sytuacja stresowa lub jego kondycja psychiczna.