Malformacja – co to jest? Czy naczyniak mózgu jest niebezpieczny?

Co to jest malformacja? Jest to nienowotworowa zmiana guzopodobna. Wyróżnia się kilka typów malformacji. Bardzo często pojawiają się one na skórze i na błonach śluzowych w strefie głowy, szyi. Na czym polega malformacja naczyniowa i na jakie rodzaje się ją dzieli? Jakie są przykłady chorób będących malformacją?

Malformacja naczyniowa – rodzaje

Malformacja naczyniowa to rodzaj wady wrodzonej, która wynika z nieprawidłowego rozwoju naczyń, żył lub tętnic. Wyróżnia się następujące rodzaje malformacji naczyniowej:

• malformacja tętniczo-żylna – tworzy się z połączenia naczyń tętniczych z żylnymi. Pomija sieć naczyń włosowatych. Malformacja tętniczo-żylna bardzo często pojawia się w ośrodkowym układzie nerwowym, kończynach dolnych i górnych, miednicy, w rejonie głowy oraz szyi.
• malformacja kapilarna – to zmiany znajdujące się na skórze głowy i szyi. Czasami malformacje kapilarne pojawiają się również na błonach śluzowych.
• malformacja żylna – to zmiana nienowotworowa składająca się ze skupisk naczyń żylnych mających niewłaściwą budowę oraz kształt. Tego rodzaju malformacje żylne standardowo mogą powiększać swoje rozmiary. Znajdują się na skórze lub w tkance podskórnej. Mogą występować również w błonach śluzowych i w mięśniach. Zazwyczaj pojawiają się one w obrębie szyi oraz głowy.

Czym jest naczyniak żylny? Czy naczyniak żylny w głowie jest niebezpieczny?

Czy naczyniak żylny jest niebezpieczny? Wszystko zależy od tego, w którym obszarze mózgu się on znajduje. Naczyniak żylny móżdżku zazwyczaj wytwarza się w wyniku uszkodzeń mechanicznych. Nie jest to zbyt groźna dla zdrowia i życia zmiana. Ryzyko krwawienia oraz innych zmian w przypadku tego rodzaju naczyniaka w głowie nie jest wysokie.

O wiele bardziej niebezpieczne są malformacje tętniczo-żylne. W tym przypadku ryzyko wystąpienia krwawienia wewnątrzczaszkowego wynosi aż 50%.  To, jakie ostatecznie szkody w organizmie wyrządzi naczyniak mózgowy, wynika przede wszystkim z jego umiejscowienia. Naczyniak w głowie w płacie czołowym jest najbardziej popularną odmianą.

Naczyniak mózgu – objawy

Naczyniaki mózgu zazwyczaj pojawiają się pomiędzy 20 a 40 rokiem życia. Długo nie dają żadnych charakterystycznych symptomów. Jednak, gdy już się zaczynają pojawiać jakieś niepokojące sygnały, to są to zazwyczaj: krwawienie śródczaszkowe (może wystąpić u osób po 30 roku życia lub u kobiet w czasie porodu), napady padaczkowe, bóle głowy (uogólnione, jednostronne o zmiennym nasileniu, migrenowe z aurą).

Natomiast charakterystyczne dla naczyniaka mózgu objawy neurologiczne to: neuralgia nerwu trójdzielnego, zaburzenia słuchu, pamięci i widzenia.

Naczyniak w mózgu – czego unikać?

Naczyniaki w głowie to inaczej malformacje tętniczo-żylne mózgu. Nie ma metod prewencji, które zapobiegałyby powstawaniu naczyniaków. Jednak osoby, które znajdują się w grupie ryzyka powinny (przypadki w rodzinie) być pod stałą opieką lekarza i wykonywać regularne badania.

Wskazane jest również prowadzenie zdrowego trybu życia. Zaleca się unikanie palenia papierosów, picia alkoholu, wysypianie się, zmniejszanie stresu.

W przypadku podejrzenia naczyniaków mózgu należy wykonać badanie arteriograficzne. Pozwala ono na dokładne ustalenie układu naczyń oraz szybkości przepływu krwi. Można je wykonać w wielu pracowniach radiologicznych. Skierowanie wystawia lekarz rodzinny. Lepiej wykonać to badanie na NFZ, ponieważ koszt jego przeprowadzenia prywatnie to około 2000 zł.

Zespół Arnolda Chiariego – objawy

Zespół Arnolda-Chiariego (inaczej malformacja Arnolda-Chiariego) wyróżnia się występowaniem objawów neurologicznych o zmiennym nasileniu. Jest on spowodowany przemieszczeniem struktur tyłomózgowia i ich ucisku na rdzeń kręgowy. Objawy są zależne od rodzaju schorzenia. Charakterystyczne objawy dla zespołu Arnolda Chiariego to zaburzenia czucia, parestezje, czyli mrowienia oraz niedowłady.

Zespół Chiari – czego unikać?

W przypadku tej choroby najważniejsze są regularne kontrole u lekarza specjalisty. Jeżeli objawy się nie nasilają, to nie ma konieczności leczenia chirurgicznego. Wymagana jest jedynie systematyczna rehabilitacja.

Jeżeli objawy się nasilą, to konieczna jest operacja neurochirurgiczna. Najpierw jednak należy przejść konsultację u neurochirurga. Średni koszt wizyty u takiego specjalisty to od 200 do 250 zł – w zależności od lokalizacji.

Zespół Arnolda Chiariego – objawy u dzieci

Zespół Arnolda Chiariego to wada rozwojowa, która powstaje w okresie zarodkowym. Jest on związany z objawami neurologicznymi oraz z innymi zaburzeniami rozwojowymi. Jednym z najczęstszych powikłań u dzieci jest przepuklina oponowo-rdzeniowa. Pozostałe możliwe zaburzenia to między innymi: wodogłowie oraz jamistość rdzenia. Przepuklina oponowo-rdzeniowa to dysfunkcja wchłaniania płynu mózgowo-rdzeniowego. Powoduje ona zbyt duże ciśnienie śródczaszkowe.

Jamistość rdzenia kręgowego to inaczej syringomyelia. Prowadzi ona do powstawania patologicznych zmian w rdzeniu kręgowym.

Zespół Dandy Walkera – objawy i leczenie

Zespół Dandy’ego-Walkera (inaczej malformacja Dandy’ego-Walkera) to złożona wada rozwojowa ośrodkowego układu nerwowego.  Wynika ona przede wszystkim z niepełnego wykształcenia robaka móżdżku. Schorzenie może powodować takie objawy, jak na przykład: wodogłowie, nieprawidłowe napięcie mięśniowe oraz oczopląs. Przy tej chorobie mogą również występować wady serca lub zaburzenia ze strony narządu wzroku.

Wodogłowie występuje u aż 80% pacjentów chorujących na zespół Dandy’ego-Walkera. Zazwyczaj objawy tego schorzenia pojawiają się w ciągu pierwszych trzech miesięcy życia dziecka. Typowe objawy tego zespołu to między innymi:

• zwiększony obwód głowy;
• wymioty;
• nadmierna senność;
• drażliwość;
• napady drgawkowe.

Wraz z upływem czasu pojawiają się też inne objawy, takie jak na przykład: nieprawidłowe napięcie mięśniowe, zaburzenia mowy, czy oczopląs.

Jeżeli pediatra będzie podejrzewał malformację tyłomózgowia, to powinien skierować dziecko na konsultację neurologiczną lub neurochirurgiczną. Najprawdopodobniej zostanie zlecone również wykonanie badań obrazowych mózgu, jak tomografia komputerowa i rezonans magnetyczny głowy. Koszt jednej wizyty u każdego z tych specjalistów to od 200 do 250 złotych. Cena za tomografię komputerową prywatnie zaczyna się od 500 złotych. Natomiast prywatny rezonans głowy kosztuje przeważnie od 330 do 600 złotych.

Źródła:

1. Dandy-Walker malformation, Genetics Home Reference, February 22, 2016, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK538197 (dostęp: 17.03.2022).
2. Lissauer T., Clayden G, Milanowski A. (red. wyd. I polskiego), Pediatria, Elsevier Urban&Partner, Wrocław 2009.
3. Estroff JA, Scott MR, Benacerraf BR, Dandy-Walker variant: prenatal sonographic features and clinical outcome, „Radiology” 1992;185 (3): 755-8.
4. Dandy-Walker malformation, National Organization for Rare Disorders, 2008, https://rarediseases.org/rare-diseases/dandy-walker-malformation (dostęp: 17.03.2022).
5. Schanker BD, Walcott BP, Nahed BV, Kahle KT, Li YM, Coumans JV, Familial Chiari malformation: case series, „Neurosurg Focus”, 2011;31(3):E1.
6. Wyrzykowski D, Bukowski M, and Jaśkiewicz J, Guzy naczyniowe i wrodzone malformacje naczyniowe, „Cancer Surgery”, 2009, vol. 1, pp. 1–17.
7. Sznurkowska K., Wyrzykowski D., Kamińska B., Naczyniaki u dzieci — problem interdyscyplinarny, „Forum Medycyny Rodzinnej”, 2011, tom 5, nr 6, 460–467.