Mania – bliska siostra depresji. Czym się charakteryzuje i jak ją leczyć?

Mania bardzo rzadko występuje jako schorzenie izolowane, a więc takie, które nie jest związane z epizodami depresyjnymi. Najczęściej więc mania i depresja przeplatają się ze sobą, a wtedy takie zaburzenie jest definiowane jako choroba afektywna dwubiegunowa.

Czym jest mania i jakie są jej objawy? 

Mania to długotrwały, podniesiony i ekspansywny nastrój, który trwa minimum tydzień. W czasie epizodów maniakalnych następuje zwiększenie aktywności psychofizycznej, a także podniecenie maniakalne oraz różnego rodzaju zaburzenia emocji, w tym dysforia.  

Zgodnie z Amerykańskim Towarzystwem Psychiatrycznym, do najważniejszych objawów manii można zakwalifikować: 

• zawyżone poczucie własnej wartości; 
• nadmiernie podwyższony nastrój; 
• znacznie zmniejszona ilość snu, wynikająca z braku takiej potrzeby; 
• nadmierne zaangażowanie w aktywności lekkomyślne (nadmierne spożycie alkoholu, spotkania z nieznajomymi osobami w domu, uprawianie seksu bez zabezpieczenia, wydawania sporych sum na zakupy); 
• szybkie rozpraszanie uwagi, brak koncentracji; 
• słowotok, trudna do opanowania chęć ciągłego mówienia; 
• niekontrolowane podniecenie; 
• euforia, patrzenie optymistycznie w przyszłość, skłonność do braku zmartwień; 
• silne pobudzenie psychoruchowe, co sprawia, że chory nie może skoncentrować się na przebywaniu w danej chwili w jednym w miejscu; 
• mogą pojawić się również wybuchy złości lub agresji; 
• skłonność do popadania w nałogi takie jak nadmierne spożycie alkoholu lub innych substancji, ale także uzależnień behawioralnych takich jak hazard lub zakupoholizm; 
• możliwość pojawienia się ciągłych myśli na temat seksu, nadmiernego popędu seksualnego, a tym samym niebezpiecznych sytuacji; 
• polepszenie nastroju.  

Wszystkie te zachowania i zmiany nastroju sprawiają, że codzienne funkcjonowanie chorego jest utrudnione, zarówno w sferze zawodowej, rodzinnej, jak i towarzyskiej.

Można wyróżnić trzy główne rodzaje manii: 

• hipomania – stałe, ale łagodne wzmożenie nastroju, związane z nadmierną energią, dowiedz się więcej z naszego artykułu na temat hipomanii; 
• mania bez objawów psychotycznych – występuje podwyższenie nastroju i zmiany w zachowaniu, jednak nie ma dodatkowych symptomów; 
• mania z objawami psychotycznymi – w tym wypadku dodatkowo może pojawić się agresja oraz gonitwa myśli.  

W niektórych przypadkach występuje mania prześladowcza, która opiera się na tym, że chory wierzy w prześladowanie ze strony innych, a jego zdolność do oceny rzeczywistości ulega sporym zmianom.  

Bardzo trudno stwierdzić, jakie są przyczyny pojawiania się stanów maniakalnych, jednak uznaje się, że zwykle znaczenie ma zakłócenie neuroprzekaźnictwa. Dodatkowo aż u 30%-60% osób chorych, czynnikiem poprzedzającym pojawienie się epizodu maniakalnego, jest stres. Najczęściej pierwszy epizod maniakalny pojawia się u osób w wieku od 15. do 30. roku życia, jednak bardzo rzadko zdarzają się także epizody występujące w jeszcze młodszym lub starszym wieku.

Mania w chorobie afektywnej dwubiegunowej 

Najczęściej mania jest jednym z dwóch zaburzeń występujących w chorobie afektywnej dwubiegunowej. Oznacza to, że epizody manii i depresji przeplatają się, co powoduje bardzo duże utrudnienia w codziennym życiu. Unormowanie emocji i zachowań osoby chorej jest możliwe tylko przy pomocy odpowiednio dobranych leków. Średnia długość trwania poszczególnych epizodów trwa od kilku tygodni do kilku miesięcy, jednak zwykle epizody depresyjne są znacznie dłuższe.  

Jak leczyć manię? 

Proces leczenia manii zwykle opiera się na połączeniu farmakoterapii z psychoterapią. Najczęściej psychiatra zapisuje leki przeciwdepresyjne oraz przeciwpsychotyczne. Bardzo duże znaczenie mają także spotkania z psychoterapeutą. W trakcie psychoterapii, chory może zmienić swoje dotychczasowe zachowania i postawy, a także schematy poznawcze. Najczęściej psychoterapia jest proponowana głównie w czasie remisji choroby, zwłaszcza że trudno jest rozmawiać z pacjentem w czasie epizodów maniakalnych. Większość osób nie może się na niczym skoncentrować, ma ciągłą gonitwę myśli i nie potrafi spokojnie funkcjonować w jednym miejscu. W trakcie spotkań z psychoterapeutą bardzo duże znaczenie ma także psychoedukacja, a więc włączenie elementów związanych z pogłębieniem wiedzy osoby chorej na temat jej zaburzeń.  

Skuteczność samej terapii zależy w dużej mierze od motywacji pacjenta, kompetencji psychoterapeuty oraz chęci do zmiany. Niestety częstym powikłaniem stanu maniakalnego jest alkoholizm lub ogólne nadużywanie różnych substancji psychoaktywnych. Dodatkowo po epizodzie maniakalnym do danej jednostki dociera jej zachowanie, a to czasami może wiązać się z poczuciem winy. Czasami konsekwencje pojawiają się także w życiu zawodowym i prywatnym. Niestety już jeden epizod maniakalny może doprowadzić na przykład do zdrad w małżeństwie i jego rozpadu, do nadmiernego zakupoholizmu, podejmowania złych decyzji finansowych i hazardu, a także nieodpowiedniego zachowania w pracy i zwolnienia. Warto jednak zaznaczyć, że w takich przypadkach konkretne zachowania nie są spowodowane konkretnymi cechami osoby lub jej złą wolą, tylko stanem chorobowym. Właśnie dlatego w leczeniu manii ogromne znaczenie ma także wsparcie ze strony rodziny.

Profilaktyka manii 

Zwykle w przypadku tego typu zaburzeń pojawiają się spore trudności z zapobieganiem, ponieważ chory nie może być pewny co do momentu, w którym wystąpi epizod maniakalny. Bardzo istotne jest unikanie nadmiernego stresu i dbanie o równowagę między pracą a życiem prywatnym. Dodatkowo spore znaczenie ma nauczenie się metod relaksacji, które umożliwiają uspokojenie w trudnych momentach. Gdy pojawi się epizod maniakalny, bardzo ważne jest szybkie skontaktowanie się ze specjalistą, a więc na przykład psychiatrą lub psychoterapeutą. Dodatkowo należy zaznaczyć, że do pojawienia się epizodów maniakalnych, mogą przyczynić się różne choroby takie jak guzy mózgu, nadczynność tarczycy oraz zespół Cushinga.

Źródła 

1. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/26488343/ [dostęp: 22.01.2023] 
2. https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0010440X00901378 [dostęp: 22.01.2023] 
3. https://journals.viamedica.pl/psychiatria/article/view/29151 [dostęp: 22.01.2023]