Mięśniaki macicy – guzy, których przyczyna nie jest znana

Mięśniaki macicy to guzy, które teoretycznie nie są niebezpieczne. W praktyce mogą jednak wpływać na przebieg ciąży oraz prowadzić do problemów z rozwojem płodu. Ich przyczyna nie jest obecnie do końca znana. Jakie można wyróżnić objawy mięśniaków macicy i co warto o nich wiedzieć? 

Czym są mięśniaki macicy? 

Mięśniaki macicy (włókniaki) to nowotwory, które wykształcają się w ścianie macicy. Często wykrywane są przez przypadek, podczas rutynowego badania. Warto zaznaczyć, że są to zmiany łagodne, które rzadko kiedy ulegają zezłośliwieniu. Jak wyglądają mięśniaki macicy? Przyjmują one formę zaokrąglonych, gładkich guzków. Mają różną wielkość, na poziomie od kilku do nawet kilkunastu centymetrów. Oficjalnie stosuje się następującą ich klasyfikację:

Rodzaje mięśniaków macicy

Wyróżniamy 3 rodzaje mięśniaków macicy: 

• mięśniaki podśluzówkowe – występują poniżej błony śluzowej macicy,  
• mięśniaki śródścienne – to najczęściej pojawiający się rodzaj mięśniaków, powstają one w ścianie macicy, w ten sposób ją powiększając, 
• mięśniaki podsurowicówkowe – rosną od zewnętrznej strony macicy w kierunku błony surowiczej. 

Oprócz tego istnieje podział na: 

• mięśniaki szyjkowe – lokalizują się w szyjce macicy, uwypuklają się do pochwy, 
• mięśniaki uszypułowane – łączą się z macicą poprzez tkankę łączną. 

Mięśniaki macicy – objawy 

Najczęstsze objawy mięśniaków macicy to: 

• ból i ucisk w okolicach miednicy, 
• obfite menstruacje, 
• krwawienie między miesiączkami, 
• menstruacje trwające ponad 7 dni, 
• bóle nóg lub pleców, 
• obfite upławy, 
• problemy z opróżnianiem pęcherza, 
• ucisk na pęcherz moczowy, 
• ból podczas stosunku seksualnego, 
• częste oddawanie moczu, 
• wtórna anemia, 
• bóle kręgosłupa (w odcinku lędźwiowym), 
• wzdęcie brzucha (wygląda on jak brzuch ciążowy), 
• zaparcia, 
• problemy z zajściem w ciążę, 
• niepłodność, 
• przedwczesny poród, 
• nawykowe poronienia.

Włókniaki macicy a wysiłek fizyczny 

Jeśli borykasz się z niewielkimi włókniakami macicy, nie ma żadnych przeciwskazań do tego, aby uprawiać aktywność fizyczną – ale tylko wtedy, gdy nie widać żadnych objawów. U kobiet z dużymi mięśniakami pojawiają się jednak pewne symptomy, które mogą przeszkadzać przy wykonywaniu ćwiczeń. Mamy tu na myśli przede wszystkim bóle brzucha. W takiej sytuacji dobrze jest porozmawiać z lekarzem o ewentualnej operacji mięśniaków. 

Kawa a zmiany gładkokomórkowe 

Kofeina zwiększa poziom estrogenów w organizmie, dlatego niektórzy lekarze radzą, aby na wszelki wypadek zaprzestać picia kawy przy mięśniakach macicy. Jednocześnie dotychczasowe badania prowadzone m.in. przez zespół Lauren A. Wise wykazały, że spożywanie kofeiny nie wpływa na większe ryzyko wystąpienia mięśniaków. 

Włókniaki macicy a ciąża 

Zdarza się, że mięśniaki macicy utrudniają zajście w ciążę, zwłaszcza jeśli chodzi o mięśniaki podśluzówkowe. W sytuacji, gdy kobieta już oczekuje dziecka, mogą one doprowadzać do przedwczesnych porodów, konieczności cesarskiego cięcia, poronień oraz problemów z rozwojem płodu. Przyszła mama może odczuwać ból mięśniaków, istnieje też wówczas większe ryzyko odklejenia się łożyska. 

Objawy pęknięcia mięśniaka macicy 

Niekiedy zdarza się, że mięśniak gładkokomórkowy macicy pęka. Wówczas można u siebie zauważyć: 

• podwyższona temperatura ciała, 
• częstoskurcz, 
• zimne poty, 
• krwawienie z dróg rodnych, 
• silne bóle podbrzusza. 

Jeśli zaobserwujesz u siebie takie objawy, koniecznie skonsultuj się z lekarzem. 

Przyczyny mięśniaków macicy 

Jak już powiedzieliśmy na początku, nie wiadomo do końca, jakie są przyczyny mięśniaków macicy. Na początku warto jednak powiedzieć o hormonach. Rozwój omawianej przypadłości stymulują estrogen oraz progesteron. Ich wysokie stężenie oraz wrażliwość komórek wyścielających śluzówkę macicy z pewnością mają związek z mięśniakami. Najprawdopodobniej dużą rolę w kształtowaniu się mięśniaków odgrywają również czynniki genetyczne, a także nadwaga i otyłość. 

Leczenie włókniaków macicy 

Leczenie mięśniaków możemy podzielić na nieoperacyjne i operacyjne. Jeśli chodzi o to pierwsze, najczęściej stosuje się terapię, która ma na celu obniżenie poziomu estrogenów w organizmie. W jej ramach stosuje się w większości przypadków analogi gonadoliberyny (GnRH) – dzięki temu można ograniczyć ukrwienie guza oraz zminimalizować jego masę. 

Mięśniaki macicy a operacja 

Kiedy zdecydować się na operację mięśniaka gładkokomórkowego macicy? Głównie wtedy, gdy się powiększa (jeśli dzieje się to szybko, guz może być złośliwy) oraz przeszkadza w codziennym funkcjonowaniu. Można przeprowadzić zabieg, korzystając z różnych metod. 

Miomektomia 

Najpopularniejszą techniką usuwania guzów jest miomektomia, czyli wyłuszczanie mięśniaków. W tym celu wykorzystuje się laparoskop lub histeroskop, który wprowadza się do jamy brzusznej. Taki zabieg wiąże się z krótszym czasem rekonwalescencji niż w przypadku histerekromii. 

Histerektomia 

Kolejną metodą operacyjną, którą stosuje się przy mięśniakach macicy, jest histerektomia. Polega ona na usuwaniu całej macicy. Rekomenduje się ją w przypadku dużych mięśniaków oraz w sytuacji, kiedy nie chcesz mieć więcej dzieci. Tego typu zabieg przeprowadza się na wiele różnych sposobów. 

Embolizacja tętnicy macicznej 

U kobiet, które chcą mieć możliwość zajścia w ciążę, stosuje się embolizację tętnicy macicznej. Ta niechirurgiczna metoda usuwania mięśniaka macicy wiąże się z odcięciem dopływu krwi do mięśniaka, w wyniku czego zanika. Do tętnicy macicznej wprowadza się przez cewnik cząsteczki klejów tkankowych oraz krwi, dzięki czemu dochodzi do zamknięcia światła naczynia. 

Zalecenia po usunięciu mięśniaka macicy 

Zalecenia po usunięciu zmian gładkokomórkowych macicy mogą się różnić w zależności od metody operacyjnej. Pewne jest to, że nie należy przez pewien czas podnosić ciężkich przedmiotów. Trzeba też powstrzymać się od stosunków seksualnych do momentu, aż lekarz stwierdzi, że wszystko jest w porządku. Ważne też, aby powoli (a nie nagle) wracać do swoich zwykłych aktywności. 

Usunięcie włókniaka macicy – jak długo trzeba pozostać w szpitalu? 

To, ile czasu trzeba pozostać po zabiegu w szpitalu, zależy od jego rodzaju. Jeśli chodzi o miomektomię, należy przygotować się na to, że spędzisz w palcówce 2-3 dni, a w przypadku histerektomii – 3-5 dni. Jeśli chodzi o embolizację tętnicy macicznej, możesz pozostać w szpitalu na noc lub jeszcze tego samego dnia wrócić do domu. Na jak długi czas otrzymuje się zwolnienie po operacji mięśniaków macicy? Zazwyczaj na 4 tygodnie.

Domowe sposoby na mięśniaki macicy 

Jak już wspomnieliśmy, czynnikami zwiększającymi ryzyko pojawienia się włókniaków macicy są nadwaga oraz otyłość, podobnie zresztą jak niedostarczanie organizmowi odpowiedniej ilości składników odżywczych. W swoim codziennym menu warto zatem uwzględnić więcej świeżych owoców i zielonych warzyw, a także ryb oraz roślin strączkowych. Często wykorzystuje się w przypadku omawianej dolegliwości także cynamonowiec wonny, olej z pestek brzoskwini czy nawet korzenie żeń-szenia oraz czerwonej piwonii. 

Bibliografia: 

1. Datir S. G., Bhake A., Management of Uterine Fibroids and Its Complications During Pregnancy: A Review of Literature, The Cureus Journal of Medical Science, 2022, 14(11). 
2. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK537736/ [dostęp 08.10.23]. 
3. Wise L. A., Palmer J. R., Harlow B. L., Spiegelman D., Stewart E. A. Adams-Campbell L. L., Rosenberg L., Risk of uterine leiomyomata in relation to tobacco, alcohol and caffeine consumption in the Black Women’s Health Study, Human Rperoduction 2004, 19(8): 1746-1754. 
4. Yang Q., Ciebiera M., Bariani M. V., Ali M., Elkafas H., Boyer T. G., Al-Hendy A., Comprehensive Review of Uterine Fibroids: Developmental Origin, Pathogenesis, and Treatment, Endocrine Reviews, 2022, 43(4), s. 678–719.