Metaplazja – zmiany czynnościowe i morfologiczne komórek w organizmie człowieka. Jakie choroby wiążą się z tym pojęciem?

Metaplazja to termin określający pojawienie się komórek tkanki łącznej lub nabłonkowej, które różnią się pod względem czynnościowym i morfologicznym od komórek zdrowych. Mogą się pojawić w drogach oddechowych, przełyku, migdałkach podniebiennych oraz w chrząstkach krtani, tchawicy i oskrzeli.

Nieprawidłowości w wyglądzie komórek nie zawsze są powodem do niepokoju. Właściwie dobrana terapia farmakologiczna i w niektórych przypadkach także zmiana nawyków żywieniowych uniemożliwiają ich dalszy rozwój. Przy metaplazji płaskonabłonkowej, przełykowej lub szyjkowej ważne są regularne badania kontrolne.

Metaplazja – co dokładnie oznacza ten termin?

Metaplazją określa się obecność komórek, które są zmienione czynnościowo i morfologicznie w stosunku do dojrzałych komórek zdrowych. W ten sposób określa się zmiany w tkance łącznej i nabłonkowej, które mogą sprzyjać pojawieniu się nowotworów, dlatego diagnoza często budzi strach wśród chorych. Obecność komórek o charakterze metaplastycznym nie jest wyrokiem. Chory musi słuchać zaleceń lekarza, zmienić tryb życia i wykonywać regularne badania kontrolne, żeby nie dopuścić do pojawienia się zmian nowotworowych.

Metaplazja płaskonabłonkowa

Metaplazja płaskonabłonkowa polega na zastąpieniu jednego dojrzałego nabłonka innym o nietypowym wyglądzie. Nietypowe komórki mogą się lokalizować w błonie śluzowej dróg oddechowych i oskrzelach, co może sprzyjać rakowi płuc, oraz np. w szyjce macicy u kobiet. Metaplazja szyjki macicy, podobnie jak metaplazja apokrynowa (dotyczy głównie łagodnych zmian w piersiach), może zapoczątkować proces nowotworowy, dlatego kobieta powinna być pod stałą opieką onkologa i ginekologa. Badaniem umożliwiającym ocenę zmian w komórkach jest cytologia lub biopsja. Nietypowe komórki mogą się umiejscowić w układzie moczowym. Najczęściej spotykana metaplazja płaskonabłonkowa pęcherza moczowego to rezultat zmian dojrzałego nabłonka w nabłonek gruczołowy z licznymi komórkami kubkowymi. U osób z podejrzeniem metaplazji płaskonabłonkowej wyniki histopatologiczne będą decydujące, jeśli chodzi o dalsze postępowanie terapeutyczne.

Metaplazja jelitowa

Wielu chorych, słysząc, co to jest metaplazja jelitowa, od razu się niepokoi. Zmiany metaloplastyczne nie są procesem nowotworowym, ale ich zaniedbanie może się przyczynić do jego rozwoju. Czynnikiem sprawczym jest rozległy stan zapalny spowodowany obecnością kwasu solnego poza żołądkiem. W konsekwencji dochodzi do uszkodzenia błony śluzowej, a trzon i część antralna żołądka są częściowo zastąpione przez nabłonek absorpcyjny z komórkami kubkowymi w budowie jelitowej. Prowadzi to do metaplazji żołądka lub przełyku, co jest prostą drogą do procesów nowotworowych. Przy różnych rodzajach metaplazji jelitowych dieta w połączeniu z farmakoterapią jest kluczowym elementem do zapoczątkowania leczenia i powstrzymania zmian w komórkach tkankowych.

Metaplazja oksyfilna

Metaplazją oksyfilną nazywa się stan, gdy dochodzi do przekształcenia się komórek kwasochłonnych w inne nietypowe, które pod wpływem barwnika zmieniają kolor. Dotyczą one głównie gruczołów dokrewnych, a ich obecność jest wskazaniem do leczenia operacyjnego i badania histopatologicznego. Przykładem tego rodzaju zmian jest metaplazja oksyfilna tarczycy.

Leczenie metaplazji

Leczenie metaplazji jest objawowe. Chorego, w zależności od rodzaju patologii, kieruje się na badania ultrasonograficzne lub obrazowe. Konieczne jest badanie histopatologiczne i regularne badania kontrolne, jeśli nie stwierdzono początku procesu nowotworowego. W zależności od pojawiających się symptomów zaleca się leczenie farmakologiczne, które ma złagodzić powstały stan zapalny i zapobiec rozprzestrzenianiu się zmian. Istotna w leczeniu zmian metaplastycznych, głównie przy metaplazji jelitowej, jest edukacja chorego i zmiana jego nawyków żywieniowych, co pozwoli złagodzić dolegliwości w życiu codziennym. Terapię należy kontynuować pod okiem specjalisty. Czas leczenia jest uzależniony od stosowania się chorego do zaleceń.