Metionina – działanie, źródła w pożywieniu i suplementacja

Metionina jest egzogennym aminokwasem siarkowym, który musi być dostarczany z pożywieniem, ponieważ organizm nie potrafi go sam syntetyzować. W organizmie pełni bardzo ważne funkcje, odpowiadając za liczne procesy biochemiczne. Najwięcej metioniny znajduje się w rybach, mięsie i jajach. Metionina jest także składnikiem suplementów diety, stosowanych m.in w celu stymulacji wzrostu włosów i paznokci.

Co to jest metionina?

Metionina to jeden z aminokwasów egzogennych, czyli takich, których ludzki organizm nie syntetyzuje. Metionina została po raz pierwszy wyizolowana w 1922 roku, a w następnych latach stała się rozpoznawalna jako jeden z podstawowych budulców białek. Metionina występuje w postaci dwóch izomerów: L oraz D, w naturze dominuje forma L-metioniny. Aminokwas ten jest niezbędny do syntezy wielu związków, m.in kwasów nukleinowych i choliny oraz innego aminokwasu siarkowego – cysteiny. Dobrze zbilansowana dieta dostarcza wystarczającą ilość metioniny, do jej przedawkowania może dojść w przypadku nadmiernej suplementacji.

Działanie metioniny

Metionina wpływa na procesy metaboliczne lipidów, aktywuje enzymy przeciwutleniające oraz stymuluje biosyntezę glutationu, dzięki czemu przeciwdziała stresowi antyoksydacyjnemu. Pochodna adenozyny i metioniny – s-adenozylometionina (SAM) jest najważniejszym substratem w procesie metylacji, występuje w każdej komórce organizmu i odpowiada za wiele procesów biochemicznych, w tym syntezę fosfadydylocholiny (lipidu odpowiedzialnego za prawidłowe funkcjonowanie błon biologicznych) oraz neuroprzekaźników: dopaminy, serotoniny i noradrenaliny. Ponadto metionina buduje wiele białek i hormonów – jest aminokwasem rozpoczynającym ich syntezę. Ze względu na obecność siarki, metionina poprawia stan skóry oraz zapobiega łamliwości paznokci i wypadaniu włosów.

Metioninie przypisuje się właściwości:

• przeciwutleniające – chroni organizm przed substancjami toksycznymi i wolnymi rodnikami;
• przeciwdepresyjne – wspomaga produkcję serotoniny, suplementowana łagodzi objawy takie jak drżenie rąk, wahania nastroju i zaburzenia snu, dzięki czemu może poprawiać jakość życia osób chorujących na depresję i chorobę Parkinsona;
• przeciwmiażdżycowe – reguluje stężenie lipidów we krwi i tkankach;
• przeciwalergiczne – obniża poziom histaminy we krwi;
• odtruwające – umożliwia proces detoksykacji metali ciężkich;
• łagodzące w bólach zwyrodnieniowych stawów;
• ochronne – zapobiega uszkodzeniom wątroby i infekcjom dróg moczowych – działa na mocz zakwaszająco, dzięki czemu hamuje rozwój bakterii odpowiedzialnych za wywoływanie zapalenia pęcherza.

Metionina – źródła w pożywieniu

Zdrowa osoba powinna spożywać codziennie około 19 mg metioniny na kilogram masy ciała. Dobrym źródłem metioniny są jaja, mięso, ryby, ziarna zbóż, nasiona sezamu i orzechy brazylijskie. Przykładowo, w 100 gramach orzechów brazylijskich znajduje się aż 1000 mg metioniny, nasiona sezamu zawierają 586 mg metioniny, surowy łosoś 626 mg, a filet z piersi kurczaka 552 mg (na 100 gram produktu). Owoce i warzywa zawierają niewielkie ilości metioniny. Chociaż nasiona roślin strączkowych dostarczają dużą ilość białka, jest ono niepełnowartościowe z powodu niewystarczającej zawartości metioniny. Długie gotowanie, moczenie potraw oraz wysoka temperatura mogą niszczyć strukturę aminokwasów i zmniejszać ilość metioniny w produkcie.

Poniższa tabelka przedstawia produkty o niskiej, średniej i wysokiej zawartości metioniny.

Ilość produktów została przedstawiona w odniesieniu do standardowych wielkości porcji: 1/2 porcji lub średniej wielkości owoc lub warzywo; garść orzechów, 1/2 szklanki  fasoli, porcja mięsa.

Niedobór i nadmiar metioniny

Niedobór metioniny może prowadzić do zatrzymywania płynów i powstawania obrzęków, ponieważ metionina ma wpływ na wydalanie substancji z moczem. Zaburzenia w metabolizmie metioniny powodują wzrost poziomu homocysteiny. Homocysteina gromadząca się w nadmiarze we krwi  doprowadza do hiperhomocysteinemii, która stanowi czynnik ryzyka choroby wieńcowej, zawału serca i udaru mózgu.

Objawy niedoboru metioniny to: pogorszeniem nastroju, osłabienie struktury włosów i zaburzenia pracy wątroby. Z kolei nadmiar metioniny może powodować spadek ciśnienia krwi, obniżenie temperatury ciała, bóle głowy, nudności, wymioty, senność i zaburzenia orientacji.

Metionina w suplementach

Dostępne w aptece preparaty z metioniną zwykle zawierają dodatkowe składniki takie jak krzem, witaminy z grupy B, biotyna, cysteina, kwas foliowy i wyciągi roślinne. Suplementy metioniny zalecane są do stosowania w przypadku niedoborów aminokwasów siarkowych, polecane są także dla osób ze słabymi włosami i paznokciami. Cena suplementu metioniny jest bardzo zróżnicowana. Przykładowo preparat zawierający metioninę, cystynę i witaminy z grupy B kosztuje około 40 zł za opakowanie zawierające 100 tabletek. Natomiast suplement diety z krzemem, metioniną i biotyną to koszt około 10 zł za 30 tabletek.

Jeśli istnieją przesłanki do suplementacji metioniny, warto wybierać produkty zawierające minimum 100 mg metioniny w jednej dawce. Jak każdy składnik, tak i metionina dostarczana do organizmu w nadmiarze może wywołać efekty uboczne, dlatego zalecana jest ostrożność w stosowaniu suplementu.

Stosowanie metioniny w celach terapeutycznych, tj. leczeniu zwyrodnieniowych schorzeń neurologicznych, wspomaganiu wypłukliwania złogów z dróg moczowych i żółciowych, pobudzaniu wydzielania żółci czy zapobieganiu infekcjom należy skonsultować z lekarzem, aby upewnić się, że suplementacja w danym przypadku jest bezpieczna.

Bibliografia:

[1] United States Department of Agriculture, Agricultural Research Service, „National Nutrient Database for Standard Reference Release 28”, [Online]. Available: https://ndb.nal.usda.gov.

[2] Y. Martínez i wsp., “The role of methionine on metabolism, oxidative stress, and diseases”, Amino Acids, vol. 49, no. 12, pp. 2091–2098, Dec. 2017.

[3] M. Krzystanek, A. Paasz, E. Krzystanek, I. Krupka-Matuszczyk, R. Wiaderkiewicz, R. Skowronek, „S-adenosyl L-methionine in CNS diseases. Review”, Psychiatr Pol., vol. 6, no. 45, pp. 923-931, 2011.