„Metoda all in to najprościej mówiąc – idź na całość. Zalecana jest osobom, które nie chcą stosować hormonów czy innych terapii w celu poprawy cyklu miesiączkowego” – mówi Katarzyna Pietuch

– Powrót miesiączki możliwy jest po znalezieniu i wyeliminowaniu przyczyny, która doprowadziła do nierównowagi hormonalnej i zaniku menstruacji. Jeśli jest nią choroba, należy zastosować odpowiednie leczenie w tym kierunku. Kiedy przyczyną jest zbyt restrykcyjna dieta, czy zbyt intensywny wysiłek fizyczny, koryguje się styl życia – opowiada ginekolożka Katarzyna Pietuch.

Klaudia Kierzkowska: Wiele kobiet zmaga się z nieregularnymi miesiączkami. Czasem dochodzi do ich zahamowania. Jakie mogą być przyczyny takich zaburzeń?

Katarzyna Pietuch: Na długość cyklu ma wpływ wiele różnych czynników. Niezwykle ważne jest to, jak pracują nasz mózg, nerki czy wątroba. Nieregularne miesiączki najczęściej są wynikiem nieprawidłowego poziomu hormonów w cyklu kobiecym, co w głównej mierze związane jest ze stresem, zmianą wagi ciała – zarówno chudnięciem, jak i tyciem, wyczerpaniem organizmu czy anemią. Nie zapominajmy o zaburzeniach snu, podróżach pomiędzy strefami czasowymi oraz nadmiernym wysiłku fizycznym. Na brak okresu ma również wpływ nieprawidłowy poziom hormonów drugiej fazy cyklu – a dokładniej niski poziom progesteronu. Kobieta, której okres się „spóźnia” zawsze powinna wykluczyć ciążę. Warto wziąć również pod uwagę karmienie piersią, które przyczynia się do wspomnianego zaburzenia. Nie bez znaczenia jest również menopauza oraz przyjmowane leki, które często zaburzają cykl.

Jak długie zaburzenia miesiączkowania powinny skłonić do wizyty u lekarza? Czy 3-, 4-dniowe opóźnienia powtarzające się od kilku miesięcy są powodem do niepokoju?

Prawidłowy cykl miesiączkowy kobiety trwa od 21 do 35 dni, w zależności od organizmu. Z kolei samo krwawienie trwa zazwyczaj od 3 do 7 dni. Zaburzenia (skrócenie czy wydłużenie) o 2-4 dni są normą. Wyznacznikiem prawidłowego miesiączkowania jest także ilość traconej krwi, która mierzona jest liczbą zużytych tamponów lub podpasek.

W zależności od dnia cyklu kobieta powinna zużywać ich od 3 do 7 dziennie. W innych przypadkach można mówić o pewnych odstępstwach od normy, a więc objawach zaburzenia miesiączkowania. Do tych najczęstszych, które wymagają konsultacji lekarskiej, możemy zaliczyć: cykle miesiączkowe trwające poniżej 21 lub powyżej 38 dni, krwawienie krótsze niż 3 dni bądź dłuższe niż 7 dni, bardzo skąpe bądź obfite krwawienie, bardzo bolesne miesiączki, występowanie skrzepów krwi, występowanie krwawień pomiędzy kolejnymi miesiączkami.

Czasami pojawiają się także inne objawy, takie jak pogorszenie samopoczucia, silne bóle w podbrzuszu lub nawet nudności czy wymioty i biegunka, które występują w tym samych momentach cyklu miesiączkowego.

Niektóre kobiety miesiączkują co 2-3 miesiące. Z czego to wynika?

Na nieregularne, zbyt długie cykle ma wpływ m.in. waga kobiety. Zarówno ta za niska lub za wysoka, przyczynia się do nieprawidłowego wyrzutu hormonów FSH i LH, jak również substancji produkowanych przez tkankę tłuszczową. Komórki tkanki tłuszczowej wyzwalają i wytwarzają hormon wzrostu. Jego nadmiar wpływa na pojawienie się insulinooporności i zaburza rozwój pęcherzyków owulacyjnych. Konsekwencją tej nieprawidłowości jest brak miesiączki oraz nadmiar androgenów, czyli męskich hormonów. Uaktywnia się zespół policystycznych jajników, który wymaga długotrwałego leczenia.

Kiedy kobieta powinna udać się do lekarza? Jakie badania będą umożliwiały postawienie prawidłowej diagnozy?

Każdy brak miesiączki jest wskazaniem do kontroli i wizyty lekarskiej. W celu postawienia właściwej diagnozy lekarz musi najpierw znaleźć przyczynę problemu. Następnie wdraża odpowiednie leczenie. Ginekolog przeprowadza w tym celu z pacjentką wywiad, który pozwala określić możliwe przyczyny nieregularnych miesiączek. Wywiad pomoże lekarzowi dowiedzieć się nieco więcej o możliwych przyczynach zaburzeń – antykoncepcja, otyłość, restrykcyjne diety, stres, zbyt intensywne treningi itd.

Następnie kobieta zostaje poddana badaniu ginekologicznemu. Lekarz może wykonać także badanie USG – dopochwowe lub przez powłokę brzuszną. Często pobiera również cytologię. Ginekolog, w uzasadnionych przypadkach, zleca także dodatkowe badania, które umożliwią ustalenie, czy przyczyną zaburzeń w cyklu mogą być choroby tarczycy, cukrzyca, anemia.

Adekwatnie od domniemanych przyczyn powodujących zaburzenia, ginekolog może także zlecić badania hormonalne – poziom FSH i LH, estradiolu, testosteronu, a także progesteronu, glukozy, insuliny i prolaktyny. Jeśli lekarz zauważy nieprawidłowości w badaniu USG w postaci zmian anatomicznych (podejrzenia przerostu błony śluzowej macicy, polipy i mięśniaki), kieruje kobietę na diagnostyczną histeroskopię lub abrazję. Pacjentka może także dostać skierowanie na biopsję endometrialną. Materiał pobrany podczas zabiegów poddawany jest badaniu histopatologicznemu. Jeśli ginekolog podejrzewa zapalenie błony śluzowej macicy, skieruje kobietę na badanie posiewu z kanału szyjki macicy.

Zastanawiam się, jakie kroki powinna wykonać kobieta, by przywrócić okres?

Powrót miesiączki możliwy jest po znalezieniu i wyeliminowaniu przyczyny, która doprowadziła do nierównowagi hormonalnej i zaniku menstruacji. Jeśli jest nią choroba, należy zastosować odpowiednie leczenie w tym kierunku. Kiedy przyczyną jest zbyt restrykcyjna dieta, czy zbyt intensywny wysiłek fizyczny, koryguje się styl życia. W niektórych przypadkach niewykluczone będzie leczenie hormonalne (wywołanie miesiączki), a potem jej stabilizacja również przy pomocy preparatów hormonalnych.

Wywoływanie okresu za pomocą leków jest bezpieczne?

Progesteron jest podstawowym lekiem stosowanym przez ginekologów w przypadku spóźniającego się okresu. To właśnie on pozwala na jego przyspieszenie lub wywołanie. W tym przypadku zaleca się przyjmowanie leku przez około 10 dni, następnie odstawienie i przerwę, w trakcie której powinna pojawić się miesiączka. Lekarz zawsze powinien wyjaśnić wszystkie możliwe działania niepożądane stosowanych leków, ale preparaty są bezpiecznie i rekomendowane do leczenia zaburzeń miesiączkowania.

Jedną z metod, o której ostatnio czytałam, jest metoda all in. Wydaje się dość kontrowersyjna.

Zasada all in to najprościej mówiąc – idź na całość. Na czym dokładnie polega? Zakłada stosowanie odpowiedniej diety i zmianę nawyków żywieniowych, a ich wprowadzenie i restrykcyjne stosowanie ma stabilizować cykl i prowadzić do pojawiania się regularnych miesiączek. Ważne, by jeść 2500 kcal dziennie, ograniczyć nadmierne treningi i zniwelować stres. Zaleca się pracę nad samą sobą. Metoda zalecana jest osobom, które nie chcą stosować hormonów czy innych terapii w celu poprawy cyklu i stabilizacji. Proces wymaga pełnego zaangażowania i restrykcji, szczególnie jeśli chodzi o żywienie kaloryczne.

Co pani sądzi o takim sposobie przywracania okresu?

Wspomniana metoda jest na pewno naturalna i bezpieczna, ale jej powodzenie uzależnione jest od czynnika wywołującego brak miesiączki. Jeśli przyczyna tkwi w nieprawidłowej wadze, efekty leczenia będą najszybsze i najlepsze. Jeśli powód jest typowo endokrynologiczny, wspomniane zalecenia nie będą rozwiązaniem. Metoda pojawiła się w przestrzeni internetowej i tam jest propagowana. Niewielu lekarzy ją stosuje z uwagi na długi okres oczekiwania na efekty i brak badań klinicznych w jej stosowaniu. Metoda wymaga również odpowiedniego przygotowania, wiedzy pacjentki i nie zaleca się jej u kobiet z dużą niedowagą czy w sytuacjach głodzenia. Powinna być monitorowana przez dietetyka lub lekarza (ginekologa i endokrynologa).

Zdaniem wielu kobiet, by przywrócić okres, trzeba po prostu przytyć.

Niestety to tak nie działa. Przyczyną braku miesiączek nie jest tylko nieprawidłowa waga. Tak jak wspomniałam, powodów może być naprawdę wiele. Każda nieprawidłowo miesiączkująca kobieta powinna swój problem skonsultować z lekarzem i wykonać szereg badań. Dopiero w następnej kolejności lekarz ustali plan lub program działań, który pomoże w ustabilizowaniu krwawień.

Zastanawiam się, czy kobiety mające nieregularne miesiączki, po ich unormowaniu, mogą mieć problem z zajściem w ciążę? Czy to, co było wcześniej, po leczeniu nie będzie miało już znaczenia?

Wszystko zależy od tego, co było powodem braku regularnych cykli. Czasami ich stabilizacja wymaga stałego nadzoru lekarskiego czy dietetycznego. W takim przypadku z pomocą specjalisty powinno udać się zajść i utrzymać ciążę. W innych sytuacjach miesiączki wracają do pełnej stabilizacji i problemu z zajściem w ciążę raczej nie będzie. Niestety, zaburzenia wagi (szczególnie niedowaga) pomimo unormowania, mogą wpływać na problemy z poczęciem.

Katarzyna Pietuch – Absolwentka Uniwersytetu w Białymstoku. Na stałe pracuje i dyżuruje w Szpitalu Klinicznym przy ul. Kondratowicza w Warszawie (Szpital Bródnowski). Posiada certyfikaty USG, Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego oraz Fetal Medicine Foundation. Wykonuje pełen zakres zabiegów i operacji ginekologicznych oraz położniczych, prowadzi ciąże oraz zajmuje się opieką okołoporodową. Zajmuje się leczeniem niepłodności par, monitoringiem cyklu oraz prowadzi pary do procedur in-vitro. Jest w trakcie specjalizacji z ginekologii onkologicznej