Metoda Floortime, która skutecznie wspiera rozwój dziecka 

Metoda DIR/Floortime koncentruje się na budowaniu relacji i rozwijaniu zdolności emocjonalnych oraz społecznych dziecka poprzez zabawę oraz naturalne interakcje. Znajduje szczególne zastosowanie w spektrum autyzmu, prowadząc do lepszego rozumienia otaczającego świata. Jak dokładnie działa metoda Floortime i dlaczego jest tak skuteczna? 

Czym jest metoda Floortime? 

Floortime to innowacyjne podejście terapeutyczne, które koncentruje się na indywidualnym rozwoju dziecka, uwzględniając jego unikalne potrzeby, emocje i sposób komunikacji. Stworzona przez profesora psychiatrii i pediatrii klinicznej Stanleya Greenspana, bazuje na interakcjach opartych na zabawie oraz spontanicznych aktywnościach, które naturalnie angażują pacjenta.  

Kluczowym elementem pracy jest tutaj „czas podłogowy” – moment, w którym terapeuta lub rodzic podąża za zainteresowaniami dziecka, inicjując dialog i budując relację w bezpiecznym, znanym mu środowisku. 

Co daje podejście Floortime? 

Regularne sesje Floortime wspierają rozwój emocjonalny, społeczny i komunikacyjny, a także pobudzają zdolności intelektualne, takie jak: 

• myślenie przyczynowo-skutkowe; 
• empatia; 
• rozwiązywanie problemów.  

Metoda ta ma szczególne znaczenie w pracy z dziećmi ze spektrum autyzmu, ponieważ pozwala na stopniowe uzupełnianie i wzmacnianie umiejętności społecznych, z którymi te mają problem. Poza tym wspiera codzienne funkcjonowanie, ale również wzmacnia więzi rodzinne oraz ułatwia interakcje z rówieśnikami. 

Jaki jest cel postępowania terapeutycznego Floortime? 

Celem Floortime nie jest zmiana zachowań dziecka, lecz wsparcie jego naturalnego rozwoju poprzez budowanie głębokich, satysfakcjonujących relacji i wzmacnianie umiejętności emocjonalnych oraz poznawczych. Zgodnie z koncepcją profesora Stanleya Greenspana, metoda koncentruje się na rozwijaniu: 

• samodzielności;  
• umiejętności celowego komunikowania się; 
• logicznego i kreatywnego myślenia.  

Bazuje na modelu drzewa, gdzie solidne korzenie symbolizują fundamenty rozwoju – samoregulację, interakcję i zaangażowanie w otaczający świat. Dopiero po ich ugruntowaniu możliwe jest stopniowe rozwijanie bardziej złożonych umiejętności, takich jak: 

• komunikacja dwukierunkowa; 
• rozwiązywanie problemów; 
• myślenie refleksyjne; 
• zdolność do przyjmowania różnych perspektyw. 

Techniki metody Floortime. O co w tym wszystkim chodzi? 

Główne techniki Floortime opierają się na sześciu podstawowych etapach rozwoju emocjonalno-społecznego i obejmują: 

• podążanie za inicjatywą dziecka – zamiast narzucać aktywność, terapeuta lub rodzic obserwuje dziecko i dołącza do jego działań. Jeśli maluch układa klocki, dorosły może zacząć budować obok, stopniowo wchodząc w interakcję; 
• wprowadzanie wyzwań – po nawiązaniu kontaktu dorosły subtelnie zachęca dziecko do kolejnych kroków, np. jeśli dziecko toczy piłkę, można zaproponować wspólne toczenie w określonym kierunku lub przez tunel; 
• rozwijanie dwustronnej komunikacji – chodzi o wzajemne reagowanie na siebie. Jeśli dziecko śmieje się i macha rękami, rodzic może zrobić to samo, a następnie dodać element zabawy, np. wymyślając „taniec rąk”; 
• budowanie dłuższych interakcji – celem jest przedłużanie wspólnej aktywności, np. zamieniając układanie klocków w opowieść o budowanym zamku i jego mieszkańcach; 
• zaangażowanie emocjonalne i kreatywność – poprzez wspólne odgrywanie scenek z zabawkami lub tworzenie historii, dziecko uczy się rozpoznawać emocje i lepiej rozumieć otaczający je świat; 
• dostosowanie do różnic sensorycznych – jeśli dziecko jest wrażliwe na dźwięki, dorosły może używać spokojnego głosu lub wykorzystać ulubione dźwięki dziecka do wspólnej zabawy.
  

Aby Floortime była skuteczna, konieczne jest stworzenie wspierającego środowiska – miejsca wolnego od nadmiernych bodźców, gdzie dziecko poczuje się bezpiecznie i nic nie przeszkodzi mu w eksploracji. Następnie należy obserwować zachowania i zainteresowania pacjenta, uczestnicząc w zabawie i stopniowo wprowadzać nowe elementy, które zachęcają do interakcji czy myślenia przyczynowo-skutkowego.  

Floortime nie ogranicza się jednak do formalnych sesji – jego techniki można wdrażać także w codziennych sytuacjach, takich jak wspólne posiłki czy wieczorne rytuały. Ważna jest także współpraca z terapeutami, którzy pomagają dostosować podejście do indywidualnych potrzeb dziecka. 

Floortime – szkolenie i porady dla rodziców 

Rodzice odgrywają kluczową rolę w metodzie Floortime, ponieważ to właśnie w codziennych interakcjach z najbliższymi dziecko rozwija swoje umiejętności społeczne, emocjonalne i komunikacyjne. Aby skutecznie wdrożyć tę metodę w domu, warto skorzystać ze wsparcia specjalistów oraz zdobyć praktyczną wiedzę na temat jej zasad. 

Konsultacje z terapeutami mogą pomóc dostosować techniki Floortime do indywidualnych potrzeb dziecka, a udział w szkoleniach i warsztatach pozwala rodzicom lepiej zrozumieć, jak angażować się w zabawę, podążać za dzieckiem i wspierać jego rozwój. 

Skuteczność metody Floortime – czy to naprawdę działa? 

Badania potwierdzają, że metoda Floortime skutecznie wspiera rozwój dzieci z autyzmem. Wyniki pokazują wyraźny postęp w funkcjonowaniu emocjonalnym, komunikacji oraz umiejętnościach życia codziennego dzieci uczestniczących w terapii. Matki zaangażowane w terapię podkreślają, że wspólna zabawa nie tylko wzmacnia więź, ale także pomaga dzieciom lepiej wyrażać emocje i potrzeby. Co ważne, badania nie wykazały żadnych zdarzeń niepożądanych zarówno u dzieci, jak i u dorosłych, co czyni tę metodę bezpieczną i przyjazną dla całej rodziny. 

Floortime działa, ponieważ podąża za naturalnym tempem dziecka, angażuje je w interakcję i rozwija kluczowe umiejętności bez presji czy schematów, co czyni ją skutecznym podejściem terapeutycznym. 

Bibliografia: 

1. Greenspan S., Wieder S. Dotrzeć do dziecka z autyzmem. Jak pomóc dzieciom nawiązywać relacje, komunikować się i myśleć., WUJ, Kraków, 2014. 
2. Divya K.Y. i inni, DIR/Floor Time in Engaging Autism: A Systematic Review. Iranian Journal of Nursing and Midwifery Research, 28 (2), 2023. 
3. Deb S.S. i inni, The effectiveness of parent training for children with autism spectrum disorder: A systematic review and meta-analyses. BMC Psychiatry, 20(1), Article 583, 2020. 
4. Mercer J., Examining DIR/Floortime™ as a treatment for children with autism spectrum disorders: A review of research and theory. Research on Social Work Practice, 27(5), 625-635, 2017. 
5. Pajareya K., Nopmaneejumruslers K., A pilot randomized controlled trial of DIR/FloortimeTM parent training intervention for pre-school children with autistic spectrum disorders. Autism, 15(5), 563-577, 2011. 
6. Wieder S., Greenspan S.I., Wspinaczka po symbolicznej drabinie w modelu DIR poprzez Floor Time/Interactive Play. Autism , 7 (4), 425-435, 2003. 
7. Mercer J., Badanie DIR/Floortime TM jako metody leczenia dzieci z zaburzeniami ze spektrum autyzmu: przegląd badań i teorii. Badania nad praktyką pracy socjalnej, 27 (5), 625-635, 2017.