Metoda opcji – podejście w terapii zaburzeń ze spektrum autyzmu 

W ostatnich latach w środowisku terapeutycznym coraz większą uwagę zyskują nowatorskie sposoby wsparcia dzieci z zaburzeniami ze spektrum autyzmu. Jedną z nich jest metoda opcji. Koncentruje się ona na wzmacnianiu autonomii, rozwijaniu umiejętności komunikacyjnych oraz społecznych poprzez umożliwienie pacjentowi dokonywania świadomych wyborów. Choć nadal wymaga badań, wstępne wyniki sugerują, że wdrożenie jej może znacząco poprawić jakość życia.  

Czym jest metoda opcji? 

Metoda opcji (in. metoda Son-Rise) została opracowana przez Barry’ego i Suzi Kauffmanów, którzy sami byli rodzicami dziecka autystycznego. Jest to zestaw technik terapeutycznych, który skupia się na nawiązywaniu kontaktu z dzieckiem w bezpiecznej, specjalnie przygotowanej przestrzeni (ten element został później zaczerpnięty także przez metodę 3I). 

Bezwzględnie akceptuje się tu wszystkie zachowania malucha i podąża za nim, naśladuje je. Dziecko staje się tu aktywne właśnie dzięki umożliwieniu dokonywania wyborów. Dzięki tej metodzie pacjent przestaje wyłącznie biernie odbierać otoczenie, a staje się aktywnym uczestnikiem procesu terapeutycznego.  

Metoda opcji jest bardzo podobna do metody 3I. W tej pierwszej jednak bardzo istotna jest rola rodziców. Aby mogli oni aktywnie uczestniczyć w bardzo intensywnej terapii (trwającej po 8 godzin dziennie), odbywają tygodniowe szkolenie, którego celem jest wprowadzenie do tematu. Sami również korzystają z psychoterapii, aby jak najlepiej pomóc swojemu dziecku. 

Podstawowe założenia metody opcji 

Metoda opcji kładzie nacisk na umożliwienie dziecku dokonywania wyborów, co sprzyja jego zaangażowaniu w proces terapeutyczny i rozwijaniu umiejętności podejmowania decyzji. Dzięki temu maluch stopniowo uczy się samodzielności i zyskuje większą kontrolę nad swoim otoczeniem, co pozytywnie wpływa na jego pewność siebie. 

Kolejnym istotnym elementem tej metody jest indywidualne podejście do terapii. Każde dziecko ma inne potrzeby, możliwości i tempo rozwoju, dlatego techniki terapeutyczne muszą być dostosowane do jego unikalnych cech. Terapeuci nie stosują jednolitego schematu działania, lecz elastycznie dopasowują strategię w zależności od reakcji i postępów. 

Nieodłącznym elementem metody opcji jest systematyczna ocena postępów. Regularne monitorowanie efektów terapii pozwala na bieżąco modyfikować stosowane techniki i dostosowywać je do zmieniających się potrzeb dziecka. Dzięki temu terapia dynamicznie ewoluuje, co zwiększa jej skuteczność. 

W metodzie opcji ogromnie ważne jest też zaangażowanie rodziców. Uczestnictwo opiekunów w procesie terapeutycznym nie tylko wzmacnia relację między nimi a dzieckiem, ale także umożliwia kontynuowanie działań terapeutycznych w warunkach domowych. Współpraca z rodziną sprawia, że efekty terapii są trwalsze i zauważalne w codziennym funkcjonowaniu dziecka. 

Zalety i ograniczenia metody opcji 

Metoda opcji sprzyja rozwojowi samodzielności i pewności siebie, ponieważ umożliwia dokonywanie wyborów, co z kolei wpływa na zwiększenie zaangażowania w proces terapeutyczny. Terapia oparta na tej metodzie jest indywidualizowana, co pozwala na dostosowanie działań do unikalnych potrzeb każdego pacjenta, a aktywne włączanie rodziców dodatkowo wzmacnia efekty interwencji poprzez kontynuację działań terapeutycznych w środowisku domowym.  

Niemniej metoda opcji ma również pewne ograniczenia:  

• skuteczność interwencji w dużej mierze zależy od konsekwencji i pełnego zaangażowania zarówno ze strony specjalistów, jak i rodziców, co nie zawsze jest łatwe do osiągnięcia, indywidualne różnice między dziećmi sprawiają, że efekty terapii są niekiedy bardzo zróżnicowane. Nie można więc oczekiwać tego samego w analogicznym czasie u dwojga maluchów, 
• konieczność ciągłego monitorowania postępów i elastycznego dostosowywania strategii wymaga znacznych nakładów czasowych i organizacyjnych. 

Bibliografia: 

1. Gardziel A., Ozaist P., Sitnik E., Metoda 3I w terapii zaburzeń spektrum autystycznego, Psychoterapia 2017, nr 1 (172), s. 37-45. 
2. Glac I., Przegląd wybranych metod pracy z dziećmi z autyzmem w wieku wczesnoszkolnym, Homo et Societas 2018, nr 3, s. 48-59. 
3. Siemiątkowska-Sujka J, Model SCERTS w terapii i edukacji dzieci z zaburzeniami ze spektrum autyzmu, Psychiatria 2019, nr 16(4), s. 247-254. 
4. Świgost M., Kromka M., Dialog z dzieckiem chorującym na autyzm – Metoda 3I, Edukacja elementarna 2013, s. 57-69.