Metody terapii raka prostaty. Leczenie tradycyjne i nowoczesne

Nowotwory gruczołu krokowego, ze względu na swój zróżnicowany przebieg wymagają szczególnie starannego doboru procedur terapeutycznych. Dostępne terapie obejmują metody tradycyjne, np. operację lub środki farmakologiczne, a także nowoczesne – immunoterapię czy terapię celowaną. Jak się leczy raka prostaty?

Jakie są dostępne metody leczenia raka prostaty? 

Istnieje kilka metod leczenia raka prostaty, a ich wybór jest uzależniony od przebiegu i stopnia zaawansowania choroby, a także wieku chorego. W przypadku łagodnych postaci nowotworu najważniejsza jest obserwacja, w tym regularne monitorowanie poziomu PSA, czyli antygenu swoistego dla gruczołu krokowego. Terapię wprowadza się dopiero w momencie, w którym nowotwór zaczyna postępować. Trzy główne sposoby leczenia raka prostaty to operacja, radioterapia oraz terapia farmakologiczna. 

Rak prostaty – leczenie chirurgiczne 

Operację wykonuje się zwykle u pacjentów młodszych, gdy spodziewany czas przeżycia wynosi ponad 10 lat, a także, jeśli nie pojawiły się przerzuty. Polega ona na usunięciu gruczołu krokowego, pęcherzyków nasiennych i węzłów chłonnych w miednicy. 

Skuteczność zabiegu ocenia się również poprzez badanie poziomu PSA – jego spadek świadczy o powodzeniu leczenia raka prostaty. W przypadku braku oczekiwanego efektu konieczne jest zastosowanie terapii uzupełniającej, najczęściej za pomocą środków farmakologicznych lub radiologicznych. 

Leczenie farmakologiczne raka prostaty 

Farmakoterapia stosowana jest głównie, gdy nowotwór jest w bardziej zaawansowanym stadium lub gdy leczenie radykalne nie jest możliwe. Jej podstawowym elementem jest tzw. deprywacja androgenów, mająca na celu obniżenie poziomu testosteronu, który stymuluje wzrost komórek nowotworowych. 

Najskuteczniejszą metodą hormonalnego leczenia raka prostaty pozostaje orchiektomia, czyli chirurgiczne usunięcie jąder, choć zabieg ten bywa kontrowersyjny ze względu na swoje konsekwencje. Jeśli pacjent nie wyrazi na niego zgody, stosuje się terapię lekami, które hamują produkcję testosteronu przez jądra. Należą do nich np.: 

• goserelina, 
• leuprorelina, 
• tryptorelina, 
• buserelina. 

Dodatkowo leczenie hormonalne raka prostaty uzupełnia się przy pomocy antyandrogenów, czyli substancji konkurujących z hormonami męskimi (w tym testosteronem) o wiązanie do receptora androgenowego. Leki te dzielą się na: 

• steroidowe – są obecnie rzadziej stosowane ze względu na duże ryzyko działań niepożądanych i coraz większą dostępność nowszych metod terapeutycznych. Leki te to np. cyproteron, medroksyprogesteron, megestrol, 
• niesteroidowe – są znacznie bezpieczniejsze niż poprzednicy. Należą do nich np. flutamid, bikalutamid, enzalutamid. 

Niestety nowotwór gruczołu krokowego wykazuje zdolność do rozwijania oporności na leczenie, dlatego czasami choroba postępuje mimo stosowania farmakoterapii. Ten typ raka jest nazywany opornym na kastrację i często powoduje on przerzuty do kości. 

Jak długo trwa leczenie hormonalne raka prostaty? To indywidualna kwestia, która zależy od tego, jak pacjent reaguje na terapię. Zazwyczaj stosuje się ją tak długo, jak długo przynosi poprawę, czasem nawet do końca życia. Jednak w przypadku przerzutów lub nabycia odporności na hormonoterapię, konieczna jest modyfikacja leczenia, np. uzupełnienie o chemioterapię. 

Radioterapia raka prostaty. Leczenie promieniowaniem 

Radioterapia raka prostaty może być realizowana na kilka sposobów: 

• teleradioterapia – źródło promieniowania znajduje się poza ciałem pacjenta, a jego wiązki są ustawiane precyzyjnie w miejsce objęte nowotworem tak, by jak najmniej uszkodzić okoliczne tkanki, 
• brachyterapia – substancja radioaktywna jest zamknięta w specjalnych igłach, które są umieszczane bezpośrednio w guzie lub w jego pobliżu, 
• terapia radiofarmaceutyczna, czyli leczenie radem raka prostaty – wykorzystuje się tu izotop radu Ra-223. Podawany dożylnie, gromadzi się w obszarach objętych chorobą i niszczy komórki nowotworowe. 

Nowe metody leczenia raka prostaty z przerzutami 

W ostatnich latach pojawiły się nowe metody leczenia raka prostaty, zwłaszcza jego postaci zaawansowanej. Jedną z nich jest terapia celowana, która jednak może być przeprowadzana wyłącznie u wąskiej grupy pacjentów, u których nowotwór ma konkretną mutację genetyczną. 

Inną metodą jest immunoterapia, która do walki z rakiem wykorzystuje układ odpornościowy. Stosowane substancje usprawniają mechanizmy obronne organizmu, dzięki czemu sprawniej rozpoznaje i niszczy komórki nowotworowe. Inne metody leczenia raka prostaty, które obecnie są testowane w badaniach klinicznych, to m.in.: 

• kriochirurgia, 
• terapia ultradźwiękami, 
• radioterapia protonowa, 
• laseroterapia. 

Bibliografia: 

1. Borówka A., Chłosta P., Dobruch J., Leczenie hormonalne chorych na raka gruczołu krokowego, Przegląd Urologiczny 2011, 1(65). 
2. https://www.cancer.gov/types/prostate/patient/prostate-treatment-pdq#_142 [dostęp 27.03.2025]. 
3. Wardecki D., Dołowy M., Rak prostaty – aktualne możliwości terapeutyczne, Farmacja Polska 2022, 78: 268-276.