Miedź – właściwości, źródła nadmiar i niedobór w organizmie

Miedź to niezbędny minerał w naszym organizmie. Jest naturalnie obecny w niektórych produktach spożywczych a także jako suplement diety. Jest zaangażowany w produkcję energii, metabolizm żelaza, aktywację neuropeptydu, syntezę tkanki łącznej i syntezę neuroprzekaźników. Niedobór miedzi, a także nadmiar miedzi oddziałują negatywnie na organizm.

Miedź – co to?

Miedź to pierwiastek z grupy metali przejściowych. Miedź występuje powszechnie w skorupie ziemskiej, gdzie spotkać można ją w postaci rud miedzi czy w formie czystego minerału. Pierwiastek ten znajduje szerokie zastosowanie w produkcji kabli elektrycznych, wykorzystywany jest jako metal tworzący stopy, ponadto miedź stosowana jest jako barwnik.

Właściwości miedzi

Miedź to pierwiastek powszechnie występujący w przyrodzie, natomiast miedź w organizmie człowieka występuje w śladowych ilościach. Rolą miedzi jest m. in.:

• wspomaganie wchłaniania i przemian żelaza oraz witaminy C
• udział syntezie i funkcjonowaniu hemoglobiny w czerwonych krwinkach
• produkcja białek skóry i tkanki łącznej – kolagenu i elastyny
• produkcja barwnika skóry i włosów – melaniny
• synteza hormonów, m.in. dopaminy i noradrenaliny
• synteza enzymów neutralizujących wolne rodniki
• budowa osłonek mielinowych komórek nerwowych
• przemiany związków tłuszczowych.

Dzienne zapotrzebowanie na miedź

Dobowe zapotrzebowanie na miedź zależy od przedziału wiekowego i wynosi odpowiednio:

• dzieci w wieku 1 – 3 lat – 340 mikrogramów
• dzieci w wieku 4 – 8 lat – 440 mikrogramów
• dzieci w wieku 9 – 13 lat – 700 mikrogramów
• młodzież w wieku 14 – 18 lat – 890 mikrogramów
• dorośli – 700 mikrogramów.

Zwiększone zapotrzebowanie na miedź

Zwiększonemu zapotrzebowaniu na miedź sprzyja dieta bogata w cukry. Kolejne czynniki mogące zwiększać zapotrzebowanie na miedź to nadmierne dawki suplementów z witaminą C, cynkiem i wapniem, choroba Crohna, celiakia oraz zaburzenia wchłaniania.

Źródła miedzi w diecie

Najbogatsze dietetyczne źródła miedzi to:

• wątroba i nerki
• owoce morza: małże, homary, ostrygi
• mięso
• orzechy
• warzywa
• pełnoziarniste produkty zbożowe
• nasiona roślin strączkowych
• suszone owoce, m.in. morele i śliwki
• orzechy i pestki
• pomidory
• zielone warzywa
• grzyby
• kakao
• czarny pieprz
• żeń-szeń.

Niedobór miedzi w organizmie

Przyczyną zbyt niskiego poziomu miedzi w organizmie może być niewłaściwie zbilansowana dieta, stosowanie suplementów zmniejszających przyswajalność miedzi (cynk, fluor, kadm) czy przewlekłe biegunki. Objawy niedoboru miedzi to:

• osłabiona regeneracji tkanki łącznej – zmniejszona elastyczność skóry, ścięgien, ścian naczyń krwionośnych
• łamliwość i wyblakły kolor włosów
• zaburzenia gospodarki lipidowej – rozwój miażdżycy i chorób serca
• nadciśnienie i arytmia
• anemia
• migreny
• choroby układu krążenia i nerek
• osteoporoza
• obniżenie poziomu estrogenu i zaburzenia płodności.

Nadmiar miedzi w organizmie

Nadmiar miedzi zazwyczaj towarzyszy chorobie Wilsona, czyli schorzeniu genetycznemu polegającemu na kumulowaniu się miedzi w narządach wewnętrznych. Objawy nadmiaru miedzi to:

• nudności
• wymioty
• bóle brzucha i mięśni
• zwiększenie wydzielania estrogenu, a w rezultacie objawy zespołu napięcia przedmiesiączkowego
• uszkodzenie wątroby.

Bibliografia:

Gaetke L. i in., Copper: Toxicological relevance and mechanisms; Arch Toxicol Nov 2014.