Mięsień dwugłowy uda – budowa, funkcje, ćwiczenia

Mięsień dwugłowy uda to mięsień zlokalizowany w tylnej części uda. Zbudowany jest z dwóch części. Jest to mięsień postawny, co oznacza, że wpływa na utrzymanie prawidłowej postawy ciała. Naderwanie mięśnia dwugłowego uda skutkuje pojawieniem się bólu i ograniczenia zakresu ruchu stawu. Aby uniknąć kontuzji i osłabienia mięśnia, warto regularnie wykonywać ćwiczenia na dwugłowe uda. Poza mięśniem dwugłowym ud, w ciele człowieka występuje także mięsień dwugłowy ramienia.

Mięsień dwugłowy uda – budowa i lokalizacja

Mięsień dwugłowy to jeden z największych mięśni kończyny dolnej, który zlokalizowany jest w tylnej części uda. Wraz z mięśniem półbłoniastym oraz mięśniem półścięgnistym, mięsień dwugłowy uda tworzy tylną część uda i mięśnie te określane są mianem grupy kulszowo – goleniowej. Mięsień dwugłowy – jak wskazuje jego nazwa – zbudowany jest z dwóch głów, czyli dwóch części. Głowa długa przebiega nad stawem biodrowym i kolanowym, a głowa krótka przebiega tylko nad stawem kolanowym. Dokładny przebieg głowy długiej i krótkiej mięśnia dwugłowego uda jest następujący:

• głowa długa mięśnia dwugłowego ma przyczep na tylnej powierzchni guza kulszowego miednicy oraz przebiega nad stawami biodrowymi kolanowym, docierając do głowy krótkiej mięśnia
• głowa krótka mięśnia dwugłowego rozpoczyna swój przebieg od wargi bocznej kresy chropowatej, zlokalizowanej na tylnej powierzchni trzonu kości udowej i na przegrodzie międzymięśniowej bocznej uda; następnie przebiega nad stawem kolanowym.

Obydwie głowy mięśnia dwugłowego przyczepione są do bocznej powierzchni głowy kości strzałkowej. W skład mięśnia dwugłowego wchodzą także trzy kaletki maziowe. Kaletka górna położona jest między ścięgnami początkowymi mięśni grupy tylnej uda. Kaletka druga nie występuje u każdej osoby i zlokalizowana jest między ścięgnem mięśnia dwugłowego a głową boczną mięśnia brzuchatego łydki i mięśniem podeszwowym. Z kolei kaletka trzecia, zwana kaletką podścięgnową dolną występuje między ścięgnem mięśnia dwugłowego uda a więzadłem pobocznym strzałkowym. Mięsień dwugłowy uda unerwiony jest przez nerw kulszowy. Przednia część nerwu kulszowego, czyli nerw piszczelowy odpowiada za unerwienie głowy długiej mięśnia, natomiast nerw strzałkowy (tylna część nerwu kulszowego) unerwia krótką głowę mięśnia dwugłowego. Za ukrwienie mięśnia odpowiada tętnica podkolanowa, tętnice przeszywające oraz tętnica okalająca udo przyśrodkowa.

Funkcje mięśnia dwugłowego uda

Podstawową funkcją mięśnia dwugłowego uda jest utrzymanie równowagi ciała oraz umożliwienie wykonania wielu ruchów kończyny dolnej. Mięsień ten uczestniczy w następujących ruchach:

• zginanie stawu kolanowego,
• zginanie stawu biodrowego,
• rotowanie kolana na zewnątrz,
• rotowanie i przywodzenie uda,
• obniżanie i unoszenie miednicy.

Naderwanie mięśnia dwugłowego uda i inne urazy

Zarówno podczas wykonywania codziennych czynności, jak i w czasie treningu może dojść do powstania urazów mięśnia dwugłowego uda. Najczęściej kontuzje te mają charakter naciągnięcia, naderwania, stłuczenia czy zerwania mięśnia. Naderwanie mięśnia dwugłowego uda powstaje wówczas, gdy co najmniej 5% włókien mięśniowych ulega uszkodzeniu. Gdy pojawi się naderwanie mięśnia dwugłowego uda objawy to przede wszystkim ból mięśnia zlokalizowany z tyłu uda, a także obrzęk i tkliwość mięśnia. W podobny sposób objawiają się także inne urazy mięśnia dwugłowego. O stłuczeniu mięśnia mówimy wówczas, gdy uszkodzona zostaje tkanka podskórna oraz naczynia krwionośna. Z kolei w przebiegu naciągnięcia mięśnia dochodzi do przesunięcia włókien mięśniowych względem siebie. Najpoważniejszy uraz to zerwanie mięśnia dwugłowego uda, gdy włókna mięśniowe zostają całkowicie przerwane.

Mięsień dwugłowy uda – ćwiczenia

Ćwiczenia na mięsień dwugłowy uda mają za zadanie wzmocnić mięsień oraz zminimalizować ryzyko powstania urazów mięśnia. Ważne jest, aby wykonywać zarówno ćwiczenia wzmacniające, jak i rozciągające mięśnie dwugłowe.

Jak wzmocnić mięsień dwugłowy uda? Najskuteczniejsze ćwiczenia mięśnia dwugłowego uda to:

• przysiady,
• wykroki,
• martwy ciąg na lekko ugiętych nogach,
• wymachy nóg w tył,
• unoszenie bioder w pozycji leżącej,
• odciąganie nogi w leżeniu.

A jak rozciągnąć mięsień dwugłowy uda? Po każdym treningu mięśni ud wskazane jest wykonanie serii ćwiczeń rozciągających. Oto przykłady kilku z nich:

• w pozycji siedzącej na podłodze z wyprostowanymi nogami należy wykonać skłon w przód, zbliżając tułów do ud;
• w pozycji siedzącej na podłodze z wyprostowanymi nogami należy ugiąć jedną nogę w kolanie i oprzeć na udzie wyprostowanej nogi, pochylając się do przodu;
• w pozycji leżącej na plecach należy ugiąć jedną nogę w kolanie i przyciągnąć ją do klatki piersiowej, chwytając dłońmi pod udem;
• stojąc na jednej nodze należy ugiąć drugą nogę w kolanie i oprzeć ją o udo wyprostowanej nogi, pochylając się do przodu;
• stojąc w rozkroku należy trzymać z przodu wyprostowaną nogę, a drugą nogę lekko ugiętą należy opierać z tyłu; następnie należy pochylić się w kierunku wyprostowanej nogi, opierając się dłońmi na kości piszczelowej.

Mięsień dwugłowy ramienia

Mięsień dwugłowy ramienia, czyli biceps to mięsień umożliwiający ruchy stawu ramiennego oraz łokciowego. W skład mięśnia dwugłowego ramienia wchodzą dwie głowy:

• głowa długa ciągnie się od guzka nadpanewkowego łopatki oraz obrąbka stawowego, przebiegając następnie do boku, przez bruzdę międzyguzkową kości ramiennej;
• głowa krótka przebiega od wyrostka kruczego łopatki, po czym biegnie w dół łącząc się z głową długą i tworząc wrzecionowaty brzusiec.

W skład mięśnia dwugłowego ramienia wchodzą także kaletki: kaletka dwugłowo – promieniowa oraz kaletka łokciowa międzykostna. Biceps unerwiany jest przez nerw mięśniowo – skórny, a za ukrwienie mięśnia dwugłowego ramienia odpowiadają gałązki tętnicy ramiennej i tętnicy pachowej.

Funkcją mięśnia dwugłowego ramienia jest umożliwienie podnoszenia ramienia do przodu, wykonywania ruchów odwodzących i przywodzących ramienia oraz rotacji. Biceps umożliwia ponadto zginanie stawu łokciowego i ruchy odwracania przedramienia na zewnątrz.

Najczęstsze kontuzje to naderwanie mięśnia dwugłowego ramienia, a także zapalenie mięśnia. Pojawia się wówczas ból mięśnia oraz ograniczenie ruchomości kończyny górnej. W celu wzmocnienia bicepsów zalecane są regularne ćwiczenia na mięsnie dwugłowe ramienia. Najbardziej znane ćwiczenia wzmacniające bicepsy to uginanie sztangi w wąskim lub szerokim chwycie stojąc, uginanie ramion z hantlami siedząc czy uginanie ramion z linkami wyciągu dolnego.

Bibliografia:
Bochenek A., Anatomia człowieka; Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2020