Mięsień trójgłowy ramienia – budowa, przyczepy, ćwiczenia

Mięsień trójgłowy ramienia (triceps) jest jednym z ważnych elementów budowy kończyny górnej. U osób trenujących, zarys mięśnia mający kształt podkowy, często dobrze widać przez skórę. Z tego powodu ćwiczenia na triceps są bardzo popularne wśród osób korzystających z siłowni. W tym artykule przybliżamy podstawowe informacje o anatomii (w tym o przyczepach) mięśnia trójgłowego ramienia oraz jego funkcjach.

Co to jest mięsień trójgłowy ramienia (triceps)?

Mięsień trójgłowy ramienia, inaczej nazywany tricepsem, jest jednym z dużych mięśni budujących kończynę górną. Tworzy grupę tylną mięśni ramienia, obejmując prawie całą długość kości ramiennej i kończąc się na górnej części kości łokciowej. Główną funkcją mięśnia trójgłowego ramienia jest prostowanie w stawie łokciowym.

Budowa i przyczepy mięśnia trójgłowego ramienia

W budowie mięśnia trójgłowego ramienia wyróżniamy:

• głowę długą, która biegnie od guzka podpanewkowego łopatki;
• głowę boczną, rozpoczynającą się na powierzchni tylnej i bocznej kości ramiennej (powyżej bruzdy nerwu promieniowego) oraz na przegrodzie międzymięśniowej bocznej;
• głowę przyśrodkową, biegnącą od powierzchni tylnej kości ramiennej poniżej bruzdy nerwu promieniowego i od przegrody międzymięśniowej bocznej.

W anatomii tricepsa mamy więc trzy różne przyczepy w górnej części ramienia. Głowy mięśnia trójgłowego ramienia kończą swój bieg jednym wspólnym przyczepem znajdującym się na powierzchni tylnej wyrostka łokciowego kości łokciowej.

Unerwienie i unaczynienie mięśnia trójgłowego ramienia

Mięsień trójgłowy ramienia jest unerwiony przez odgałęzienia nerwu promieniowego. Tlen i składniki odżywcze docierają do tricepsa za pośrednictwem naczyń odchodzących od tętnicy ramiennej (tętnica głęboka ramienia, tętnice poboczne łokciowe) oraz od tętnicy pachowej.

Funkcje mięśnia trójgłowego ramienia

Wszystkie głowy tricepsa działają wspólnie pełniąc podstawową funkcję mięśnia trójgłowego – prostowanie przedramienia w stawie łokciowym. Jest to rola przeciwna do wykonywanej przez biceps (mięsień dwugłowy ramienia), główny zginacz w tym obszarze anatomicznym.

Głowę boczną uznaje się za najsilniejszą ze wszystkich głów tricepsa. Razem z głową przyśrodkową aktywuje się w czasie wyprostu przedramienia w stawie łokciowym, kiedy przedramię jest supinowane lub pronowane.

Głowa długa mięśnia trójgłowego ramienia może kurczyć się niezależnie od pozostałych. Ze względu na miejsce przyczepu na łopatce dodatkowo bierze ona udział w stabilizowaniu kości ramiennej, zapobiegając jej dyslokacji. Ta część tricepsa pełni również bardzo ważne funkcje związane z prostowaniem i przywodzeniem w stawie ramiennym.

Ćwiczenia na mięsień trójgłowy ramienia

Ćwiczenia na triceps pozwalają na zwiększenie siły rąk i uwidocznienie zarysów mięśni. Tę partię ciała najczęściej trenuje się z wykorzystaniem ciężarów lub na wyciągach, ponieważ znacznie ułatwia to wyizolowanie mięśnia w danym ruchu. Wykorzystanie specjalistycznego sprzętu nie jest jednak konieczne.

Poniżej znajdziesz listę przykładowych ćwiczeń angażujących mięsień trójgłowy ramienia:

• pompki w wąskim rozstawie rąk,
• wyciskanie francuskie sztangi w pozycji leżącej,
• ściąganie liny wyciągu górnego w pozycji stojącej,
• pompki na poręczach,
• pompki w podporze tyłem,
• podciąganie na drążku.

Uszkodzenia mięśnia trójgłowego ramienia

Uszkodzenia mięśnia trójgłowego ramienia najczęściej związane są z intensywnym uprawianiem sportu i przetrenowaniem. W praktyce klinicznej obserwuje się je zazwyczaj u mężczyzn w wieku 30-40 lat. Główne problemy z tricepsem to zapalenie oraz naderwanie lub zerwanie mięśnia.

Zapalenie mięśnia trójgłowego ramienia

Zapalenie mięśnia trójgłowego ramienia pojawia się w następstwie przeciążenia. Problem dotyczy przede wszystkim sportowców. Objawami zapalenia mięśnia trójgłowego ramienia są przewlekły ból tylnej części łokcia nasilający się przy aktywnym wyproście oraz osłabienie siły tricepsa.

Jak leczyć zapalenie mięśnia trójgłowego? Odpoczynek i zastosowanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych zwykle wystarcza, jeśli problem nie jest nasilony. W cięższych przypadkach stosuje się unieruchomienie kończyny z użyciem szyny (typowo na około cztery tygodnie), po którym następuje stopniowy powrót do wykonywania tolerowanych ruchów.

Naderwanie i zerwanie mięśnia trójgłowego ramienia

Naderwanie i zerwanie mięśnia trójgłowego ramienia są rzadkimi urazami, których najczęściej doświadczają osoby przyjmujące sterydy anaboliczne. Typowo uszkodzenie pojawia się w następstwie upadku na wyprostowaną rękę lub bezpośredniego uderzenia w ścięgno tricepsa. Objawy zerwanego mięśnia trójgłowego ramienia to ból oraz obrzęk w tylnej części łokcia. Towarzyszy im brak zdolności do wyprostu w stawie przy zastosowaniu oporu.

Jak leczyć zerwany lub naderwany mięsień trójgłowy ramienia? Najczęściej rekomenduje się wykonanie zabiegu chirurgicznego. Terapia poprzez unieruchomienie jest zarezerwowana dla pacjentów z częściowym zerwaniem tricepsa, u których uraz nie spowodował znacznej utraty funkcji mięśnia.

Bibliografia:

1. Tiwana M. S, Sinkler M. A., Bordoni B. (2021) Anatomy, Shoulder and Upper Limb, Triceps Muscle, StatPearls.
2. Dunn J. C., Kusnezov N., Fares A. i wsp. (2017) Triceps Tendon Ruptures: A Systematic Review, Hand (N Y), 12(5): 431-438.