Mięśniaki macicy – jak wyglądają objawy? Mięśniaki macicy a ciąża

Mięśniaki macicy budzą strach. Kojarzą się z rakiem, bólem, koniecznością operacji wycięcia macicy. Ten strach ma wielkie oczy, bo zwykle leczenie i rokowanie nie jest drastyczne. Jakie objawy dają mięśniaki macicy? Jakie są ich przyczyny? Jak leczyć mięśniaki i czy zioła mogą być skuteczne? Ginekolog wyjaśnia, czy mięśniaki mogą stanowić zagrożenie dla życia, zdrowia lub ciąży. 

Mięśniaki macicy – objawy

Mięśniaki macicy to dolegliwość zdradliwa. Nie zawsze dają objawy, a te symptomy, które się pojawiają, mogą być niejednoznaczne. Najczęściej kobiety narzekają na bóle w dole brzucha, obfite krwawienie miesięczne, niekiedy ze skrzepami, krwawienie między miesiączkami, bolesne stosunki. U co najmniej połowy kobiet mięśniaki macicy nie dają żadnych objawów.

Z uwagi na budowę i właściwości rozróżnia się nawet kilkanaście typów mięśniaków. Mięśniaki podsurowicówkowe mogą nie dawać żadnych objawów lub powodują bóle w miejscach niekojarzących się z problemami ginekologicznymi. Pacjentki mogą skarżyć się na bóle pleców z powodu ucisku na nerwy. U niektórych guzy bywają tak duże, że zwiększają obwód brzucha.

Mięśniaki w ścianie macicy (śródścienne) również mogą rozwijać się bezobjawowo lub powodować ból podobny do rwy kulszowej, uczucie parcia na pęcherz lub na stolec. W przypadku mięśniaków podśluzówkowych, rozwijających się wewnątrz macicy, objawy są najmocniej odczuwalne. U pacjentek pojawiają się bardzo bolesne i bardzo obfite krwawienia, zarówno miesiączkowe, jak i w środku cyklu. W krwi miesięcznej pojawiają się skrzepy.

Mięśniaki macicy – przyczyny

Przyczyny, dlaczego powstają mięśniaki, nie są do końca wyjaśnione. Zauważono związki wysokiego poziomu estrogenów z powstawaniem mięśniaków. Jednak znane są liczne przypadki osób z wysokimi estrogenami lub nadwrażliwością komórek na estrogeny, u których nie dochodzi do rozwoju mięśniaków.

Pojawianie się mięśniaków wiązano także z miesiączkowaniem przed 10 rokiem życia, ale i to nie jest regułą. Mięśniaki zdarzają się częściej u kobiet otyłych lub z nadwagą. Każde dodatkowe 10 kilogramów to zwiększone o 20 proc. ryzyko powstawania mięśniaków. Zauważono, że późniejszy spadek wagi nie działa jednak „leczniczo”. Dlatego podstawę powinna stanowić profilaktyka, czyli uniknięcie zwiększenia masy ciała.

Prawdopodobnie znaczenie mają również uwarunkowania genetyczna, zauważono, że skłonność do powstawania mięśniaków bywa dziedziczona. Mięśniaki mogą pojawić się także w miejscu po łyżeczkowaniu, jako reakcja na uraz. Mięśniaki nie dają jednak przerzutów.

Mięśniaki macicy – leczenie

Mięśniaki to guzy, ale w 99 proc. są one jednak łagodne. Tylko 1 proc. ulega zezłośliwieniu i przekształca się w mięsaka gładkokomórkowego. Leczenie mięśniaków jest zależne od tego, czy dają one objawy. Sam fakt, że są obecne, nie powoduje konieczności wdrożenia terapii czy operacji. Wymagana jest jednak obserwacja, regularna kontrola w celu sprawdzenia, czy mięśniaki rosną lub ich przybywa.

Jeśli tak się dzieje, wtedy trzeba działać. Jak? Na początek możliwa jest farmakoterapia, a także leczenie za pomocą octanu uliprystalu, który może działać również jako awaryjna antykoncepcja. Często stosowane są również zabiegi miomektomii, czyli wyłuszczania mięśniaków, rezonans magnetyczny, laparoskopia, histerskopia, embolizacja tętnic macicznych.

– Jeśli pacjentka nie może zajść w ciążę, ma też długie i intensywne krwawienie miesiączkowe, to zawsze jest wskazanie, żeby taki mięśniak usunąć – mówi ginekolog, dr n. med. Agnieszka Nalewczyńska.

W skrajnych przypadkach potrzebna jest histerektomia – zabieg wycięcia macicy. Nie każdy mięśniak wymaga usunięcia, jednak mając je, nie wolno zaniechać regularnych wizyt u ginekologa.

– Jeśli mięśniaki są tak umiejscowione, że pacjentka rzeczywiście ma objawy uciskowe, czyli na przykład nietrzymanie moczu, zaparcia, dolegliwości bólowe, wykrwawianie się, to zawsze jest to przyczynek do usunięcia – zauważa ginekolog, dr n. med. Agnieszka Nalewczyńska. – Oczywiście mamy w tej chwili leki, które mogą zachowawczo, czyli nieoperacyjnie pomóc. Są nawet takie programy badawcze, w których możemy podać odpowiednie leki. Można podejmować też leczenie operacyjne. Natomiast usunięcie całej macicy jest jednak ostatecznością. Jest to dosyć okaleczające też psychicznie dla pacjentki. Ale rzeczywiście, gdy mięśniaków jest dużo i towarzyszą im uciążliwe objawy, to wtedy nie ma wyjścia i dokonujemy takiego zabiegu.

Mięśniaki macicy – zioła

Coraz więcej osób docenia medycynę naturalną. Odchodzą od farmakologicznych metod leczenia w stronę ziołolecznictwa. Czy na mięśniaki też można znaleźć skuteczne zioła? Uważa się, że korzystnie mogą działać: skrzyp, kłącze pięciornika kurze ziele, ziele jemioła, rdest ostrogorzki, kora kaliny koralowej, kwiat kasztanowca, liście brzozy i liście borówki czarnej. Niektórzy polecają również tasznik.

Można znaleźć też gotowe mieszanki przeciwko mięśniakom. Mogą zawierać, oprócz wymienionych powyżej ziół, również liść babki lancetowatej, kwiat nagietka, lukrecję, krwawnik, korzeń mniszka i szałwię.

Zalecaną mieszankę, po zaparzeniu, należy pić trzy razy dziennie, przed posiłkami, przez co najmniej 3-4 miesiące. Stosując ziołoterapię, nie wolno zaniedbywać regularnych wizyt u ginekologa. Jeśli badania nie wykażą poprawy, niezbędne będzie włączenie innych metod leczenia. Podane zioła działają korzystnie nie tylko w przypadku mięśniaków, lecz również u osób z obfitymi miesiączkami, przy zapaleniu przydatków i w infekcjach intymnych.

Mięśniaki macicy a ciąża

Mięśniaki macicy szczególnie niepokoją kobiety, które planują ciążę lub niespodziewanie dowiadują się o ciąży. Chociaż zwykle mięśniaki pojawiają się wraz z wiekiem, zdarzają się również u młodych kobiet. Ponadto, przesuwa się sukcesywnie wiek, w którym kobiety rodzą dzieci, co oznacza również zwiększone ryzyko.

Mięśniaki, w zależności od lokalizacji, mogą utrudnić zagnieżdżenie się zarodka lub doprowadzić do przedwczesnej straty ciąży.

– Niektóre mięśniaki mogą być usytuowane jak wkładki domaciczne, zamykać światło jamy macicy tak, że uniemożliwiają implantację zarodka – zauważa ginekolog, dr Nalewczyńska. – Taki mięśniak trzeba usunąć.

Jeśli jednak dojdzie do zapłodnienia, wykrycie mięśniaków już w trakcie ciąży utrudnia ich leczenie, gdyż zabieg lub wprowadzenie farmakoterapii mogłyby przyczynić się do straty ciąży lub innych szkód dla nienarodzonego dziecka.

W trakcie ciąży, wraz ze wzrostem macicy, wzrastają również mięśniaki. To może powodować powikłania nie tylko w ciąży, ale i po porodzie np. zintensyfikowane krwotoki. Jednak okres laktacji z kolei sprzyja ich zmniejszeniu lub nawet zanikowi.

Niebezpieczeństwo dla ciężarnych stanowią mięśniaki podśluzówkowe, które zabierają miejsce potrzebne do prawidłowego rozwoju płodu. Mogą przyczynić się do poronienia lub porodu przedwczesnego. Mięśniaki podśluzówkowe lub podsurownicówkowe mogą być połączone z macicą za pomocą szypuły, czyli pasma tkanki łącznej. Uszypułowane mięśniaki podśluzówkowe powodują poronienia. Podsurownicówkowe mięsaki, nawet uszypułowane, nie stanowią zagrożenia dla ciąży.

– W ciąży leczenie mieśniaków zależy od tego, gdzie są umiejscowione i jak się uwypuklają, jak duże są, podejmujemy decyzję, co robić. Zwykle nic nie robimy, tylko taką pacjentkę obserwujemy, bo nie chcemy zaburzyć cyklu wzrastania ciąży. Każda interwencja chirurgiczna może powodować większe ryzyko poronienia – podkreśla dr n. med. Agnieszka Nalewczyńska.