Mioklonie – czym są, jakie są ich przyczyny i objawy? Czy mioklonie świadczą o chorobie?

Mioklonie określa się również jako napadowe zaburzenia ruchowe występujące zarówno w warunkach fizjologicznych, jak i patofizjologicznych. Te nagłe, szarpiące i krótkie skurcze mogą dotyczyć pojedynczego mięśnia lub większej grupy.

Mioklonie mogą występować w niektórych sytuacjach codziennego życia (np. w nocy w czasie snu) lub stanowić objaw choroby. Zrywanie mięśniowe pojawia się zazwyczaj nagle i ma gwałtowny przebieg. Wyróżnia się także mioklonie samoistne, będące sygnałem niewłaściwego funkcjonowania układu nerwowego.

Przyczyny mioklonii

Nagłe skurcze mięśni pojawiające się w nocy podczas zasypiania to mioklonie przysenne. Występują od czasu do czasu u większości osób i towarzyszy im uczucie spadania. Badacze twierdzą, że mioklonie nocne mogą być związane ze spadkiem napięcia mięśniowego. Jeśli pojawiają się zbyt często, może to świadczyć o braku higieny snu, np. piciu napojów pobudzających lub spożywania obfitych posiłków tuż przed zaśnięciem. Zrywy mięśniowe mogą towarzyszyć również silnym emocjom. Mioklonie w nerwicy są dość częste, występują zwłaszcza w chwilach nasilenia stresu i napięcia emocjonalnego. Niedobór magnezu może doprowadzać do mioklonii powiek.

Epizodyczne skurcze mięśni mają także miejsce podczas fizjologicznej czkawki lub intensywnego wysiłku fizycznego. Zrywy mięśniowe mają zazwyczaj łagodny charakter, a ich dokładna przyczyna nie została dotychczas opisania. Nasilają się one nie tylko w stanach lękowych czy stresie, ale także przy długotrwałym zmęczeniu organizmu.

Mioklonie mogą także być objawem przewlekłych chorób układu nerwowego. Zalicza się do nich najczęściej padaczki (mioklonie padaczkowe), zespoły otępienne, toksoplazmozę, zatrucia niektórymi lekami, encefalopatię zakaźną, guzy rdzenia kręgowego, mocznicę, hipoksję oraz choroby spichrzeniowe.

Mioklonie o podłożu patofizjologicznym dzieli się na:

• mioklonie rdzeniowe,
• mioklonie korowe (są na ogół szybkie i krótkotrwałe),
• mioklonie pniowe (szybkie i rytmiczne),
• mioklonie podkorowe (określane też jako pozapiramidowe; są wolne i nieregularne).

Objawy mioklonii

Mioklonie mogą obejmować zarówno jeden mięsień, jak i całą grupę mięśniową. Pojawiają się jako pojedyncze szarpnięcie lub cała ich seria. Skurcze mięśni obejmują nie tylko kończyny dolne i górne, ale także barki, tułów oraz głowę. Częściej występują podczas spoczynku, głównie nocnego, jednak pojawiają się też w trakcie wykonywania jakiejś czynności lub tuż po niej. Wyzwalane są również przez bodźce świetlne, dźwiękowe, a nawet bólowe. Z boku wyglądają jak nagły zryw kończyn lub ich wstrząśnięcie.

Znacznie bardziej nasilona jest padaczka miokloniczna, która przybiera postać obustronnych skurczów mięśni, często skutkujących upadkiem dotkniętej nimi osoby.

Jakie są skutki mioklonii?

Mioklonie nie mają żadnych poważnych konsekwencji zdrowotnych, mogą jednak powodować wybudzanie się dziecka czy dorosłego ze snu. Czasami nawet wielokrotnie podczas jednej nocy. W związku z niewystarczającą ilością snu w ciągu dnia mogą pojawić się objawy niewyspania i rozdrażnienia, a także problemy z koncentracją oraz drażliwość. Uważa się, że mioklonie są dziedziczne, a zatem przekazywane wraz z genami.

Leczenie mioklonii

Lekarz rozpoznaje mioklonie poprzez przeprowadzenie wywiadu podmiotowego. Istotne mogą być informacje dotyczące rodzaju i ilości przyjmowanych leków, ponieważ niektóre środki wzmagają skurcze mięśni. Niewykluczone jest wykonanie dodatkowych badań laboratoryjnych, w tym morfologii (aby wykluczyć współwystępowanie chorób metabolicznych) bądź też elektroencefalografii (EEG).

Leczenie mioklonii uzależnione jest od ich rodzaju i przyczyny występowania. Jeśli są samoistne, to skuteczne leczenie nie istnieje. Jeżeli natomiast znana jest ich przyczyna, np. stres, nerwica lub niedobór magnezu, leczenie opiera się na zminimalizowaniu czynnika wywołującego skurcze albo suplementacji brakujących witamin i mikroelementów. Przy mioklonii jako symptomie innych chorób konieczne jest włączenie leczenia podstawowego w kierunku konkretnego schorzenia.

Efekt leczenia uzależnia się od wielu czynników, w tym od wieku i stanu zdrowia pacjenta, stopnia nasilenia objawów mioklonii czy też ich rodzaju i przyczyny. Na ogół ustępują po wdrożeniu leczenia na konkretną jednostkę chorobową. Jeśli tak się nie dzieje, podejrzewane jest uszkodzenie ośrodkowego układu nerwowego, co często nie pozwala na pełny powrót do zdrowia. W większości przypadków mioklonie można zminimalizować lub całkowicie usunąć.