Moczenie nocne u dzieci i dorosłych – przyczyny, leczenie

Moczenie nocne to problem dotyczący przede wszystkim dzieci, choć może dotykać także dorosłych. Nocne moczenie u dzieci może mieć charakter izolowany, ale też towarzyszyć nieprawidłowościom w funkcjonowaniu układu moczowego. Jakie są domowe sposoby na moczenie nocne u dzieci i dorosłych? Kiedy moczenie nocne ma podłoże w emocjach?

Czym jest moczenie nocne?

Moczenie nocne (ICD 10 – F 98) to przypadłość polegająca na  mimowolnym oddawaniu moczu podczas snu. Problem ten dotyczy przede wszystkim dzieci i nieco częściej dotyka chłopców. Moczenie nocne u czterolatka lub starszego dziecka, które wynika z braku kontroli nad mikcją, określane jest jako moczenie pierwotne. Wówczas dziecko nie doświadczyło od urodzenia takiego etapu rozwoju, w którym się nie moczyło. Z kolei moczenie wtórne rozpoznawane jest wtedy, gdy pojawia się co najmniej sześć miesięcy po uzyskaniu kontroli nad mikcją.

Dlaczego dziecko moczy się w nocy?

Za regulację mikcji odpowiada kilka mechanizmów, najistotniejsze jest rozluźnienie mięśnia zwieracza cewki moczowej oraz skurcz mięśnia wypieracza. U dzieci proces ten ma początkowo charakter niezależny od woli, ale z czasem dziecko nabywa umiejętność kontrolowania mikcji. Zazwyczaj ma to miejsce w wieku od trzech do pięciu lat. Jest to możliwe dzięki powstaniu połączeń nerwowych umożliwiających kontrolę mikcji, pomocne jest także zwiększenie objętości pęcherza moczowego.

Czemu dziecko sika w nocy? Najczęstszą postacią moczenia nocnego jest moczenie pierwotne, które występuje bez współtowarzyszących chorób czy innych niepokojących objawów. O moczeniu nocnym mówimy, gdy dziecko przekroczyło wiek pięciu lat, prawidłowo oddaje mocz w ciągu dnia, a moczeniu nocnemu nie towarzyszy przerwanie snu. Istnieje wiele przyczyn moczenia pierwotnego. Przede wszystkim – problem może występować rodzinnie. Jeśli problem moczenia dotyczył jednego rodzica, może pojawić się u 15 proc. potomstwa; ale gdy problem dotyczył obojga rodziców, wówczas moczenie nocne może pojawić się u ponad 75 proc. potomstwa.

Predyspozycje genetyczne to nie jedyna przyczyna pierwotnego moczenia nocnego u dzieci. Inne możliwe czynniki sprzyjające moczeniu to:

• nadmierne przyjmowanie płynów przed snem,
• brak opróżnienia pęcherza przed snem,
• zbyt mała pojemność czynnościowa pęcherza,
• zbyt głęboki sen,
• opóźniona nauka higieny.

Do kiedy dziecko sika w nocy? Zazwyczaj pierwotne moczenie nocne ustępuje samoistnie w ciągu kilkunastu miesięcy. Istotną przyczyną pierwotnego moczenia nocnego u dzieci są zaburzenia emocjonalne. Moczeniu mogą sprzyjać także traumatyczne wydarzenia –  rozwód rodziców, molestowanie seksualne, śmierć kogoś bliskiego. Także problemy w szkole czy narodziny rodzeństwa mogą przyczynić się do pojawienia się moczenia nocnego. Wtedy zaobserwować można moczenie nocne u sześciolatka, a także dziecka młodszego lub starszego.

Przyczyny moczenia nocnego u starszych dzieci mają zazwyczaj charakter wtórny. Wtórne nocne moczenie u dzieci może towarzyszyć takim schorzeniom jak:

• cukrzyca,
• wady anatomiczne układu moczowego,
• zakażenia dróg moczowych,
• odmiedniczkowe zapalenie nerek,
• padaczka,
• kamica układu moczowego.

Wtórne moczenie nocne u dziesięciolatka lub dziecka w innym wieku zawsze wymaga przeprowadzenia odpowiedniej diagnostyki.

Moczenie nocne u dorosłych

Moczenie nocne u nastolatków i dorosłych ma charakter wtórny i spotykane jest dość rzadko. Przyczyny mogą być prozaiczne – przyjęcie zbyt dużej dawki leków nasennych czy wypicie nadmiernej ilości alkoholu. W takich przypadkach zaobserwować można jednorazowe moczenie nocne u dorosłych. Moczenie nocne u dorosłych na tle nerwowym towarzyszy stresującym sytuacjom, takim jak utrata pracy, rozwód, śmierć bliskiej osoby. Moczenie u dorosłych może występować ponadto w przebiegu takich chorób jak zakażenia dróg moczowych, kamica układu moczowego, demencja, padaczka oraz moczówka prosta.

Domowe sposoby na moczenie nocne u dzieci

Każdy przypadek utrzymującego się moczenia nocnego warto skonsultować z pediatrą. Być może przeprowadzone zostaną badania mające na celu wykluczenie schorzeń współtowarzyszących. Niefarmakologiczne sposoby na moczenie nocne u dziecka dotyczą modyfikacji behawioralnych. Jak wyleczyć moczenie nocne? Konieczne jest unikanie przyjmowania płynów przed snem, wieczorna wizyta w toalecie. Inne metody to nocne wybudzanie dziecka w celu pójścia do toalety, a także stosowanie specjalnych czujników reagujących na wilgoć. W przypadku zmoczenia bielizny uruchamia się sygnał dźwiękowy, co wybudza dziecko i może spowodować przerwanie mikcji. I jeszcze bardzo ważna uwaga dla rodziców – nigdy nie wolno karać dziecka za zmoczenie łóżka. Pomocne może być prowadzenie specjalnego dzienniczka.

Leki na moczenie nocne

W przypadku dzieci zalecane jest postępowanie niefarmakologiczne. W wybranych przypadkach można stosować leki na moczenie nocne u dzieci. Jak leczyć moczenie nocne u dzieci? Zazwyczaj stosowana jest desmopresyna, która działa zagęszczająco na mocz, ograniczając jego produkcję. Kolejny lek to oksybutynina, wpływająca na zmniejszenie napięcia mięśnia wypieracza oraz zwiększenie pojemności pęcherza moczowego.

Tabletki na moczenie nocne u dorosłych to wspomniane wcześniej leki na receptę, zawierające chlorowodorek oksybutyniny lub desmopresynę. Można sięgnąć także po leki na moczenie nocne bez recepty – są to suplementy diety wpływające na funkcjonowanie układu moczowego, wzmacniające napięcie mięśniówki dróg moczowych i wspomagające układ nerwowy. Mogą one zawierać ekstrakty roślinne, fitoestrogeny, izoflawonoidy czy witaminy.

Bibliografia:

1. K. Gadomska – Prokop, Moczenie nocne u dzieci, Przegląd Urologiczny, 1 (41)/2007.