Mruki sercowe – czym się charakteryzują i kiedy występują?

Mruki serca to wibracje pojawiające się w wyznaczonym momencie pracy serca. Określenie powstało w nawiązaniu do drżenia obserwowanego u mruczących kotów. Mruki serca zwykle towarzyszom szmerom serca, czyli odgłosom wydawanym przez przepływającą krew. Do przyczyn ich występowania należą m.in. niedomykalności zastawkowe oraz rozszerzone lub zwężone tętnice sercowe. Jak bada się mruk serca i u kogo najczęściej występuje ta nieprawidłowość?

Co to jest mruk serca?

Mruki serca to drgania, które można wyczuć palpacyjnie. Są one spowodowane występującymi szmerami o małej i średniej częstotliwości. Drżenia nie obserwuje się w przypadku szmerów o wysokiej częstotliwości. Szmery sercowe powstają w wyniku nieprawidłowego przepływu krwi, w tym:

• zwiększonego przepływu krwi np. w czasie gorączki lub u kobiet w ciąży,
• przepływu krwi przez zwężone lub poszerzone naczynie,
• cofaniu się krwi z powodu niedomykalności zastawki,
• przecieku krwi, do którego dochodzi u osób z ubytkiem przegrody międzykomorowej.

Mruki sercowe mają takie samo znaczenie diagnostyczne jak szmery sercowe. Większość z nich jest łatwo wyczuwalna na przedniej ścianie klatki piersiowej, gdy pacjent siedzi i wstrzymuje oddech po wykonaniu pełnego wydechu.

Rodzaje mruków serca

Wyróżnia się trzy rodzaje mruków serca: mruk skurczowy, rozkurczowy i skurczowo-rozkurczowy. Mruk skurczowy najłatwiej wyczuć palpacyjnie podczas wydechu, gdy pacjent jest pochylony do przodu. W niektórych przypadkach mruk nasila się po wysiłku fizycznym albo po zmianie pozycji chorego. Aby zbadać mruk, lekarz kładzie rękę w okolicy przedsercowej, powyżej i na prawo od koniuszka serca. Drżenie może nie być wyczuwalne stale. Najczęstszą przyczyną powstawania mruku skurczowego jest zwężenie ujścia aorty. Mruk zlokalizowany nad tętnicą płucną powstaje w wyniku zwężenia pnia płucnego, tetralogii Fallota lub obecności ubytku w przegrodzie międzyprzedsionkowej.

U osób ze zwężeniem zastawki mitralnej obserwuje się mruk rozkurczowy zlokalizowany nad koniuszkiem serca. W przypadku niedomykalności zastawki mitralnej mruk rozkurczowy można wyczuć przy lewym brzegu mostka lub nad aortą. Z kolei mruk skurczowo-rozkurczowy obserwuje się jedynie przy nasilonych szmerach sercowych. Można go wyczuć w II przestrzeni międzyżebrowej. Pojawia się we wrodzonej wadzie serca, w której występuje przetrwały przewód Botalla. czyli pozostałość krążenia płodowego.

Choroby przebiegające z mrukami serca

Mruki pojawiają się w różnych częściach serca, mają odmienny charakter wibracji i swoisty czas występowania. Drżenia sercowe występują w przypadku:

• tętniaka łuku tętnicy głównej – mruk pojawia się podczas skurczu serca, jest silnie wibrujący i wyczuwalny nad górną i środkową okolicą przedsercową,
• niedomykalności zastawek półksiężycowatych tętnicy głównej – mruk zlokalizowany jest tuż przy mostku,
• rozszerzenia tętnicy głównej – towarzyszy mu mruk skurczowy i wzmocniony drugi ton serca,
• nadczynności tarczycy – mruk lokalizuje się w drugiej lewej przestrzeni międzyżebrowej,
• zwężenie lewego ujścia tętniczego – mruk skurczowy jest najbardziej wyczuwalny nad aortą, towarzyszy mu szmer skurczowy nad tętnicą główną oraz osłabienie lub brak drugiego tonu serca,
• anemii – w jej przebiegu może wystąpić szmer czynnościowy oraz mruk skurczowy w drugiej przestrzeni międzyżebrowej,
• wrodzonego zwężenia tętnicy płucnej – u chorego można zaobserwować mruk skurczowy,
• przetrwałego przewodu tętniczego Botalla – mruk jest zlokalizowany nad podstawą serca i występuje przez cały cykl pracy serca.

Mruki i szmery sercowe – czy są groźne?

Szmery sercowe uznawane są za dość powszechne zjawisko, jednak ich obecność zazwyczaj bardzo niepokoi pacjentów i rodziców małych dzieci. U dzieci i młodzieży szmery niewinne (przygodne) są zjawiskiem fizjologicznym i zanikają wraz z wiekiem. Tylko około 1% przypadków szmerów w wieku dziecięcym spowodowanych jest wadą serca. W przypadku osób dorosłych szmery serca i towarzyszące im mruki serca mogą być skutkiem patologii układu sercowo-naczyniowego. Z tego względu konieczne jest przeprowadzenie wstępnej diagnostyki uwzględniającej osłuchanie serca oraz wykonanie badań dodatkowych takich, jak elektrokardiografia (EKG) czy echokardiografia (UKG).

Bibliografia:

1. P.R.Fleming, „Precordial thrills”, online: https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/B9780723604907502470
2. John P. Higgins, „Physical Examination of the Cardiovascular System”, Higgins. Int J Clin Cardiol 2015, 2:1.