Must have wśród witamin! Dietetyczka: „Wpływa na płodność, łagodzi objawy menopauzy, chroni przed rozwojem wielu chorób”

– Witamina D3 wpływa na regulację pracy od 200 do 500 genów odpowiedzialnych za tysiące szlaków metabolicznych – wyjaśnia dietetyczka kliniczna Emilia Cesarek, podkreślając, że rola tej witaminy w naszym organizmie jest nieoceniona. Kolejne badania wskazują na jej nowe potencjalne działania. Jak ważna jest dla zdrowia kobiet?

Poprawia odporność, przywraca energię do życia, wzmacnia kości i chroni serce – to najczęstsze udowodnione korzyści zdrowotne wynikające z optymalnego poziomu witaminy D3 w organizmie. Wszystko się zgadza! Rzeczywiście, tradycyjnie uznawana rola tej, odkrytej w 1922 r. witaminy polega na regulacji metabolizmu kości i homeostazy wapniowo-fosforowej. Jednak coraz więcej badań wskazuje na jej wielokierunkowe działanie, które wykracza daleko poza układ kostny.

Receptory dla tej witaminy znajdują się niemal w każdej komórce ciała, dlatego ma ona znaczenie praktycznie dla każdego kobiecego układu. Jej poziom w organizmie ma wpływ między innymi na płodność, przebieg ciąży, objawy menopauzy, zachorowalność na choroby autoimmunologiczne i ginekologiczne, raka piersi czy jajnika.

Witamina D a choroby o podłożu autoimmunologicznym

Jak podkreśla dietetyczka kliniczna Emilia Cesarek, witamina D3 w praktyce jest prohormonem. To naturalnie występujący w organizmie związek, pod którego wpływem powstają hormony. – Witamina D3 wpływa na regulację pracy od 200 do 500 genów odpowiedzialnych za tysiące szlaków metabolicznych – wyjaśnia i dodaje, że niezmiennie jest ona badana w szerokim zakresie tematów dotyczących zdrowia.

Udowodniono, że metabolity witaminy D3 wpływają m.in. na układ hormonalny, immunologiczny czy cykl komórkowy kobiety. Liczne badania sugerują, że niedobór tej witaminy może zwiększać ryzyko wystąpienia chorób autoimmunologicznych.

– Badania opublikowane w „Journal of Autoimmunity” wykazały, że niskie stężenie witaminy D3 może zwiększać ryzyko rozwoju tocznia układowego. Z kolei badania przeprowadzone na Uniwersytecie Harvarda pokazały, że wystarczający poziom tej witaminy może zmniejszać ryzyko wystąpienia reumatoidalnego zapalenia stawów – wymienia Cesarek.

Witamina D a menopauza

Menopauza ma indywidualny przebieg. Część kobiet przechodzi ją bardzo łagodnie, inne mają nasilone objawy. W tym okresie zmianom hormonalnym mogą towarzyszyć takie symptomy, jak rozdrażnienie, wahanie nastroju, wzrost masy ciała, pogorszenie kondycji skóry i włosów, uderzenia gorąca, problemy ze snem. Okazuje się, że istnieje korelacja między poziomem witaminy D a objawami menopauzy.

– Badanie opublikowane w „The Journal of Steroid Biochemistry and Molecular Biology” sugeruje, że suplementacja witaminy D3 może pomagać w zmniejszeniu nasilenia objawów, takich jak uderzenia gorąca u niektórych kobiet w okresie menopauzy – podaje Emilia Cesarek, podkreślając, że wyniki te są nadal analizowane i wymagają dalszych badań.

Menopauza stanowi efekt wygaszenia czynności jajników, co prowadzi do spadku poziomu estrogenów we krwi. Z kolei konsekwencją spadku estrogenów są m.in. ubytki wapnia. Właśnie dlatego kobiety w okresie menopauzalnym znajdują się w grupie ryzyka zachorowania na osteoporozę. Witamina D pomaga w przyswajaniu wapnia i fosforu. Badania dowodzą, że związek ten reguluje gospodarkę wapniowo-fosforanową, co ma znaczenie dla utrzymania właściwej gęstości kości w okresie menopauzy. 

Witamina D a choroby ginekologiczne

Nie jest tajemnicą, że nieprawidłowości w stężeniu witaminy D w organizmie mogą odgrywać kluczową rolę w rozwoju wielu chorób ginekologicznych na różnych etapach życia kobiety. Niedobory witaminy D są badane w kontekście zespołu policystycznych jajników (PCOS), endometriozy, jak również chorób onkologicznych – raka jajnika, a nawet raka piersi.

– Badanie przeprowadzone w „The European Journal of Clinical Nutrition” wykazało, że kobiety z PCOS i niedoborem witaminy D3 mogą mieć większe ryzyko rozwoju insulinooporności, co jest związane z PCOS. Jednak wyniki są jeszcze niejednoznaczne, a dalsze badania są potrzebne, aby dokładniej określić wpływ witaminy D na te schorzenia – tłumaczy Emilia Cesarek.

Z kolei z badania opublikowanego w „American Journal of Epidemiology” wynika, że poza swoją rolą w homeostazie wapnia i kości, witamina D wpływa również na funkcje odpornościowe.

„U kobiet chorych na endometriozę obserwuje się zmiany w odporności komórkowej, ze zmienionymi proporcjami i stężeniami komórek pomocniczych T do komórek supresorowych T, a witamina D może wpływać na rozwój endometriozy poprzez swoje działanie immunomodulujące” – czytamy.

Witamina D a płodność

Jak podkreśla Cesarek, wpływ witaminy D na płodność jest zagadnieniem wciąż badanym, ale istnieją pewne obiecujące wyniki wskazujące na jej potencjalną rolę w reprodukcji. Witamina D wspomaga bowiem prawidłowe dojrzewanie komórek jajowych, wpływa na zagnieżdżenie się zarodka w macicy, jak również dalszy rozwój ciąży. Poziom witaminy D ma również znaczenie w przypadku procedury in vitro.

– Badania opublikowane w „Journal of Clinical Endocrinology & Metabolism” sugerują, że kobiety z wystarczającym poziomem witaminy D3 mogą mieć większe szanse na powodzenie procedur in vitro (IVF) – wyjaśnia dietetyczka.

Witamina D a ciąża

Witamina D w ciąży ma ogromne znaczenie. Jest ona niezbędna m.in. do prawidłowego rozwoju układu kostnego płodu. Niedobór witaminy D, definiowany jako poziom niższy niż 10 ng/ml w pierwszym trymestrze ciąży, może negatywnie wpływać na jej przebieg i zdrowie przyszłej mamy.

– Badanie przeprowadzone w „American Journal of Obstetrics and Gynecology” wykazało, że kobiety z niskim poziomem witaminy D są narażone na większe ryzyko przedwczesnego porodu – zauważa Cesarek.

U kobiet w ciąży, przez zbyt małą podaż tej witaminy, może dojść do hipokalcemii – zmniejszonego poziomu wapnia we krwi. Z kolei niedobór wapnia może prowadzić do demineralizacji, czyli wypłukiwania minerałów i składników z kości, czego następstwem jest osłabienie układu kostnego, a finalnie rozwój różnych schorzeń (np. osteoporozy).

Niedobory witaminy D w ciąży mogą wpłynąć również na: zbyt małą masę urodzeniową dziecka, wiążą się też z powikłaniami położniczymi, takimi jak nadciśnienie ciążowe, stan przedrzucawkowy czy cukrzyca ciążowa.

To pokazuje, że witamina D wpływa na zdrowie kobiety na każdym etapie życia. Według najnowszych zaleceń Światowej Organizacji Zdrowia mieszkanki naszej szerokości geograficznej powinny suplementować ją przez cały rok. Jednak przed rozpoczęciem suplementacji, na co zwraca uwagę dietetyczka kliniczna, warto skonsultować się z lekarzem lub specjalistą ds. żywienia. – Zaleca się też wykonanie stężenia poziomu 25(OH)D3 – podpowiada.