Czym jest efekt halo? Jaki ma wpływ na codzienne życie i pracę?

Efekt halo, nazywany również efektem aureoli, jest uznawany za jedno z ważniejszych zjawisk psychologicznych w rzeczywistości społecznej. Sprawdź, czym się  charakteryzuje, kogo dotyczy i jakie ma znaczenie w życiu codziennym oraz w trakcie rozmów rekrutacyjnych czy randek.

Czym jest efekt halo? 

Efekt halo to błąd poznawczy, który polega na postrzeganiu innych ludzi, produktów lub sytuacji w innym świetle ze względu na konkretne cechy. Zdecydowanie najłatwiej jest przedstawić to zjawisko na podstawie konkretnego przykładu, który prezentujemy poniżej. 

W momencie, gdy do pokoju wchodzi osoba atrakcyjna lub podobna do nas samych, oceniamy ją jako sympatyczniejszą, lepszą, a nawet bardziej inteligentną niż jest w rzeczywistości. Z drugiej strony, patrząc na osobę z nadwagą, z łatwością feruje się opinię, że jest to człowiek zaniedbany, leniwy, a nawet mało sympatyczny. Tym samym efekt halo jest błędem, który pojawić się może w wielu różnych życiowych sytuacjach.

Jak więc widzisz, efekt halo nie działa tylko w kontekście pozytywnym, ale również negatywnym. A niestety, dla ludzi bardzo ważne jest pierwsze wrażenie w czasie randek, rozmów rekrutacyjnych, spotkań z nowymi znajomymi w szkole lub pracy. Szczególne znaczenie ma zatem kontrolowanie tego zjawiska i zwracanie uwagi na rozbieżność pomiędzy rzeczywistością a pozorami.

W tym miejscu należy zaznaczyć, że efekt aureoli jest wynikiem tzw. oszczędności poznawczej, czyli cechy charakterystycznej dla mózgu, który chce jak najszybciej ocenić daną sytuację i nie wydatkować na to energii oraz czasu. W ten sposób pojawiają się różnego rodzaju generalizacje czy uproszczenia, bo pierwsze wrażenie nie podlega wnikliwej analizie.

Efekt halo sam w sobie ma mieć znaczenie pozytywne dla ludzkiej psychiki, ponieważ, jak wspomniano, dzięki niemu jesteśmy zdolni łatwiejszego oceniania i klasyfikowania ludzi, przedmiotów oraz sytuacji. Problem polega jednak na tym, że w wielu przypadkach wpływ ten jest negatywny i wiąże się niekiedy z uprzedzeniami oraz podążaniem za stereotypami.

Znaczenie efektu halo w trakcie rozmów rekrutacyjnych 

Efekt aureoli występuje w różnych momentach, duże znaczenie ma m.in. w czasie rozmów rekrutacyjnych. Kierownik, rekruter czy pracownik agencji zwykle zdają sobie sprawę z możliwych błędów poznawczych, jednak spora część opinii na temat kandydatów jest podświadoma. Znaczenie ma nie tylko wiedza i kompetencje danej osoby, ale także jej wygląd, podobieństwo do rekrutera, a także ogólna prezencja. Właśnie dlatego tak ważne jest zadbanie o pierwsze wrażenie, a więc ubranie się w odpowiedni, schludny sposób czy zachowanie dostosowane do rozmówcy.

Efekt aureoli pojawia się również w pracy, na przykład podczas pierwszego dnia, gdy nowa osoba poznaje cały zespół. Jeżeli jednak z jakiegoś powodu źle wypadniesz, pamiętaj o tym, że błędy poznawcze po pewnym czasie są analizowane, więc efekt halo mija najczęściej po kilku dniach. 

Efekt halo a randki i pierwsze wrażenie 

Efekt aureoli może być też poważną przeszkodą lub czynnikiem ułatwiającym pierwsze randki, na przykład te z aplikacji lub szeroko pojętego internetu. Dotychczasowe badania wykazały w sposób jasny, że atrakcyjność fizyczna w dużym stopniu wpływa na postrzeganie danej osoby oraz opinię na jej temat. Działanie efektu halo może być zatem pozytywne lub negatywne w tym kontekście. Przykładowo, niechlujny wygląd często powoduje przedwczesne zakończenie spotkania lub brak kontaktu po randce. 

Jak zapobiegać efektowi halo? 

Czy da się zapobiegać efektowi halo? Przede wszystkim należy pamiętać o tym, że mija on po bliższym poznaniu, dlatego warto dać drugiej osobie jeszcze jedną szansę. Dodatkowo spore znaczenie ma zwracanie uwagi na pojawiające się nagle myśli i opinie, a także analizowanie pewnych indywidualnych zachowań. Dobrze zdawać sobie sprawę z tego, że każdy człowiek jest jednostką wyjątkową i skomplikowaną, dlatego ocena na podstawie pierwszego wrażenia może być po prostu mylna.

Bibliografia:

1. Binsztok A.,  Wykorzystanie wybranych reguł wpływu społecznego w procesie kształtowania postaw i zachowań pracowników, Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu 2009, 43: 125-134. 
2. Jabłońska-Bonca J., Efekt aureoli  i efekt uczestnictwa a niezależność prawników-naukowców, Przegląd Prawa i Administracji 2017, 110: 133-148. 
3. Krzakiewicz K., Efekt aureoli i badanie czynników sukcesu organizacji, Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu 2014, 359: 159-169. 
4. Nowakowska I., Formowanie wrażeń na temat osobowości–proces niezbędny czy szkodliwy?, Przegląd badań i implikacje praktyczne, Horyzonty Wychowania 2016, 15: 127-140.