Na czym polega i kiedy wykonywany jest przeszczep szpiku kostnego? Dowiedz się, jakie jest ryzyko zabiegu i jakie mogą być powikłania

Przeszczep szpiku kostnego jest skuteczną metoda leczenia chorób, w których szpik pacjenta nie produkuje właściwych linii komórek układu krwiotwórczego. Najczęstszym wskazaniem do jego przeprowadzenia jest białaczka. Przeszczep szpiku kostnego wykonuje się w każdym wieku, a jego procedura nie jest skomplikowana.

Przeszczep szpiku kostnego stanowi bardzo skuteczną metodę leczenia, a czasem jest jedyną formą ratunku. Jest on wykonywany w przypadku chorób, których istotą jest zaburzenie pracy szpiku i niezdolność do produkcji właściwych linii komórek układu krwiotwórczego w prawidłowej ilości. Najczęstszym wskazaniem do przeszczepu szpiku jest białaczka. Procedura może być przeprowadzona w każdym wieku i często wykonuje się ją u dzieci. Aby móc przeszczepić szpik, konieczny jest dawca (osoba, która dobrowolnie zarejestruje się w bazie dawców szpiku), który będzie gotowy na poddanie się procedurze jego pobrania. Czasami wykonywane są także przeszczepy rodzinne (jeżeli występuje zgodność tkankowa), niekiedy możliwe jest też przeprowadzenie autoprzeszczepu szpiku (kiedy dawcą jest sam chory). Sama procedura nie należy do skomplikowanych, nie wiąże się z dużym ryzykiem i nie niesie za sobą zbyt wielu powikłań. Dowiedz się, na czym polega przeszczep szpiku i jak można zostać dawcą.

Co to jest przeszczep szpiku?

Warto poznać odpowiedzi na pytania: jakie są wskazania do przeszczepienia szpiku, jak wygląda przeszczep, a także czy jest on bolesny, gdyż być może zapoznanie się z tą procedurą zachęci kogoś do zarejestrowania się w bazie dawców.

Szpik kostny to miękka substancja posiadająca bogate ukrwienie, która znajduje się wewnątrz jam szpikowych kości długich oraz w jamach w obrębie istoty gąbczastej kości. Ze szpiku kostnego powstają i różnicują się elementy morfotyczne krwi (erytrocyty, limfocyty i trombocyty). Wszystkie one są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu. W przypadku chorób uszkadzających szpik konieczne jest jego przeszczepienie, które polega na podaniu komórek w czasie infuzji dożylnej. Przy autoprzeszczepie szpiku kostnego podawane są komórki własne, które zostały pobrane, zanim zastosowano leki niszczące szpik. Większość przeszczepów jest jednak allogeniczna, co oznacza, że szpik pobierany jest od obcego dawcy zgodnego w zakresie układu HLA. Na czym polega zatem przeszczepienie szpiku kostnego? Na pobraniu substancji od dawcy, odpowiedniemu przygotowaniu jej, wyselekcjonowaniu właściwych struktur i dożylnemu podaniu (w postaci kroplówki) biorcy.

Jak przebiega przeszczep szpiku?

Przeszczep szpiku u dzieci i u dorosłych wygląda tak samo. Po znalezieniu dawcy, wykonaniu odpowiednich badań i ostatecznej kwalifikacji procedura wykonywana jest w warunkach sali operacyjnej, w znieczuleniu ogólnym. Ile trwa przeszczep szpiku? Cała procedura nie jest długa i trwa około godziny. W tym czasie podawane są leki do znieczulenia ogólnego, a kiedy zaczną działać, z kolca biodrowego za pomocą nakłuć igłą pobierany jest szpik kostny. Po uzyskaniu odpowiedniej ilości preparatu zabieg się kończy, zakładany jest opatrunek, a anestezjolog rozpoczyna wybudzanie pacjenta. Przy przeszczepie szpiku kostnego ryzyko dla dawcy w zasadzie nie istnieje, niewielkie zagrożenia wiążą się z samą procedurą znieczulenia ogólnego. Przy przeszczepie szpiku kostnego powikłania dawcy obejmują bolesność w miejscu pobrania, obrzęk miejsca pobrania, czasami nudności, wymioty związane z lekami znieczulającymi. Zatem można śmiało powiedzieć, że przy przeszczepie szpiku kostnego ryzyko i dolegliwości bólowe są na tyle małe (w porównaniu z możliwością uratowania komuś życia), że nie należy obawiać się zgłoszenia swojego szpiku do banku zarejestrowanych dawców.

Przeszczep szpiku kostnego – rokowania u biorcy

Przeszczep szpiku kostnego czasem jest jedyną metodą ratującą życie. O ile dla dawcy procedura pobrania jest bezpieczna, istnieją pewnego rodzaju powikłania dotyczące biorcy. Przede wszystkim może dojść do odrzucenia przeszczepu, poprzedzonego ostrą chorobą zwaną przeszczep przeciwko gospodarzowi (kiedy limfocyty T nowego szpiku zaczynają atakować tkanki biorcy). Poza tym mogą rozwijać się różnego rodzaju infekcje oraz pancytopenia ze wszystkimi jej skutkami. A zatem przy przeszczepie szpiku rokowania są trudne do przewidzenia. Niektórzy pacjenci żyją z nowym szpikiem wiele lat i nie obserwuje się wznowy choroby podstawowej. U innych w szybkim tempie dochodzi do odrzucenia szpiku, a powikłania przeszczepu mogą stanowić zagrożenie dla życia. W związku z tym przy przeszczepie szpiku przeżywalność jest trudna do określenia, bo zależy od choroby podstawowej i odpowiedzi immunologicznej organizmu. Wiadomo jednak, że osoby po przeszczepie mają wyższą przeżywalność w stosunku do tych, u których zabiegu nie wykonano.