Jonoforeza – na czym polega zabieg? Wskazania i przeciwwskazania

Jonoforeza, inaczej jontoforeza, jest niezwykle często stosowanym zabiegiem fizykoterapeutycznym, a zarazem jednym najskuteczniejszych sposobów bezinwazyjnego podawania leków . Jak przebiega zabieg i jakie daje efekty? Na jakie dolegliwości pomaga?

Co to jest jonoforeza i na czym polega?

Jonoforeza lub jontoforeza (zwana również terapią jonową ) to zabieg fizykoterapeutyczny, który stosuje się przy wielu rodzajach schorzeń. Polega on na bezinwazyjnym podaniu leku dzięki przepływającemu prądowi o stałym natężeniu przez chore miejsce (prąd stały wykorzystywany w jonoforezie to inaczej prąd galwaniczny). Zabieg ten może być wykonywany jedynie z zalecania lekarza (na podstawie skierowania) wraz z konkretnym lekiem na daną dolegliwość. Możemy go wykonywać jako częściowo refundowany lub prywatnie.

Jonoforeza jest znana i stosowana od wielu lat. Pomimo tego nadal jest jednym z najskuteczniejszych sposobów bezinwazyjnego podawania leków. Wbrew pozorom to całkowicie bezbolesny zabiegiem, który możemy odczuwać nawet jako przyjemny i relaksujący.

Jonoforeza a galwanizacja

Zarówno jonoforeza jak galwanizacja są zabiegami prądoleczniczymi, wykorzystującymi prąd stały, który za pośrednictwem odpowiednio przymocowanych elektrod przebiega przez zmienione chorobowo miejsce.

Podstawowa różnica polega na tym, że galwanizacja koncentruje się się na samym działaniu prądu na organizm, natomiast działanie jonoforeza wykorzystuje prąd galwaniczny do skuteczniejszego wprowadzenia leku w chory obszar.

Jak wygląda zabieg jonoforezy?

Zabieg rozpoczyna się od naniesienia na chore miejsce leku. Ma on postać płynną i jest rozsmarowywany na chorym miejscu – na przykład kolano (jonoforeza na kolana to dosyć często wykonywany zabieg). Przed procedurą nie należy używać kremów ani kosmetyków w danym miejscu. Następnie, gdy nasze przykładowe kolano jest już pokryte lekiem, owija się je bandażem, który ułatwia przymocowanie elektrod do jonoforezy. Po ich podłączeniu prąd o stałym natężeniu przepływa z jednej elektrody poprzez chore miejsce do drugiej — transportując do tkanek lek. W trakcie zabiegu pacjenci mogą odczuwać mrowienie lub delikatne kłucie małych igiełek. Jest to reakcja całkowicie prawidłowa i oznacza, że zabieg przebiega w taki sposób, w jaki powinien.

Zabieg wykonywany jest w odpowiednim ośrodku rehabilitacyjnym. Fizykoterapeuta przed jego wykonaniem może przeprowadzić krótką ankietę oraz wywiad, czy zapoznać się z dokumentacją medyczną. Na początku procedury jest również ustalana odpowiednia dawka prądu tak, aby była skuteczna i komfortowa dla pacjenta.

Sam zabieg trwa ok. 20 minut, a w jego trakcie leżymy lub siedzimy na leżance. Fizykoterapeuta może w jego trakcie sprawdzić przebieg  i stan pacjenta, choć nie jest to konieczne. Zabiegi jonoforezy wykonuje się przeważnie w seriach po 10 zabiegów.

Jonoforeza – korzyści

Jonoforeza ma wiele zalet. Zdecydowanie największą korzyścią jest możliwość bezinwazyjnego wprowadzenia leku w chore miejsce. Dzięki przepływowi prądu jest on wprowadzany skutecznie i bezboleśnie dla pacjenta. Nie powoduje on zatem typowych problemów z układem pokarmowym, nerkami czy wątrobą — takich jak podczas zażywania tabletek.

Dzięki tej metodzie można również dostarczać w nieszkodliwy sposób duże dawki leku, które byłyby problematyczne do zastosowania w konwencjonalny sposób. Zabiegi jonoforezy nie bolą, są niezwykle tanie, szeroko dostępne i nie mają wielu przeciwwskazań.

Opinie na temat jonoforezy są zazwyczaj pozytywne.jest zabiegiem, który może przynosić rezultaty już po pierwszym wykonaniu np. przy nerwobólach i jest wysoko oceniana pod względem skuteczności wśród pacjentów. Poza tym jej dobroczynne działanie znalazło zastosowanie w wielu działkach medycyny i kosmetologii. Przy jej pomocy można leczyć dolegliwości skórne takie jak trądzik czy zmiany skórne. Przydaje się nawet w stomatologii: jonoforeza wykorzystywana bywa do leczenia nadwrażliwości bólowej zębów i bólu pooperacyjnego.

Rodzaje jonoforezy

Biorąc pod uwagę rodzaj zastosowanego podczas zabiegu leku wyróżniane są m.in.:

• Jonoforeza przeciwbólowa – w jej trakcie podaje się leki przeciwbólowe; stosuje się ją w różnego rodzaju stanach zapalnych, zwyrodnieniach, chorobach reumatycznych, po urazach;
• Jonoforeza borowinowa – wykorzystująca jednocześnie działanie lecznicze prądu galwanicznego i borowiny; zabieg świetnie się sprawdza w leczeniu zwyrodnień stawów i kręgosłupa, chorób reumatycznych i po urazach.
• Jonoforeza jodowa – stosowana w leczeniu blizn i przykurczy związanych z bliznami.
• Jonoforeza wapniowa – zalecana przy stanach zapalnych, osteoporozie, alergiach.
• Jonoforeza cynkowa – znajduje zastosowanie w leczeniu trudno gojących się ran i owrzodzeń.

Wskazania do jonforezy

Jonoforeza to forma terapii o korzystnym działaniu, którą zaleca się w wielu i schorzeniach. Pierwszą dolegliwością, na którą jest przepisywana,  jest zapalenie krtani. Inne wskazania do zastosowania jonoforezy to:

• zaburzenia naczynioruchowe,
• stany zapalne tkanek miękkich,
• stan zapalny skóry,
• leczenia drobnych stawów,
• nerwobóle,
• stany zapalne oka,
• nadwrażliwość bólowa zębów.

Ta  metoda terapii jest skuteczna również przy powierzchniowym leczeniu skóry. Z tego też jest szeroko wykorzystywana w kosmetyce. Jonoforeza pomaga na trądzik różowaty i trądzik pospolity, a także na trudno gojące się owrzodzenia. 

Poza tym jonoferaza w kosmetyce stosowana jest na nadpotliwość oraz:

• rozszerzone naczynka włosowate;
• zwiotczenie skóry;
• zmarszczki;
• blizny;
• przebarwienia skóry;
• zmarszczki.

Dla uzyskania lepszych rezultatów w kosmetyce nierzadko stosuje się tę formę terapii w połączeniu z innymi metodami. Np. dzięki połączeniu takich zabiegów jak jonoforeza i ultradźwięki (sonoforeza) substancje aktywne przenikają przez naskórek szybciej i dostają się do głębszych warstw skóry.

Zabiegi jonoforezy na krtań

Jonoforeza krtani polega zazwyczaj na zaaplikowaniu pacjentowi chlorku wapnia i jodu. Jest to tak zwana jonoforeza wapniowo-jodowa, która za sprawą przeciwzapalnego działania jonów wapnia i jodu wspomaga walkę ze stanem zapalnym. Stosuje się ja najczęściej w leczeniu:

• przewlekłego zapalenia krtani,
• polipów krtani,
• guzków głosowych.

Przeciwskazania do jonoforezy

Tak jak ma to miejsce w przypadku większości zabiegów fizjoterapeutycznych, nie u wszystkich pacjentów jontoforeza może być wykonana. Podstawowe przeciwwskazania to:

• przebyta choroba nowotworowa,
• choroby serca, w tym miażdżyca,
• wszczepiony rozrusznik serca,
• uczulenie na lek.

Zabiegu jontoforezy nie powinno się wykonywać również u pacjentów, którzy mają:

• rany wrzodziejące skóry,
• zapalenie tkanek miękkich
• stan gorączkowy.

Także ciąża jest przeciwwskazaniem do jonoforezy.

Zabieg jonoforezy – możliwe skutki uboczne

Skutki uboczne w tym przypadku zazwyczaj nie występują.  Sporadycznie po zabiegu jonoforezy mogą wystąpić się objawy niepożądane, takie jak:

• zaczerwienienie skóry (tzw. odczyn po jonoforezie),
• świąd,
• opuchlizna,
• silne uczucie ciepła.

Zazwyczaj są one wynikiem zbyt dużego natężenia prądu lub uczuleniu na prąd galwaniczny zastosowany w trakcie zabiegu i ustępują samoistnie lub po zaaplikowaniu środków łagodzących opuchliznę.