Urografia – nieinwazyjna metoda wykrywania schorzeń układu moczowego

Urografia to stosunkowo krótkie i bezinwazyjne badanie, które pozwala na wykrycie schorzeń układu moczowego. Podanie środka cieniującego wymaga jednak spełnienia kilku warunków, w tym odpowiedniej wydolności nerek. W jaki sposób przygotować się do urografii? Jak przebiega badanie i kiedy warto je wykonać?

Co to jest urografia?

Urografia to rodzaj radiologicznego badania obrazowego, zaliczanego do tzw. badań kontrastowych, które wykorzystywane jest do diagnozowania schorzeń układu moczowego. Opiera się ono na użyciu promieni rentgenowskich oraz środka cieniującego, podawanego dożylnie. Kontrast dociera do nerek pacjenta, następnie zostaje przez nie przefiltrowany do moczu, a przez kielichy i miedniczki nerkowe trafia do moczowodu. Podczas badania wszystkie te etapy uwidaczniane są na zdjęciach RTG.

Urografia z kontrastem pozwala uzyskać obraz całego układu kielichowo-miedniczkowego, moczowodów oraz pęcherza. Specjalista nie będzie jednak w stanie na jej podstawie ocenić wydolności nerek. Badanie wykonuje się zatem w celu zdiagnozowania kamicy układu moczowego, a także do wykrycia torbieli i guzów nerek oraz w razie zwężenia lub poszerzenia dróg moczowych, po przebytych urazach narządów układu moczowego oraz w przypadku ich wad wrodzonych.

Urografia – przygotowanie i przebieg badania

Wykonanie urografii z kontrastem wymaga od pacjenta specjalnego przygotowania. Przede wszystkim konieczna jest ocena wydolności krążenia i funkcji nerek, czyli sprawdzenie stężenia kreatyniny w surowicy. Pacjent powinien także poinformować lekarza o wszelkich przyjmowanych przez siebie lekach, aby ten mógł ocenić ich wpływ na przebieg badania.

Urografia wykonywana jest najczęściej w warunkach ambulatoryjnych. Kilka dni przed wizytą należy wdrożyć lekkostrawną dietę, unikać wzdymających potraw. Warto też zastosować preparaty przeciwdziałające gazom. Na dzień przed urografią bezwzględnie należy się wypróżnić, a jeśli pacjent ma z tym trudności, powinien zażyć środki przeczyszczające lub zastosować lewatywę.

Badanie wykonuje się na czczo. Możliwe jest jedynie spożywanie wody niegazowanej. Tuż przed urografią pacjentowi zakładany jest wenflon, którym podany zostaje środek cieniujący. Następnie, w określonych odstępach czasu, specjalista robi zdjęcia RTG. Warto zaznaczyć, że dotyczy to także opróżnionego już pęcherza. Po zakończonej urografii należy wypić od 1,5 do 2,5 litra płynu, aby wydalić cały kontrast.

Czy urografia nerek jest bezpieczna?

Urografia z kontrastem jest badaniem nieinwazyjnym – pacjent może wrócić do normalnej aktywności natychmiast po jej wykonaniu. Czy mając na uwadze wykorzystanie promieniowania jonizującego, jest ona jednak bezpieczna? W dużej ilości promieniowanie jest szkodliwe dla naszego zdrowia, jednak dawki zastosowane w trakcie badania są niewielkie i stąd bezpieczne. Warto jednak pamiętać, że istnieją okoliczności, które powodują, że urografia nie może zostać wykonana. Wśród przeciwwskazań wymienia się m.in.:

• ciążę,
• alergię na środek cieniujący,
• upośledzenie nerek, czyli ich nieprawidłowe funkcjonowanie,
• bezmocz lub skąpomocz,
• odwodnienie,
• niewyrównaną nadczynność tarczycy.

Urografia z kontrastem a urografia TK i MR

Poza urografią znane są także inne metody obrazowania układu moczowego. Są to:

• urografia MR,
• urografia TK.

Urografia MR (ang. Magnetic Resonance Urography) wykorzystuje technikę rezonansu magnetycznego i w przeciwieństwie do urografii z kontrastem, pozwala na ocenę czynności nerek. Uro-TK opiera się na tomografii komputerowej przy jednoczesnym zastosowaniu kontrastu. W trakcie badania wykonuje się jednak co najmniej kilkadziesiąt zdjęć, a co więcej, są one dużo wyższej rozdzielczości niż RTG. Od urografii należy ponadto odróżnić cystografię, która wprawdzie wykorzystuje działanie środka cieniującego, jednak podawany jest on do pęcherza moczowego przez cewnik.

Urografia na NFZ czy prywatnie?

Urografia z kontrastem jest badaniem refundowanym przez NFZ, ale wymaga skierowania, które najczęściej wydaje nefrolog. Można jednak wykonać je prywatnie, ale w tym wypadku skierowanie także jest wymagane. Koszt badania wynosi wtedy od 200 do 400 zł.

Bibliografia:

1. Cieszanowski A., Federle M., Studniarek M., Bekiesińska-Figatowska M., Diagnostyka obrazowa. Jama brzuszna, Wydawca MediPage 2013.
2. Jankowski Z., Lewandowska M., Jabłoński J., Popek B., Pietrzak J., Kobielski A., Andrzejewska E., Miejsce urografii MR w diagnostyce patologii układu moczowego u dzieci. Opis przypadku, Forum Medycyny Rodzinnej 2015, tom 9, nr 3.
3. Walentowicz M., Krzemiński D., Kopański Z., Liniarski M., Tabak J., Dyl S., Kilian T., Ptak W., Metody obrazowania stosowane w diagnostyce chorób układu moczowego związanych z krwiomoczem, Journal of Clinical Healthcare 2017, 3.