Nadciśnienie naczyniowo-nerkowe – przyczyny i leczenie

Nadciśnienie naczyniowo-nerkowe jest schorzeniem wynikającym z patologicznego zwężenia tętnicy nerkowej, które prowadzi do zaburzeń przepływu krwi przez narząd i wzrostu ciśnienia tętniczego. Choroba najczęściej powstaje na skutek obecności zmian miażdżycowych. Z artykułu dowiesz się, jakie objawy mogą wskazywać na występowanie nadciśnienia naczyniowo-nerkowego oraz na czym polega leczenie tej choroby.

Co to jest nadciśnienie naczyniowo-nerkowe?

Nadciśnienie naczyniowo-nerkowe to podwyższenie ciśnienia tętniczego powyżej zakresu normy, spowodowane zaburzeniami przepływu krwi przez nerki. Rozwija się na skutek zwężenia tętnicy tego narządu.

Nadciśnienie naczyniowo-nerkowe rozpoznaje się u około jeden lub dwa proc. wszystkich pacjentów z nadciśnieniem tętniczym i 30 proc. osób z nadciśnieniem złośliwym (groźniejszą postacią nadciśnienia).

Przyczyny nadciśnienia naczyniowo-nerkowego

Najczęstszą przyczyną nadciśnienia naczyniowo-nerkowego jest miażdżyca – choroba zapalna, w której dochodzi do powstawania złogów (blaszek miażdżycowych) w ścianach naczyń krwionośnych. Jeśli w tętnicy nerkowej odłożą się blaszki, które w znacznym stopniu zwężą jej światło, mniej krwi będzie przepływać przez narząd. Organizm (błędnie) interpretuje to jako stan niskiego ciśnienia tętniczego i uwalnia hormony powodujące jego podwyższenie.

Inne niż miażdżyca zaburzenia, które mogą stanowić przyczynę nadciśnienia naczyniowo-nerkowego to m.in.:

• dysplazja włóknisto-mięśniowa,
• choroba Takayasu,
• neurofibromatoza,
• guzkowe zapalenie tętnic,
• zewnętrzny ucisk tętnicy nerkowej.

Objawy nadciśnienia naczyniowo-nerkowego

Nadciśnienie naczyniowo-nerkowe nie zawsze daje wyraźne objawy. Dopiero w przypadku bardzo dużego wzrostu ciśnienia tętniczego pacjenci odczuwają dolegliwości, takie jak ból głowy, nudności lub wymioty, dezorientacja, zaburzenia widzenia, krwawienie z nosa.

Na występowanie nadciśnienia naczyniowo-nerkowego mogą wskazywać:

• pojawienie się nadciśnienia tętniczego w wieku przed 30. lub po 50. roku życia,
• obecność nadciśnienia tętniczego opornego na leczenie farmakologiczne,
• epizody nagłego i gwałtownego wzrostu ciśnienia tętniczego (często u chorych z dotychczas dobrze kontrolowanym nadciśnieniem),
• upośledzenie czynności nerek o niejasnej przyczynie,
• epizody obrzęku płuc,
• wykazane w badaniach zwężenie tętnic aorty, tętnic wieńcowych, domózgowych lub tętnic kończyn dolnych.

Jeśli pacjenta z nadciśnieniem tętniczym dotyczy przynajmniej jeden z powyższych punktów, lekarz może zlecić bardziej szczegółową diagnostykę w kierunku nerkowej przyczyny schorzenia.

Diagnostyka nadciśnienia naczyniowo-nerkowego

Badaniem, które pozwala na najdokładniejszą ocenę tętnic w celu rozpoznania lub wykluczenia nadciśnienia naczyniowo-nerkowego jest angiografia. Test ma jednak charakter inwazyjny i jego wykonanie (w nielicznych przypadkach) może prowadzić do wystąpienia powikłań.

Z tego powodu lekarze często zastępują angiografię innymi badaniami obrazowymi – USG Dopplera, angio-TK (tomografią komputerową naczyń krwionośnych) lub angio-MR (rezonansem magnetycznym naczyń krwionośnych).

Do oceny przyczyny rozwoju nadciśnienia naczyniowo-nerkowego oraz funkcji narządu przydatne są również badania laboratoryjne krwi i moczu (oznaczenie kreatyniny, elektrolitów, pH, lipidogram, stężenie reniny i aldosteronu).

Leczenie nadciśnienia naczyniowo-nerkowego

Leczenie nadciśnienia naczyniowo-nerkowego najczęściej polega na farmakoterapii mającej na celu regulację ciśnienia tętniczego krwi.

Wykorzystywane leki to:

• inhibitory konwertazy angiotensyny (ACEI),
• antagoniści receptora angiotensyny (ARB),
• blokery kanału wapniowego,
• tiazydy,
• beta-blokery,
• hydralazyna.

Skuteczne leczenie nadciśnienia naczyniowo-nerkowego często wymaga przyjmowania więcej niż jednego z wymienionych wyżej środków.

W przypadku zaawansowanej choroby, której nie udaje się kontrolować za pomocą leków, mogą istnieć wskazania do przeprowadzenia zabiegu rewaskularyzacji. Dostępne opcje obejmują tu angioplastykę balonową, wprowadzenie stentu do zwężonego naczynia oraz korekcję chirurgiczną wady.

Bibliografia:

1. Nair R., Vaqar S. (2020) Renovascular Hypertension, StatPearls.
2. National Institutes of Health (2020) Renovascular hypertension, MedlinePlus.