Nadciśnienie w ciąży – poważna choroba, którą trzeba leczyć

Nadciśnienie w ciąży to poważna choroba, która wymaga nieustannej kontroli oraz leczenia. Szacuje się, że występuje ona u prawie 10% kobiet oczekujących dziecka. W skrajnych przypadkach może skutkować śmiercią matki i płodu, przedwczesnym porodem czy nawet zbyt szybkim odklejeniem się łożyska. 

Czym jest nadciśnienie w ciąży? 

Nadciśnienie w ciąży to stan, w którym ciśnienie wynosi 140/90 mmHg lub więcej. Jest on niebezpieczny zarówno dla kobiety, jak i dla płodu. W niektórych przypadkach stanowi śmiertelne niebezpieczeństwo. Wyróżnia się: 

• nadciśnienie łagodne – wynosi 140-149/90-99 mmHg, 
• nadciśnienie umiarkowane – wynosi 150-159/100-109 mmHg, 
• nadciśnienie ciężkie – wynosi przynajmniej 160/110 mmHg.

Nadciśnienie przewlekłe w ciąży 

O nadciśnieniu przewlekłym mówi się wtedy, gdy kobieta chorowała przed zajściem ciążę lub problem został zdiagnozowany przed 20. tygodniem i utrzymuje się ponad 42 dni po porodzie.  Zazwyczaj jego przyczyna nie jest znana (wówczas definiuje się je jako nadciśnienie pierwotne), choć na jego pojawienie się mogą wpływać zaburzenia endokrynologiczne oraz schorzenia nerek i naczyń krwionośnych (wtedy jest to nadciśnienie wtórne).  

Nadciśnienie indukowane ciążą 

Nadciśnienie indukowane ciążą jest wywoływane nowym stanem kobiety. Można je zaobserwować po 20. tygodniu ciąży, zazwyczaj mija do 6. tygodnia od urodzenia dziecka. Nie do końca wiadomo, w jaki sposób ten rodzaj nadciśnienia powstaje. Istnieją podejrzenia, że jest ono efektem formowania się i zagnieżdżania łożyska w ścianie macicy. Stanowi większe niebezpieczeństwo od nadciśnienia przewlekłego.  

Stan przedrzucawkowy, czyli preeklampsja 

Stan przedrzucawkowy to zespół objawów, który występuje po 20. tygodniu ciąży, a także w połogu lub w trakcie porodu. Wywołuje go ciąża z dużym białkomoczem, czyli ilością ponad 0,3 g białka w moczu na dobę. Jest to najgorsza postać nadciśnienia u ciężarnych, można wówczas zaobserwować również destrukcję nerek, różnego rodzaju symptomy ze strony układu nerwowego, dysfunkcję wątroby, małopłytkowość czy hemolizę. 

Inne rodzaje nadciśnienia w ciąży 

Czasem mówi się również o nadciśnieniu białego fartucha. Polega ono na tym, że występuje jedynie w gabinecie lekarskim, natomiast po jego opuszczeniu znika. W takiej sytuacji najlepiej prowadzić jest pomiary przez całą dobę, aby sprawdzić, ile faktycznie wynosi ciśnienie. Z czego wynika? Zakłada się, że ma podłoże w psychice ciężarnej, ponieważ nie da się go wyjaśnić pod kątem fizjologicznym. 

Objawy nadciśnienia w ciąży 

Nadciśnieniu w ciąży często towarzyszą różne objawy. Są to: 

• problemy z widzeniem, 
• wymioty i mdłości, 
• szybki przyrost masy ciała wynikający z zatrzymania płynów w organizmie, 
• obrzęki, zwłaszcza twarzy i nóg, 
• nieustanne bóle głowy, 
• zawroty głowy, także w pozycji leżącej, 
• problemy z oddawaniem moczu, 
• bóle brzucha niepowstające w wyniku jedzenia czy ciąży, 
• uczucie kołatania serca, 
• duszności. 

Po zaobserwowaniu takich symptomów najlepiej umówić się na konsultację z lekarzem. 

Przyczyny nadciśnienia w ciąży 

Istnieje szereg czynników, które mogą przyczyniać się do nadciśnienia w ciąży. Oto one: 

• cukrzyca ciążowa, 
• cukrzyca przedciążowa, 
• niewłaściwa dieta w ciąży, 
• otyłość i nadwaga, 
• przewlekła choroba nerek, 
• toczeń rumieniowaty, 
• wielowodzie, 
• ciąża mnoga, 
• uwarunkowania genetyczne, 
• wczesne lub późne macierzyństwo, 
• niski status społeczno-ekonomiczny, 
• zaśniad groniasty, 
• nadkrzepliwość, 
• ciężki konflikt serologiczny u płodu.

Leczenie nadciśnienia w ciąży 

Jaki lek na nadciśnienie w ciąży sprawdza się najlepiej? Zazwyczaj, w pierwszej kolejności stosuje się środki z metylodopą. Jeśli nie przynoszą one właściwych efektów, wykorzystuje się beta-blokery. Dobrze spisuje się tutaj zwłaszcza labetalol. Należy też pamiętać o tym, aby regularnie sprawdzać wartość ciśnienia. 

Warto zaznaczyć, że do szpitala powinny trafiać pacjentki, u których ciśnienie wynosi przynajmniej 160/110 mm Hg – wówczas można zastosować odpowiednie leki dożylne. Na jakie symptomy zwrócić uwagę? Przed hospitalizacją muszą występować takie objawy jak mdłości, problemy z widzeniem, ból głowy. Pacjentki z lekką postacią stanu przedrzucawkowego wymagają leczenia ambulatoryjnego, a więc powinny przebywać w domu. 

Co jeszcze na nadciśnienie w ciąży dobrze się sprawdza? Jak się okazuje, bardzo ważne jest również wprowadzenie odpowiedniej diety, uwzględniającej dużą liczbę warzyw i owoców. Zapewnij sobie odpowiednią podaż białka, witamin (szczególnie witaminy C) oraz mikroelementów. Ogranicz pokarmy z dużą ilością soli. Smażenie zastąp gotowaniem, duszeniem lub pieczeniem w folii. Wyeliminuj z diety również pokarmy z benzoesanem sodu lub wodorowęglanem sodu. A jeśli jeszcze tego nie zrobiłaś, bezwzględnie wykreśl z codziennej listy zakupów także alkohol i papierosy. 

Nadciśnienie tętnicze w ciąży – dlaczego jest groźne? 

Czy nadciśnienie tętnicze jest groźne dla matki lub dziecka? Niestety tak, zwłaszcza gdy dojdą do niej obrzęki oraz białkomocz. Jego konsekwencją może być obumarcie płodu, przedwczesny poród czy zbyt wczesne odklejenie się łożyska, a także wewnątrzmaciczne spowolnienie lub zatrzymanie rozwoju płodu. 

Czasem nadciśnienie doprowadza także do powikłań u matki: zawału serca, udaru mózgu, a nawet tzw. zespołu HELLP. Najgorszym powikłaniem jest jednak rzucawka (stan przedrzucawkowy z napadem drgawek i utratą przytomności), w wyniku której zarówno matka, jak i dziecko mogą po prostu umrzeć. 

Nadciśnienie w ciąży a cesarskie cięcie i poród 

Jeśli u kobiety występuje nadciśnienie, zazwyczaj poród następuje wcześniej, bo między 37. a 39. tygodniem ciąży. W wielu przypadkach, gdy stan mamy nie jest najlepszy, wykonuje się cesarskie cięcie. W sytuacji, gdy jej kondycja jest jednak dobra, taki krok nie jest wymagany. Jeśli występuje ciężki stan przedrzucawkowy, należy zastosować kurs steroidoterapii oraz zakończyć ciążę. 

Bibliografia: 

1. Braunthal S., Brateanu A., Hypertension in pregnancy: Pathophysiology and treatment, SAGE Open Medicine 2019, 7. 
2. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK430839/ [dostęp 21.02.24]. 
3. Khedagi A. M., Bello N. A., Hypertensive Disorders of Pregnancy, Cardiology Clinics 2021, 39(1), s. 77-90.