Dokuczają ci nadmierne gazy? Zobacz, skąd się biorą

Nadmierne gazy jelitowe to jedna z najbardziej wstydliwych dolegliwości. Nie tylko budzą skrępowanie, ale i uprzykrzają życie, gdyż często towarzyszą im wzdęcia czy bóle brzucha. Jak powstają gazy? Co je powoduje? Czy można się ich skutecznie pozbyć? Zobacz, jak zahamować nadprodukcję gazów.

Czym są gazy jelitowe?

Gazy trawienne tworzą się w żołądku i jelitach każdej osoby. W przewodzie pokarmowym gromadzi się ok. 150-200 ml gazów, które wydalane są nawet kilkanaście razy dziennie. W ich skład wchodzą głównie bezwonne związki i pierwiastki: dwutlenek węgla, tlen, azot, wodór i metan. Za nieprzyjemny zapach „wiatrów” odpowiada głównie siarkowodór i inne związki siarki, a także lotne kwasy tłuszczowe będące produktami trawienia związków białkowych.

Jak powstają gazy? Część powietrza połykanego podczas mówienia czy jedzenia, po trafieniu do żołądka lub przełyku cofa się do ust i jest nimi usuwana na zewnątrz, co potocznie nazywa się odbijaniem. Jeśli powietrze przesunie się do dwunastnicy i dalszych odcinków przewodu pokarmowego, zostanie wypchnięte przez odbyt – wtedy mówimy o gazach. Drugą drogą powstawania gazów są procesy fermentacji jelitowej. Przeprowadzają je bakterie jelitowe, które trawią niewchłonięte składniki pożywienia.

Jakie są przyczyny wytwarzania nadmiernej ilości gazów?

Aerofagia, czyli połykanie powietrza podczas jedzenia, picia czy mówienia jest normalnym zjawiskiem. Problem pojawia się w sytuacji, gdy do przewodu pokarmowego trafia zbyt dużo powietrza. Dzieje się tak np. wtedy, gdy zbyt szybko jesz, nie przeżuwasz odpowiednio pokarmu, często żujesz gumę lub palisz papierosy. Gazy powstają po zjedzeniu żywności zawierającej: 

• błonnik pokarmowy – dostarczany do organizmu przede wszystkim w produktach pełnoziarnistych, nasionach roślin strączkowych, warzywach i owocach, 
• fruktozę – znajduje się w wielu owocach i miodzie, 
• laktozę – jej trawienie jest upośledzone u osób z nietolerancją laktozy; laktoza występuje w mleku i produktach mlecznych, czyli jogurtach, serach białych, śmietanach, serach żółtych, lodach, 
• gluten – objawy pojawiają się u osób z nietolerancją na gluten, więc nadwrażliwością, celiakią lub alergią na gluten, 
• skrobię – składnik ten należy do grupy węglowodanów, znajduje się w ziemniakach, kukurydzy, makaronach, 
• słodziki (sorbitol, ksylitol, mannitol, maltitol) – obecne są w słodyczach, gumach do żucia, napojach gazowanych,
• dwutlenek węgla – znajduje się w gazowanych wodach mineralnych.

Jakie są objawy gazów jelitowych?

Podczas wydalania gazów jelitowych słyszalny jest charakterystyczny dźwięk, który budzi skrępowanie. Ponadto pojawiają się inne dolegliwości, takie jak wzdęcia czy bóle brzucha. Osoby, które mają niedobór enzymu laktazy, mogą dodatkowo odczuwać nudności i mieć biegunki. Podobne objawy występują u osób z celiakią. Wzdęcia są też typowe dla zespołu jelita drażliwego.

Jak pozbyć się nadmiernych gazów?

Aby gazy pojawiały się rzadziej, należy wyeliminować ich przyczynę. Warto przyjrzeć się swojemu stylowi życia – żywieniu, trybowi życia, stosowanym używkom. Przyczyną gazów często jest wysokowęglowodanowa i wysokotłuszczowa dieta. Istotne znaczenie odgrywa też brak ruchu, który osłabia motorykę jelit. Z kolei używki takie jak alkohol powodują przerost flory bakteryjnej, co sprzyja powstawaniu gazów, wzdęć, zaparć lub biegunek. 

Na jaką dietę przejść przy nadmiernym wydzielaniu gazów?

Jeśli chcesz uniknąć wzdęć i gazów, powinnaś zwrócić uwagę zarówno na to, co jesz, jak i jak jesz. Podstawową zasadą jest spokojne spożywanie posiłków. Wskazana jest dieta lekkostrawna, ponieważ zmniejszenie ilości dostarczanego błonnika może złagodzić dolegliwości. Niektóre produkty nasilają wzdęcia, ale niekoniecznie musisz z nich rezygnować. Nasiona roślin strączkowych zawierają dużo oligosacharydów (które są rozkładane przez bakterie jelitowe), ale wystarczy długo je moczyć, a następnie gotować przez odpowiedni czas, aby pozbyć się znacznej ilości substancji gazotwórczych. 

Pacjenci z zespołem jelita drażliwego oraz nietolerancją fruktozy mogą odnieść korzyści przechodząc na dietę FODMAP (Fermentable Oligo-, Di-, Monosaccharides and Polyols– FODMAP). Osoby nietolerancją glutenu muszą z kolei zrezygnować z produktów zawierających ten składnik żywności. 

Co stosować na nadmierne gazy?

Przy nadmiernych gazach poleca się przyjmowanie probiotyków, dzięki którym możliwe jest przywrócenie równowagi flory bakteryjnej.  Największe znaczenie w redukcji wzdęć i gazów przypisuje się szczepom bakterii Lactobacilli, Bifidobacteria i Streptococcus. Redukcję ilości wzdęć można również osiągnąć poprzez terapię farmakologiczną. Leki na gazy mają za zadanie zmniejszać ich ilość oraz poprawiać trawienie. W ich składzie mogą znaleźć się: 

• związki krzemu (symetikon, dimetikon), które powodują rozbijanie pęcherzyków gazu, 
• cytrynian alweryny – rozkurcza mięśnie przewodu pokarmowego, stosuje się go w celu łagodzenia gazów i innych dolegliwości związanych z chorobami jelit, 
• substancje pochodzenia roślinnego – zioła takie jak mięta, imbir, cykoria, kolendra, koper włoski, szałwia. Możesz je spożywać w postaci naparów i herbat. 

Bibliografia: 

1. Gulbicka P., Grzymisławski M., Wzdęcia brzucha – najczęstsze przyczyny i postępowanie, Pielęgniarstwo i Zdrowie Publiczne 2016, 6, 1, 69-76. 
2. Jackowska A., Łukaszyk A., Wzdęcia – mity i fakty, Przegląd Gastroenterologiczny 2008, 3 (5): 243-246. 
3. Słomka M., Małecka-Panas E., Wzdęcia i odbijania, Pediatria i Medycyna Rodzinna 2011, 7 (1), p. 30-34.