Nadwrażliwość na dźwięki. Jak sobie z nią radzić w codziennym życiu? 

Nadwrażliwość na dźwięki nie zawsze ma związek z mizofonią, czyli obniżoną tolerancją na niektóre doznania słuchowe wywołujące przykre odczucia. Czasami stanowi efekt migreny spowodowanej przeciążeniem sensorycznym. O ile więc mizofonia dotyczy grupy 8-15 proc. populacji, o tyle nadwrażliwość na dźwięki drugiego typu może przytrafić się każdemu, bez względu na wiek. 

Co doprowadza do przeciążenia sensorycznego? 

Jeśli jesteś rodzicem małego dziecka, być może dane ci było usłyszeć zalecenie, aby unikać odwiedzania z maluchem centrów handlowych. Takie miejsca pełne są głośnych i różnorodnych dźwięków, zapachów czy świateł dochodzących ze wszech stron. Dziecko bombardowane taką ilością bodźców przestymulowuje się. To dlatego po takich „atrakcjach” jest nerwowe, płaczliwe, niespokojne.  

A ty jak się czujesz po intensywnym dniu w tłocznym i głośnym miejscu? Być może odczuwasz czasami „potrzebę ucieczki”, zaszycia się pod kołdrą we własnym domu, gdzie jest cicho, spokojnie i nikt niczego od ciebie nie chce… To też oznaka przeciążenia – sygnał wysyłany przez OUN (ośrodkowy układ nerwowy), że ma już dosyć napływających bodźców. Zwyczajnie brakuje mu przestrzeni na ich przetworzenie, potrzebuje odpocząć. 

Nadwrażliwość na dźwięki jest w jeszcze większym stopniu uciążliwa dla osób zmagających się z migrenami. Zwykle wykazują większą wrażliwość na bodźce napływające z zewnątrz. W efekcie plątanina muzyki, głosów, komunikatów, klaksonów, szumu jadących pojazdów i wielu, wielu innych dźwięków albo wywołuje silny, pulsujący ból głowy, albo go nasila. Najczęściej takiej nadwrażliwości na dźwięki towarzyszą też nudności, a nawet wymioty. 

Jak objawia się nadwrażliwość na dźwięki u dorosłych z migreną? 

Nadwrażliwość na dźwięki, będąca skutkiem przeciążenia sensorycznego, która prowokuje migreny, ma zwykle charakterystyczny przebieg: 

1. Objawy prodromalne (wczesne) to przede wszystkim nadwrażliwość na światło, hałas, zapachy oraz niepokój i utrata apetytu. 
2. W niektórych przypadkach pojawia się aura wzrokowa, czuciowa lub ruchowa, która zwiastuje zbliżający się napad migrenowy. 
3. Napad silnego, pulsującego bólu głowy. 
4. Objawy postdromalne (późne) to przede wszystkim utrzymująca się nadwrażliwość na światło, hałas, zapachy, a także zmęczenie i niepokój. 

Warto również wspomnieć, że przeciążenie sensoryczne, które sprowokuje atak migrenowy, wywołuje również reakcje fonofobii i fotofobii, czyli nadwrażliwości na hałas i światło. Współwystępują one ze sobą, choć zwykle to fonofobia jest dominująca. Ponadto u 50 proc. osób pojawia się też allodynia. Jest to nadmierne odczuwanie bodźców dotykowych (zwykle na twarzy, szyi i górnych partiach klatki piersiowej).  

Jak objawia się nadwrażliwość na dźwięki u dzieci? 

W przypadku dzieci, których układ nerwowy jest młody i wciąż się kształtuje, konsekwencje związane z nadwrażliwością na dźwięki i przestymulowaniem są bardziej widoczne, ponieważ maluchy nie starają się ukrywać swoich emocji, tak jak to robią dorośli. Wszystko widać jak na dłoni, dzięki czemu można im skuteczniej pomóc, odcinając jak najszybciej od hałasu. Zwykle nadwrażliwość na dźwięki powoduje u dzieci: 

• nadmierne pobudzenie (bycie w ciągłym ruchu, niemożliwość usiedzenia w miejscu), 
• wyraźne wzmożone napięcie mięśni (maluch może się prężyć w wózku, a starsze dziecko zaciskać pięści lub zęby), 
• zaburzenia koncentracji i utrzymania uwagi (trudność w skupieniu się), 
• zatykanie uszu, 
• denerwowanie się na czyjś dotyk, 
• zmęczenie i senność, 
• nerwowość, 
• płaczliwość. 

Jak ograniczać objawy nadwrażliwości na dźwięki? 

Nie zawsze da się uniknąć hałaśliwych przestrzeni, zwłaszcza jeśli mieszkasz w centrum miasta albo pracujesz w galerii handlowej. Zawsze jednak gdy możesz, rezygnuj z przebywania w miejscach, w których będzie cię bombardować wiele różnych dźwięków. Koncerty, dyskoteki czy spotkania w zatłoczonych klubach nie służą osobom z omawianym problemem. 

Dobrym rozwiązaniem jest stosowanie słuchawek przeciwhałasowych. Dostępne są modele zarówno dla dzieci, jak i dorosłych, a wyglądem nie różnią się od tych, które pozwalają słuchać muzyki. Nikt więc nawet nie będzie ci się przyglądać, gdy będziesz w takiej stylizacji przechadzać się po ulicach czy centrum handlowym. Kosztują od 30 do 100 zł, a korzyści z ich stosowania są bezcenne przy nadwrażliwości na dźwięki. 

Bibliografia: 

1. Lemańska A., Meltdown i shutdown jako konsekwencja przeciążenia sensorycznego u osób w spektrum autyzmu, terapiaspecjalna.pl. [dostęp: 12.09.2024 r.]
   
2. Wójcik-Drączkowska H., Bilińska M., Nyka W., Migrena – rozpoznanie i leczenie, Forum Medycyny Rodzinnej 2007, t. 1, nr 2, s. 109-114. 
3. Czarnecka E., Lachowska M., Nadwrażliwość słuchowa – definicja, etiologia, etiopatogeneza, możliwości diagnostyczne i terapeutyczne, Polish Otorhinolaryngology Review ,2020, nr 9 (2), s. 27-34.