Nagłe wydłużenie cyklu miesiączkowego. Co może być tego przyczyną? 

Cykle menstruacyjne rzadko mają podręcznikową długość, czyli 28 dni. Powinny jednak być regularne, co świadczy o równowadze hormonalnej. Jeśli wystąpi u ciebie nagłe wydłużenie cyklu miesiączkowego (i nie ma to związku z ciążą), może to wynikać z mniej lub bardziej poważnych zaburzeń. Co jest przyczyną długich cykli miesiączkowych? Czy zawsze jest to powód do niepokoju?

Dlaczego wydłuża się cykl miesiączkowy? 

Jakiej długości są twoje cykle miesiączkowe? Jeśli trwają 28 dni, to znajdujesz się w niewielkiej grupie 15. proc. kobiet. Tak, tylko tyle z nas ma cykle tej długości. U pozostałych trwają one od 24. do 35. dni (wedle niektórych danych normą jest 21-35 dni). Natomiast u co 5. kobiety są nieregularne – raz dłuższe, a innym razem krótsze. 

Jednakowy czas między pierwszym dniem miesiączki a tym poprzedzającym kolejną menstruację świadczy o równowadze hormonalnej i prawidłowym funkcjonowaniu układu płciowego. Czasami jednak dochodzi do nagłego wydłużenia cyklu miesiączkowego. Pozornie nie ma tutaj wyraźnej przyczyny… pozornie. W rzeczywistości taka nagła zmiana wynika z mniej lub bardziej poważnych zawirowań w organizmie.  

A może to ciąża? 

Najbardziej oczywistą przyczyną nagłego wydłużenia cyklu (spóźniania się okresu) jest ciąża. Jeśli uwolniona z pęcherzyka Graafa komórka jajowa spotka się z plemnikiem i zostanie zapłodniona, zagnieżdża się w endometrium, pogrubionym w ciągu cyklu. Wówczas nie dochodzi do miesiączki, ponieważ poziom progesteronu nie spada, błona śluzowa macicy się nie złuszcza, a komórka jajowa nie zostaje wydalona z organizmu. 

O tym, że rozwija się ciąża, możesz się przekonać, wykonując kupiony w aptece test płytkowy, paskowy lub strumieniowy. Bardziej wiarygodne i pewne wyniki da ci jednak badanie krwi pod kątem stężenia beta hCG, czyli ludzkiej gonadotropiny kosmówkowej produkowanej przez zarodek. 

Nieuchronna menopauza 

Przeciętnie kobiety przechodzą menopauzę między 48. a 52. rokiem życia. Jednak objawy związane ze stopniowym wygaszaniem czynności jajników mogą być odczuwane już kilkanaście lat wcześniej. Jeśli jesteś po 40-stce, a twoje cykle przestały być regularne i np. nagle się wydłużają, może być to jeden z symptomów spadku 17-beta estradiolu. Innymi objawami, które mogą wskazywać na menopauzę, są: 

• miesiączki przypominające plamienia, 
• uderzenia gorąca, 
• nocne, zlewne poty, 
• drażliwość i niestabilność emocjonalna, 
• zaburzenia popędu seksualnego (spadek libido).

Podstępny stres 

Wydzielanie hormonów warunkuje oś podwzgórze-przysadka mózgowa. Nie inaczej jest w przypadku hormonów steroidowych (płciowych) oraz stresu. Oś ta oddziałuje na jajniki, pobudzając je do wydzielania estradiolu oraz na nadnercza, które odpowiadają m.in. za uwalnianie kortyzolu zwanego hormonem stresu.  

Gospodarka endokrynna działa na zasadzie mechanizmu sprzężenia zwrotnego. Wzrost lub spadek jednego hormonu oddziałuje na inny (w ramach danego systemu). Jeśli nadnercza uwalniają bardzo dużo kortyzolu, wpływa on na przysadkę i podwzgórze. Nie pozostaje to obojętne dla poziomu hormonów płciowych.  

Ale to nie koniec! Pregnenolon, steroid produkowany z cholesterolu, daje początek zarówno hormonom płciowym, jak i tym uwalnianym przez nadnercza. Jeśli stres jest twoim codziennym towarzyszem, wówczas zasoby pregnenolonu zostają zużyte na wytworzenie kortyzolu. Brakuje ich więc dla hormonów płciowych. Przez to cykl miesiączkowy rozregulowuje się – może się nagle wydłużyć albo skrócić.

Warto przy okazji nadmienić, że wydzielanie kortyzolu wzmaga się także podczas dużego wysiłku fizycznego. Jeśli więc nagle zmienisz tryb życia na bardzo intensywny albo zaczynasz wdrażać do codzienności wyczerpujące treningi, twój cykl miesiączkowy też może się nagle wydłużyć. 

Nadczynność tarczycy 

Jeśli twoja tarczyca wydziela w nadmiarze trójjodotyroninę (T3) i tyroksynę (T4) może dojść do zaburzenia cyklu miesiączkowego. Choć jest to rzadsza patologia niż niedoczynność tarczycy (występuje u 2-3. proc. populacji), to jednak się zdarza. Jeśli twoje cykle nagle się wydłużyły, również i tę przypadłość warto wziąć pod uwagę. Na nadczynność tarczycy mogą też wskazywać inne współwystępujące objawy: 

• nadpobudliwość, 
• bezsenność, 
• problemy z koncentracją, 
• przyspieszona praca serca, 
• spadek masy ciała, 
• biegunki, 
• nadmierna potliwość, 
• wytrzeszcz oczu.

Zaburzenia hormonalne

Regularność cyklu miesiączkowego i płynne przechodzenie między fazą folikularną, owulacji i lutealną warunkowane jest przez hormony płciowe. Mowa przede wszystkim o estradiolu (E2), progesteronie, hormonie luteinizującym (LH) oraz hormonie folikulotropowym (FSH). Nieprawidłowe proporcje między nimi oraz zbyt niskie lub wysokie poziomy przekładają się na przebieg cyklu miesiączkowego. Jego nagłe wydłużenie się może być następstwem m.in.: 

• niewydolności i zaburzenia czynności podwzgórza oraz przysadki mózgowej, 
• guzów podwzgórza i przysadki mózgowej wytwarzających prolaktynę, 
• guzów pourazowych i pozapalnych podwzgórza oraz przysadki mózgowej, 
• hiperprolaktynemii, 
• cykli bezowulacyjnych, 
• niewydolności ciałka żółtego, 
• pourodzeniowego przerostu nadnerczy.

Zespół policystycznych jajników 

Zespół policystycznych jajników występuje u 4-12. proc. kobiet. Jest to zaburzenie endokrynologiczne wywoływane szeregiem czynników genetycznych, środowiskowych oraz hormonalnych. W schorzeniu tym owulacje są rzadkie albo w ogóle nie występują, na jajnikach powstają torbiele, a u kobiety rozwijają się objawy hiperandrogenizacji (nadmiernego wydzielania hormonów męskich), jak np. nadmierne owłosienie. Cykle nie są tu regularne. Zwykle bardzo się wydłużają, a kobiety mają trudność zajściem w ciążę.

Co oznacza wydłużenie się cyklu miesiączkowego u dziewcząt? 

Długie cykle miesiączkowe są typowe u dziewcząt w pierwszych dwóch latach miesiączkowania. Po tym czasie gospodarka hormonalna się stabilizuje, choć nie u wszystkich kobiet – co 5. ma nieregularne cykle przez całe życie. Nie wymaga to leczenia. Z nastolatką warto udać się do ginekologa wówczas, gdy długim cyklom towarzyszą: 

• długie i obfite krwawienia, 
• objawy androgenizacji, 
• bardzo silny ból miesiączkowy. 

Bibliografia: 

1. Bielawska-Batorowicz E., Cieślik I., Cwalina E., Rola płci i wieku w tworzeniu obrazu kobiety w okresie menopauzy, Przegląd Menopauzalny 2003, nr 6, s. 68-73. 
2. Jakiel G., Robak-Chołubek D., Tkaczuk-Włach J., Zespół policystycznych jajników, Przegląd Menopauzalny 2006, nr 4, s. 265-269. 
3. Jarząbek-Bielecka G., Sowińska-Przepiera E., Kędzia A., Kędzia W., Problem zaburzeń miesiączkowania u dziewcząt, Endokrynologia Pediatryczna 2019, t. 18, nr 1.66, s. 23-28. 
4. Kanadys K., Lewicka M., Subiektywna ocena wiedzy młodzieży licealnej w zakresie fizjologii cyklu miesiączkowego kobiety, Problemy Pielęgniarstwa 2010, nr 18 (3), s. 292-298. 
5. Liskowska M., Leczenie chorób tarczycy, Uniwersytet Medyczny w Łodzi Wydział Farmaceutyczny, Łódź 2018. 
6. Łosiak W., Natura stresu, Wydawnictwo W. Łosiak&WUJ, Kraków 2007. 
7. Zaburzenia cyklu miesiączkowego, Klinika Endokrynologii Ginekologicznej, Warszawski Uniwersytet Medyczny.