Najczęstsze wrodzone wady serca u dorosłych i dzieci

Wrodzone wady serca powstają podczas rozwoju wewnątrzmacicznego płodu. Większość z nich rozpoznaje się w pierwszych tygodniach życia niemowlęcia, dzięki czemu możliwe jest przeprowadzenie szybkiej interwencji medycznej. Niektóre choroby serca u dzieci nie dają jednak objawów, przez co wady wrodzone występują także u dorosłych. Do najczęstszych należą: ubytek przegrody międzyprzedsionkowej (ASD) i międzykomorowej (VSD) oraz sinicze wady serca.

Co to jest wrodzona wada serca?

Wrodzona wada serca to choroba przewlekła spowodowana nieprawidłową strukturą serca bądź zaburzeniem jego czynności. Szacuje się, że w Polsce z tym schorzeniem każdego roku rodzi się ok. 3000 noworodków. Wady serca dotyczą patologicznych zmian w obrębie przegród serca, zastawek, żył i tętnic sercowych oraz zaburzeń przewodnictwa przedsionkowo-komorowego.

Przyczyny powstawania wad wrodzonych serca u noworodków są złożone. Ponad 10 proc. przypadków spowodowanych jest czynnikami genetycznymi, w tym zaburzeniami całych chromosomów (zespół Downa, zespół Turnera) oraz ich mutacjami. Wady wrodzone bywają także dziedziczne – ryzyko wzrasta u dzieci, których rodzeństwo lub rodzice posiadają wadę serca. Większe szanse zachorowania mają też dzieci, których matki chorują na cukrzycę lub układowy toczeń rumieniowaty, przebyły różyczkę w czasie ciąży bądź nadużywały alkoholu.

Objawy wady serca u dzieci

Wrodzone wady serca powstają już na etapie życia płodowego, natomiast nabyte wady serca występują u dorosłych jako powikłanie chorób autoimmunologicznych, reumatycznych, przebytych infekcji czy zapalenia wsierdzia. Ocenę prawidłowości struktur serca przeprowadza się podczas prenatalnego badania przesiewowego. Ultrasonografię płodu wykonuje się między 18. a 20. tygodniem ciąży. W przypadku podejrzenia zaburzeń serca pogłębia się diagnostykę o echokardiografię. W obrazie klinicznym noworodka z wrodzoną wadą serca pojawiają się następujące objawy:

• szmer sercowy,
• sinica obwodowa lub centralna,
• niewydolność serca, której towarzyszy duszność, wzmożona potliwość i brak apetytu,
• w niektórych przypadkach wstrząs.

Większość wrodzonych wad serca może być skorygowana chirurgicznie już u niemowląt, dlatego osoby dorosłe z wrodzonymi wadami serca to nieliczna grupa chorych.

Najczęstsze wady serca u dorosłych i dzieci

Ubytek przegrody międzyprzedsionkowej (ASD)

ASD to wada serca często występująca u osób dorosłych, a szczególnie u kobiet. Jej przyczyną jest brak zamknięcia otworu owalnego, który w prawidłowych warunkach domyka się po dwóch lub trzech miesiącach od urodzenia. W dzieciństwie choroba może przebiegać bezobjawowo, dopiero po pewnym czasie pojawiają się duszności powysiłkowe oraz infekcje układu oddechowego. Czasem już u nastolatków ASD prowadzi do  prawokomorowej niewydolności krążenia, kołatania serca, a w niektórych przypadkach sinicy centralnej. Najczęściej symptomy pojawiają się jednak po czwartej dekadzie życia. Rodzaj zastosowanego leczenia chirurgicznego zależy od stanu klinicznego pacjenta.

Ubytek przegrody międzykomorowej (VSD)

Ubytek przegrody międzykomorowej najczęściej ma postać pojedynczego otworu zlokalizowanego w części błoniastej przegrody. Do innych typów ubytków należą ubytki mięśniowe oraz ubytki odpływowe nadgrzebieniowe. Niektóre zmiany samoistnie zamykają się we wczesnym dzieciństwie, jeśli jednak dziecko urodzi się z dużym ubytkiem, konieczna jest interwencja chirurgiczna. Niewielkie VSD zwykle nie dają żadnych objawów, natomiast większe ubytki powodują przyspieszenie oddechu i pracy serca, duszność w czasie wysiłku fizycznego oraz kołatanie serca.

Sinicze wady serca

Do siniczych wad serca zalicza się: tetralogię Fallota, przełożenie pni tętniczych, artrezję zastawki trójdzielnej oraz artrezję zastawki płucnej. Najczęściej występuje tetralogia Fallota (TOF), na którą składa się ubytek przegrody międzykomorowej (VSD), zwężenie drogi odpływu, przerost prawej komory serca oraz przesunięcie aorty w prawo. Leczenie operacyjne przebiega etapowo, aż do usunięcia wszystkich nieprawidłowości.

Bibliografia:

1. John S. Child, Wrodzone wady serca u dorosłych, online: https://czelej.com.pl/images/wrody%20wadz%20serca.pdf
2. Piotr Hoffman, Wady wrodzone serca u dorosłych, online: https://podyplomie.pl/wiedza/wielka-interna/933,wady-wrodzone-serca-u-doroslych#.
3. Natalia Podolec-Szczepara, Czy wrodzoną wadę serca można wyleczyć?, Klinika Kardiologii Dziecięcej Uniwersytecki Szpital Dziecięcy w Krakowie.