Nerwiak Mortona – objawy, leczenie i rehabilitacja

Nerwiak Mortona to schorzenie, które charakteryzuje się przewlekłym bólem śródstopia, który nasila się podczas chodzenia, biegania, a także długotrwałego stania. Leczenie nerwiaka Mortona obejmuje zabieg chirurgiczny, rehabilitację i noszenie odpowiedniego obuwia.

Nerwiak Mortona to potoczne określenie używane do opisania zespołu bólowego stopy, jakim jest metatarsalgia Mortona. Nazwa może wprowadzać w błąd, ponieważ w pojęciu medycznym nerwiak to niezłośliwy nowotwór obwodowego układu nerwowego, który powstaje z wypustek nerwowych. Natomiast nerwiak Mortona to narastająca wokół nerwu podeszwowego tkanka łączna włóknista. Stan ten jest efektem długotrwałego ucisku. Inne nazwy choroby to: neuralgia Mortona i zespół Mortona.

Co to jest nerwiak Mortona?

Nerwiak Mortona jest zwyczajowym określeniem zespołu bólowego okolicy śródstopia. Schorzenie charakteryzuje się występowaniem długotrwałego ucisku na nerw podeszwowy, który przechodzi przez więzadło poprzeczne śródstopia i zaopatruje palce stopy. Długotrwały proces chorobowy i podrażnienie nerwu prowadzi do narastania wokół niego tkanki łącznej włóknistej, co powoduje nasilenie dolegliwości bólowych i utrudnia poruszanie się.

Nerwiak Mortona najczęściej rozpoznaje się u kobiet między 40 a 50 rokiem życia. Może występować tylko na jednej stopie lub na obu jednocześnie. Szacuje się, że neuralgia Mortona odpowiada za 9% wszystkich zgłaszanych bólów stóp. W diagnostyce wykorzystuje się zdjęcie rentgenowskie (RTG), rezonans magnetyczny lub badanie ultrasonograficzne (USG). Chorobę należy różnicować ze zmianami zwyrodnieniowymi, reumatoidalnym zapaleniem stawów i ganglionem (torbielą wypełnioną płynem, która uciska na nerw).

Do czynników sprzyjających pojawieniu się nerwiaka Mortona zalicza się: otyłość, płaskostopie, wysokie podbicie, uraz stopy, noszenie nieodpowiedniego obuwia (za małego, za dużego, za ciasnego, na wysokim obcasie) i trenowanie biegania. Może mieć on także związek z wrodzonymi wadami w budowie anatomicznej stopy, np. zrośnięciem palców lub skróceniem pierwszej kości śródstopia.

Objawy nerwiaka Mortona

Pierwsze objawy nerwiaka Mortona to uczucie palenia i mrowienie podeszwy stopy oraz okolicy między palcami. Następnie pojawiają się skurcze przedniej części stopy i silny ból promieniujący do palców, który bardzo często utrudnia lub uniemożliwia poruszanie się. Objawy nerwiaka Mortona nasilają się podczas długotrwałego stania, chodzenia, biegania lub noszenia butów na wysokim obcasie. W wyniku rozrastania się tkanki włóknistej może pojawić się stan zapalny. Dolegliwości obecne w nerwiaku Mortona mogą utrzymywać się stale lub pojawiać okresowo, kilka razy w tygodniu i całkowicie ustępować.

Ból, który pojawia się w przebiegu nerwiaka Mortona, jest opisywany jako piekący i palący. Bardzo często towarzyszy mu uczucie drętwienia stopy i palców. Objawy uniemożliwiają całkowite obciążenie stopy, co wiąże się z nieprawidłowym chodem (w efekcie dochodzi do nadmiernego obciążenia stawów kolanowych i biodrowych). Dolegliwości bólowe ustępują po odpoczynku, zdjęciu obuwia lub delikatnym rozmasowaniu stopy.

Jak leczyć nerwiaka Mortona?

Leczenie nerwiaka Mortona początkowo opiera się na stosowaniu odpowiedniego obuwia lub wkładek ortopedycznych oraz na zabiegach rehabilitacyjnych. Buty powinny mieć płaską podeszwę, być wygodne, miękkie, elastyczne i posiadać szeroki przód. Rehabilitacja przy nerwiaku Mortona obejmuje masaż, rozciąganie i ćwiczenia na wzmocnienie tkanek stopy oraz okolicznych mięśni, które mogły ulec osłabieniu w wyniku nieprawidłowego chodu. W przypadku nasilonych dolegliwości zalecane są leki przeciwzapalne i przeciwbólowe w postaci maści oraz iniekcje z glikokortykosteroidów. Domowe leczenie nerwiaka Mortona obejmuje odpoczynek ze stopami uniesionymi wyżej niż reszta ciała i stosowanie zimnych okładów na okolicę śródstopia.

W niektórych przypadkach konieczna jest operacja nerwiaka Mortona. Zabieg chirurgiczny polega na wycięciu przerośniętych tkanek, a niekiedy także fragmentu nerwu. Pełna rekonwalescencja po zabiegu trwa około 3 tygodnie. Usunięcie nerwiaka Mortona przynosi długotrwałe efekty, jednak choroba może nawracać. Konieczność przeprowadzenia kolejnej operacji dotyczy około 25% pacjentów.

Po operacji nerwiaka Mortona zalecana jest intensywna rehabilitacja, która obejmuje przede wszystkim masaż tkanek śródstopia, rozmiękczenie blizny, wzmocnienie struktur śródstopia oraz naukę prawidłowego chodu i ustawiania stopy bez nadmiernego obciążania sąsiadujących mięśni.