Neurastenia w medycynie i w życiu codziennym

Neurastenia (in. zespół przewlekłego zmęczenia) to termin opisujący stan wyczerpania fizycznego lub emocjonalnego, który jest powiązany z pewnymi objawami somatycznymi albo psychicznymi. Powstał dopiero w 1869 roku, a do tego nie uznaje się go na wszystkich kontynentach. Co warto wiedzieć o neurastenii? Jak ją odróżnić od innych zaburzeń natury psychicznej?

Neurastenia. Co to jest?

Neurastenia (f48 w klasyfikacji chorób ICD10) to pojęcie opisujące skrajne wyczerpanie emocjonalne lub fizyczne, połączone często z obniżeniem nastroju albo bólami głowy. Termin został wprowadzony dopiero w 1869 roku przez amerykańskiego neurologa – George Beard’a i, co ciekawe, to właśnie w USA zaprzestano jego użycia. W XXI wieku neurastenię diagnozuje się w Europie oraz Azji, Stany Zjednoczone mówią na nią „niezróżnicowane zaburzenie pod postacią somatyczną”.

Neurastenia jest uważana za inne zaburzenie nerwicowe, jeżeli chodzi o Międzynarodową Kwalifikację Zaburzeń Psychicznych. Towarzyszące jej objawy, choć podobne, nie pasują doskonale ani do zaburzeń lękowych, ani do depresyjnych, stąd konieczne okazało się wyróżnienie neurastenii jako oddzielnej jednostki chorobowej.

Przyczyny rozwoju neurastenii, czynniki ryzyka

Została u ciebie zdiagnozowana neurastenia? Przyczyny tego stanu tkwią w psychice. Badania wskazują, że głównym czynnikiem ryzyka jest narażenie na przewlekły stres związany z oczekiwaniami narzucanymi przez społeczeństwo przy jednoczesnym braku wsparcia emocjonalnego.

Na rozwój neurastenii są także narażone osoby nadwrażliwe na bodźce, mające tzw. osobowość neurasteniczną. Postronni odbierają taką personę jako rozchwianą emocjonalnie, nerwową, wiecznie rozdrażnioną. Omawiana patologia jako objaw często rozwija się także u hipochondryków.

Podział neurastenii ze względu na rodzaj wyczerpania

Neurastenię dzieli się przede wszystkim ze względu na rodzaj obciążenia, jakiego doświadcza pacjent:

• męczliwość psychiczna – dominuje tutaj rozproszenie umysłowe, niemożność skupienia się na wykonywanym zadaniu czy trudności w koncentracji,
• męczliwość fizyczna – związana z uczuciem wyczerpania, które towarzyszy pacjentowi nawet po niewielkim wysiłku, a także stałe napięcie i bóle mięśniowe, przy jednoczesnej niemożności doświadczenia odprężenia.

Neurastenia – objawy psychiczne

Neurastenię związaną z wyczerpaniem psychicznymi dzieli się zwykle na neurastenię hiposteniczną i hipersteniczną. Różnice pomiędzy nimi zostały opisane w poniższej tabeli. Poza tym pacjenci doświadczają obniżenia nastroju i utrzymującego się przemęczenia umysłowego.

Neurastenia – objawy somatyczne

W każdym z typów neurastenii mogą wystąpić nieprzyjemne objawy somatyczne, takie jak bóle i zawroty głowy związane z napięciem emocjonalnym oraz przewlekłym stresem. Poza tym pacjenci skarżą się na bóle mięśniowe, zaburzenia snu, a także stale pogarszające się samopoczucie związane z zamartwianiem się o zdrowie.

Diagnoza i leczenie neurastenii

Zanim zaczniesz stosować leki na neurastenię, lekarz musi wykluczyć inne choroby, które mogłyby dawać podobne objawy do tych, które odczuwasz. Męczliwość jest charakterystyczna np. dla nowotworów krwi, z kolei zaburzenia nastroju mogą być związane z chorobami mózgu. Dlatego dokładna diagnostyka będzie w takiej sytuacji kluczowa, aby móc wprowadzić skuteczne leczenie.

Dlatego w pierwszej kolejności udaj się do lekarza POZ i opowiedz o swoich objawach. Po przeprowadzeniu wywiadu i wykonaniu badań krwi specjalista skieruje cię na rozszerzoną diagnostykę lub na wizytę do psychiatry czy psychologa. W drugiej kolejności niezbędne będzie odróżnienie neurastenii od innych zaburzeń natury psychicznej.

Leczenie neurastenii opiera się na psychoterapii, która pomaga znaleźć źródła stresu w codziennym życiu prywatnym lub zawodowym. Jeżeli jest taka możliwość, te przyczyny należy zneutralizować, a jeżeli nie, pacjent uczy się, jak sobie z nimi radzić. W przypadkach, gdy objawy uniemożliwiają normalne funkcjonowanie, stosuje się farmakoterapię opartą o leki z grupy SSRI lub benzodiazepiny.

Bibliografia:

1. Im C., Baeg S., Choi J., Lee M., Kim H., Chee I., Ahn S., Kim J. L., Comparative Analysis of Emotional Symptoms in Elderly Koreans with Hwa-Byung and Sepression, Psychiatry Investigation 2017, 14(6): 864-870.
2. Lee M. h., Kim Y., Cho S., Review of Diagnostic Criteria of Neurasthenia: Suggesting Pathway of Culture-bound diseases, Journal of Pharmacopuncture 2017, 20(4): 230-234.
3. Merikangas K., Angst J., Neurasthenia in a longitudinal cohort study of young adults, Cambridge University Press, 2009.