Neuroplastyczność mózgu – ćwiczenia. Jak ją zwiększyć?

Neuroplastyczność mózgu sprawia, że jest on w stanie zmieniać się przez całe życie. Pod wpływem różnych czynności oraz doświadczeń może podlegać różnym modyfikacjom. To świetna wiadomość, ponieważ dzięki tej cesze zapewnia on nam ogromny potencjał – dzięki temu możemy nieustannie się rozwijać oraz wracać do formy np. po udarach. Na czym polega plastyczność mózgu i czym właściwie ona jest? Odpowiedź znajdziesz w tym artykule!

Co to jest neuroplastyczność mózgu?

Neuroplastyczność mózgu to zdolność do tworzenia nowych połączeń nerwowych oraz regenerowania neuronów. Dzięki temu ludzki organizm może adaptować się do różnych warunków i zmieniać się pod wpływem rozmaitych okoliczności. Co więcej, pozwala ona lepiej uczyć się oraz zapamiętywać np. dzięki wykonywaniu odpowiednich ćwiczeń. Umożliwia też naprawę uszkodzonego mózgu – oczywiście, jeśli weźmie się udział w specjalistycznej rehabilitacji. 

Im więcej doświadczeń i wiedzy nabywamy w ciągu życia, tym silniejsze połączenia tworzą się między poszczególnymi grupami neuronów, czyli komórek nerwowych – wynika to z tego, że współpracują one ze sobą podczas wykonywania określonych zadań. Wówczas praca, nauka, jak i inne aktywności ulegają usprawnieniu.

Plastyczność mózgu – rodzaje

Jeśli chodzi o plastyczność mózgu, można wyróżnić kilka jej podstawowych rodzajów: 

• plastyczność pouszkodzeniowa (kompensacyjna) mózgu dorosłej osoby – na skutek ubytku tkanki nerwowej pozwala ona tworzyć nową sieć połączeń nerwowych, dzięki którym możliwa jest częściowa lub całkowita odnowa utraconych funkcji, np. w wyniku udaru; 
• plastyczność rozwojowa – to typ neuroplastyczności, która polega na dostosowywaniu się młodego organizmu do otoczenia poprzez interakcje z nim, wówczas – we wczesnym okresie rozwoju ośrodkowego układu nerwowego – tworzą się nowe połączenia nerwowe, np. podczas nauki chodzenia czy mówienia; 
• plastyczność związana z uczeniem się i pamięcią – polega na wykształcaniu ścieżek neuronalnych poprzez powtarzanie różnych czynności oraz ich utrwalanie w pamięci; 
• plastyczność spowodowana wzmożonym doświadczeniem czuciowym lub ruchowym – związana jest z doświadczeniami, które się powiela; pozwala wzmacniać szlaki neuronalne poprzez nieustanne powtarzanie; 
• plastyczność związana z pojawianiem się uzależnień – wiąże się z utrwalaniem pewnych zachowań poprzez pobudzenie w układzie nagrody; 
• plastyczność patologiczna – pojawia się np. przy bólu neuropatycznym czy epileptogenezie.

Neuroplastyczność – ćwiczenia

Zastanawiasz się, jak zwiększyć neuroplastyczność? Jeśli zależy ci na jej rozwoju, można to robić poprzez odpowiednie ćwiczenia. A jeszcze lepiej, jeśli połączone są one z zabawą. Oto ich przykłady. 

Gra „Szybkie dopasowanie”

To przykład gry, która występuje pod różnymi tytułami w internecie. Przyda się ona wszystkim, którzy pracują na stanowiskach wymagających szybkiego przetwarzania informacji. Kiedy rozpoczniesz tę grę, na ekranie zobaczysz różne symbole i kształty. Twoim zadaniem jest określenie, czy obraz, który pojawia się przed tobą, wygląda identycznie jak poprzedni. Ważne jest to, że podczas gry trzeba się maksymalnie skoncentrować – każdy symbol musisz porównywać w końcu z innym. Jaką umiejętność zyskujesz w ten sposób? Przede wszystkim uczysz się szybkiej reakcji oraz błyskawicznego przetwarzania informacji. Dzięki temu zyskujesz również świetny refleks oraz umiejętność szybkiego podejmowania odpowiednich decyzji. 

Gra „Matryce pamięci” 

Inną grą, na którą warto zwrócić uwagę, są „Matryce pamięci”, które również występują w sieci pod różnymi tytułami. Wymaga ona zapamiętywania położenia kolorowych kwadratów zlokalizowanych na matrycy. Następnie musisz dany układ odtworzyć. Po co wykonywać takie ćwiczenie? Aby poprawić pamięć wizualną, a także zdolność do lepszego rozeznania w przestrzeni. 

Podobne gry znajdziesz w wielu rozmaitych aplikacjach – korzystaj z nich piętnaście minut dziennie, a zauważysz różnicę! 

Inne ćwiczenia na neuroplastyczność 

Wybór ćwiczeń na neuroplastyczność powinien zależeć od tego, w jakim celu chcesz ją zwiększyć. Przykładowo: 

• problemy z pamięcią można zmniejszyć poprzez gry pamięciowe, 
• problemy z mową można przezwyciężyć poprzez neurologopedyczne ćwiczenia na neuroplastyczność mózgu, 
• problemy z ruchem można rozwiązać poprzez ćwiczenia z zakresu rehabilitacji neurologicznej. 

Istnieją również specjalne książki dotyczące zagadnienia neuroplastyczności mózgu – w zależności od problemu, który opisują, podane są w nich odpowiednie ćwiczenia. 

Neuroplastyczność a depresja

Naukowcy dowiedli, że neuroplastyczność mózgu zmienia się m.in. wraz z depresją. U chorych osób, które przebadano w rezonansie magnetycznym, zauważono, że mózg ma zmniejszoną objętość w części przedczołowej oraz hipokampie – fragmencie, który odpowiada za pamięć. 

Co więcej, inne badania naukowe wykazały kolejną interesującą właściwość dotyczącą plastyczności mózgu. Jej kluczowym elementem jest białko BDNF, czyli neurotroficzny czynnik pochodzenia mózgowego. Okazało się, że u pacjentów z depresją występuje ono w znacznie niższym stężeniu niż u osób zdrowych. 

Źródła: 

1. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK557811/ (dostęp: 20.07.2022). 
2. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5649212/ (dostęp: 20.07.2022).