Niedowaga – dlaczego jest taka niebezpieczna. Jak poradzić sobie ze zbyt niską wagą?

Niedowaga jeszcze do niedawna była marginalizowanym społecznie problemem. Kult anorektycznego wręcz ciała nie sprzyjał bowiem rozwojowi społecznej świadomości dotyczącej szkodliwych skutków niedowagi.

Obecnie, dzięki coraz szerszej promocji zdrowego stylu życia, dużo mówi się zarówno o nadwadze, jak i niedowadze, wskazując, że w przypadku tej drugiej organizm nie otrzymuje wystarczającej do sprawnego funkcjonowania ilości makro- i mikroskładników.

Niedowaga – objawy

Niedowaga objawia się nie tylko niską wagą. Towarzyszą jej także senność, osłabienie, apatia, bóle głowy, dolegliwości trawienne. Dłużej utrzymująca się niedowaga może prowadzić do bardzo poważnych problemów ze zdrowiem.

O niedowadze można mówić wtedy, gdy dana osoba osiąga niepokojąco niski wskaźnik masy ciała. BMI dla niedowagi wynosi 19 lub mniej. Poprawna masa ciała powinna sytuować się w przedziale między 19 a 25 BMI (powyżej 25 wskazuje się na nadwagę i dalej otyłość). Do określenia BMI można użyć internetowego kalkulatora lub samodzielnie obliczyć go poprzez podzielenie masy ciała w kilogramach przez wzrost wyrażony w metrach, podniesiony do kwadratu.

Niskie BMI to tylko jeden z objawów niedowagi. Często towarzyszą jej również:

• obniżona sprawność umysłowa, trudności z koncentracją, uczeniem się,
• obniżona sprawność fizyczna,
• permanentne zmęczenie,
• nieuzasadniona senność,
• problemy z menstruacją, zatrzymanie miesiączki,
• bardzo cienka i nienaturalnie chłodna skóra,
• rozdrażnienie,
• apatia.

Niedowaga skutkuje również obniżonym poziomem niektórych makroskładników, witamin i innych składników odżywczych, co powoduje rozwój określonych chorób:

• niedobór witaminy A wywołuje kurzą ślepotę,
• niedobór witamin z grupy B przyczynia się do zaniku mięśni i paraliżu,
• niski poziom witaminy D oraz wapnia prowadzi do osłabienia kości i osteoporozy,
• niski poziom witaminy C prowadzi do rozwoju szkorbutu,
• niedowaga u dzieci i związany z nią niedobór żelaza powodują anemię.

Przyczyny niedowagi

Przyczyny niedowagi są bardzo różne. Nie można ich ograniczać jedynie do silnie redukcyjnej diety, diety eliminacyjnej, wegetariańskiej lub wegańskiej. Trzeba jednak pamiętać, że nieustanna redukcja i diety eliminacyjne nie sprzyjają zdrowiu organizmu. W przypadku wegan i wegetarian wskazana jest natomiast odpowiednia suplementacja niektórych składników odżywczych. Do przyczyn niedowagi należy zaliczyć:

• predyspozycje genetyczne – niektórzy ludzie mają naturalnie niskie BMI,
• wysoki metabolizm – spożycie nawet wysokokalorycznych posiłków może nie prowadzić do przyrostu wagi,
• wysoki poziom aktywności fizycznej, nieustanny ruch – sportowcy (tak zawodowcy, jak i amatorzy) spalają bardzo dużo kalorii, co przekłada się na niską masę ciała,
• zakażenia bakteryjne (gruźlica, bruceloza),
• przewlekłe choroby powodujące powracające mdłości, biegunkę, wymioty,
• upośledzenia układu hormonalnego,
• choroby pasożytnicze,
• choroby zmniejszające apetyt – nowotwory, cukrzyca, choroby tarczycy, wrzodziejące zapalenie jelita grubego,
• choroby psychiczne – depresja, lęki, zespół obsesyjno-kompulsywny mogą przekładać się na zaburzenia odżywiania,
• przyjmowanie niektórych leków – np. żelazo może powodować bóle brzucha i mdłości,
• zaburzenie równowagi flory bakteryjnej jelit,
• alergie, nietolerancje pokarmowe,
• zaburzenia wchłaniania i trawienia składników odżywczych,
• niewystarczającą ilość soków trawiennych.

Niedowaga u niemowlaka

Niedowaga u niemowlaka jest określana za pomocą nieco innej klasyfikacji. Mierzy się ją na podstawie siatek centylowych. Niedowaga u niemowlęcia występuje, jeśli ma ono mniej niż 3 centyle dla swojego wieku.

Niedowaga najczęściej wiąże się z wcześniactwem, a także problemami z tolerancją laktozy, zakażeniami wirusowymi, częstymi biegunkami. Bardzo duże znaczenie ma sam przebieg ciąży. Na niedowagę mogą wpływać:

• zaburzenia pracy łożyska,
• ciąża mnoga,
• choroby matki (cukrzyca, choroby serca, nadciśnienie),
• palenie tytoniu w ciąży,
• infekcje (cytomegalia, ospa wietrzna, grypa, toksoplazmoza).

Skutki niedowagi

Niedowaga może mieć bardzo wiele niebezpiecznych skutków. W skrajnych przypadkach może wprowadzić nawet do śmieci. Niedowaga w ciąży może natomiast prowadzić do poronienia czy wcześniejszego porodu. Jej skutkiem może być niska masa urodzeniowa dziecka, większe ryzyko jego śmierci lub wady wrodzone. U dzieci i młodzieży niedowaga może prowadzić do spowolnienia lub osłabionego wzrostu.

U osób dorosłych niedowaga grozi:

• problemami ze skórą, włosami, zębami,
• rozwojem osteoporozy, paradontozy,
• osłabieniem odporności, większym ryzykiem zachorowalności na szereg chorób,
• przewlekłym zmęczeniem,
• anemią,
• niskim ciśnieniem krwi,
• nieregularnym miesiączkowaniem, problemami z zapłodnieniem,
• zaburzeniami w funkcjonowaniu układu naczyniowo-sercowego,
• wolniejszym gojeniem się ran i wrzodów,
• większą podatnością na depresję, apatią.